Bożonarodzeniowy savoir-vivre: życzenia i prezenty. Dobre maniery przy świątecznym stole. Co zrobić, by święta minęły w miłym nastroju?

Boże Narodzenie, to czas wyczekiwany przez dorosłych i dzieci. Świąteczne przygotowania zabierają nam sporo czasu. Wiele z nich upływa jednak w pośpiechu. To może sprawić, że atmosfera, zamiast podniosłej i uroczystej, zmieni się w nerwową. Jak zatem sprawić, żeby nasze zaangażowanie przyniosło wspaniałe efekty i jak omijać niebezpieczne rafy świątecznych konfliktów?

Dobre maniery, uważność i delikatność przydają się w każdej, nawet najbardziej banalnej sytuacji. Zrozumienie i empatia pozwalają uniknąć wielu przykrych czy napiętych sytuacji. Jeśli jednak taka się pojawi – zręczne rozbrojenie towarzyskiej gafy. Dlatego na co dzień warto rozmawiać z dziećmi, niezależnie od ich wieku o uczuciach innych osób. O wpływie naszego zachowania na ich samopoczucie, a także o umiejętności przyznawania się do błędów i przepraszania.

Znajomość zasad dobrego zachowania nie tylko sprawia, że innym ludziom jest miło w naszym towarzystwie. Savoir-vivre przede wszystkim jest pomocny dla nas - daje poczucie bezpieczeństwa, pomaga odnaleźć się w niezręcznej czy trudnej sytuacji. Pomaga wyjść z niej z twarzą. Znajomość reguł zachowania i ich opanowanie, ułatwiają nam życie.

Dobre maniery to nie tylko umiejętność zachowania się przy stole czy towarzyskie obycie. To „sztuka życia”, jak również można przetłumaczyć z francuskiego „savoir-vivre”.
Co zatem składa się na savoir-vivre?

• uprzejmość,
• życzliwość,
• uśmiech,
• punktualność,
• dyskrecja,
• lojalność,
• grzeczność.

Podczas składania świątecznych życzeń – czy to przy okazji dzielenia się opłatkiem, czy podczas okolicznościowych spotkań, albo telefonicznych rozmów, unikajmy sztampowych formułek. Życzenia powinny być przemyślane, a na pewno związane z osoba, której życzenia składamy. Jeśli to bliska o dobrze znana nam osoba, wystarczy skupić się na jej zainteresowaniach, marzeniach czy planach. Trudniej jest składać życzenia osobom ,których nie znamy dobrze. W tej sytuacji zdecydowanie „mniej, znaczy więcej” – i lepiej złożyć uniwersalne życzenia, niż popełnić gafę, albo co gorsza sprawić przykrość. Unikajmy w takich sytuacjach życzeń dotyczących sfery prywatnej czy nawet intymnej. Życzenia zdrowia i spełnienia marzeń będą tu zdecydowanie na miejscu.

Świąteczne prezenty to jeden z najbardziej wyczekiwanych – szczególnie przez dzieci – punktów wigilii. Szczególnie jeśli spędzamy święta w szerokim gronie, warto umówić się zawczasu, jak rozwiązać kwestię prezentów. Chodzi o to, aby nie narażać osób mniej zamożnych na duże wydatki i konieczność zakupu prezentów dla każdego uczestnika wspólnych świąt. Niezręcznością będzie też duża dysproporcja w liczbie i wartości prezentów.

To są tematy, które należy ustalić jeszcze przed świętami i się do nich stosować. Pamiętajmy, że jeśli umawiamy się, że prezenty otrzymują tylko dzieci, a dorosłym wystarcza dobre towarzystwo pozostałych uczestników świętowania, nie próbujmy łamać tej zasady i mimo wszystko kupować upominków, wbrew umowie. Zamiast radości możemy bowiem wywołać zakłopotanie. A tego warto unikać.

Otrzymanych prezentów nie otwieramy na osobności. Powinniśmy je rozpakować od razu, w obecności darczyńcy. I tu ważna uwaga – nawet, jeśli podarek nie przypadł nam do gustu, nie należy okazywać niezadowolenia lub rozczarowania. Przyda się tu odrobina gry aktorskiej (unikajmy oczywiście sztuczności i przesady) – bo aby nie sprawić przykrości osobie, która przygotowała prezent, należy okazać radość z jego otrzymania. Może tę „grę” ułatwi nam świadomość, że darczyńca, choć chybił z upominkiem, wybierając go, myślał o nas i chciał nam sprawić miłą niespodziankę?

Nietrafione prezenty w przypadku dzieci to spore wyzwanie. Maluchy zwykle reagują w sposób naturalny i bez ogródek okazują tak radość, jak i niezadowolenie. To nie jest łatwy temat, ale warto z dzieckiem o tym rozmawiać. Być może kłóci się to z naszym zamiarem, aby dziecko było szczere, jednak formy i normy społeczne wymagać będą coraz częściej jeśli nawet nie udawania radości, to umiejętności ukrycia niezadowolenia czy rozczarowania.

Jeżeli jednak obdarowany maluch zareagował w sposób, który mógł zmartwić darczyńcę, to rodzice bądź opiekunowie powinni podziękować w imieniu dziecka. W tej sytuacji warto też szybko zmienić temat i odwrócić od niego uwagę. W żadnym razie nie należy wymuszać na dziecku podziękowań czy przeprosin. To temat, który można z malcem omówić na spokojnie, przy okazji rozmowy o uczuciach i delikatności.

Nie ma jednego, sztywnego sposobu świętowania. Dotyczy to zarówno Wigilii, jak i świątecznych spotkań 25 i 26 grudnia. Boże Narodzenie ma piękną tradycję dotyczącą stołu, potraw i panujących przy min zwyczajów. Codzienność modyfikuje jednak wiele z nich. Warto kultywować chociaż niektóre elementy tradycji, a z pewnością o nich rozmawiać i przekazywać je dzieciom.

Ze świętami nieodłącznie wiąże się wspólne przygotowywanie świątecznych przysmaków. Coraz rzadziej szykujemy piernik staropolski, który dojrzewa przez kilka tygodni i nastawiamy własny zakwas na barszcz. Niechętnie też własnoręcznie pozbawiamy życia i oprawiamy karpie, które przez kilka dni przed świętami pływają w domowej wannie. Jednak jedną z „żelaznych” tradycji jest pieczenie i lukrowanie pierniczków.

To znakomita okazja do wspólnego spędzenia czasu, rozmowy o świątecznych tradycjach, ale też znakomite, manualne ćwiczenia dla maluchów. Własnoręcznie, choć nieporadnie ozdobione pierniczki mogą być też znakomitym podarunkiem dla ukochanych dziadków. Oni z pewnością docenią zaangażowanie małego, kuchennego artysty.

Nieczęsto zdarza się już, że na wigilijnym stole stawiamy 12 tradycyjnych potraw. Ich liczba kurczy się, podobnie jak liczba zasiadających do wspólnego świętowania osób. Na stołach pojawiają się też potrawy z różnych regionów. Coraz rzadziej wigilijny stół jest zastawiany daniami z jednego zakątka kraju.

To skutek mobilności, coraz łatwiejszego dostępu do informacji, wymiany przepisów i dopasowania świątecznego menu do gustów domowników. I tak na jednym stole może stanąć barszczyk z uszkami, tuż obok zupy grzybowej. Po sąsiedzku mogą się spotkać makiełki i ich krewna – kutia, a smażony karp z kuzynem „na szaro”.

Zgodnie z tradycją, biesiadnicy powinni spróbować każdego dania. Jeśli jednak nie lubimy którejś z potraw, nie należy się zmuszać do jej jedzenia. Podobnie – nie należy namawiać gości do próbowania dań, jeśli widzimy ich opór. Święta maja być przyjemnością, świąteczne biesiadowanie również. Unikajmy więc jakichkolwiek napięć przy stole. Dobra atmosfera jest również istotnym przejawem dobrych manier.

Świąteczny stół powinien być odpowiednio nakryty. Tradycja mówi o białym obrusie (ma on symbolizować czystość), ale nic nie stoi na przeszkodzie, aby wybrać inny. Ważne, aby nie było to codzienne nakrycie. Pod obrusem powinno się znaleźć sianko. W tym miejscu na stole stawiamy też talerzyk z opłatkiem. Pamiętać powinniśmy też o dodatkowym nakryciu dla niespodziewanego gościa.

Jak usadzić gości przy świątecznym stole? Być może macie swoje tradycje i ulubione miejsca i ten problem zupełnie Was nie dotyczy. Jeśli jednak organizujemy święta w większym gronie, warto zawczasu przemyśleć gdzie ulokować gości. Mogą w tym pomóc stołowe bileciki. Jak je zastosować?

• Na etykietkach podajemy imiona w wersji zdrobniałej, nie piszemy imienia i nazwiska tylko np. Mama, Tata, Babcia, Ola, Tomek.
• Gości sadzamy naprzemiennie: kobieta, mężczyzna, kobieta… itd. Małżeństwa i pary sadzamy zawsze obok siebie.
• Gospodarz i gospodyni siadają przy przeciwległych szczytach stołu.
• Po prawej stronie gospodarza i gospodyni sadzamy osoby, które chcemy wyróżnić.
• Nie sadzamy blisko siebie osób, które za sobą nie przepadają lub się pokłóciły.

Czego nie robimy przy stole?

• nie spóźniamy się na umówioną kolację, ze względu na gorące dania, które gospodarze będą musieli ponownie odgrzewać,
• nie zaczynamy jedzenia, gdy nie wszyscy goście jeszcze otrzymali swoją porcję,
• nie umieszczamy dużej serwetki pod szyją, kładziemy ją na kolana,
• nie rozmawiamy z pełnymi ustami, nie mlaszczemy, nie dmuchamy na zbyt gorące potrawy,
• unikamy gestykulowania przy stole. W żadnym wypadku nie robimy tego ze sztućcami w rękach,
• nigdy nie kładziemy łokci na stole. Nad blatem są tylko dłonie i nadgarstki. Łokcie przylegają do ciała,
• nie nakładamy jedzenia ze wspólnych półmisków lub talerzy własnymi sztućcami. To niekulturalne i niehigieniczne,
• nie przechylamy talerza, aby zjeść resztkę zupy. Jeśli koniecznie musimy to zrobić, odchylamy talerz „od siebie”.
• noża używamy tylko do krojenia mięs. Ziemniaki, makaron, jarzyny dzielimy widelcem. Nóż może służyć do pomocy przy nabieraniu drobnego jedzenia na widelec,
• pieczywa nie kroimy nożem, nie robimy sobie kanapek. Chleb lub bułkę łamiemy dłońmi na niewielki kawałki, które będą odpowiednie na pojedyncze kęsy,
• przed napiciem się ze szklanki wytrzyj usta - pozostawienie na brzegu szklanki resztek posiłku lub tłustego śladu jest nieestetyczne i nieeleganckie,
• jeśli znajdziesz w potrawie włos, pestkę czy skorupkę, dyskretnie odłóż ją na talerz. Nie pozwól, aby gospodarze czuli się niezręcznie,
• widelcem sięgamy do ust, a nie ustami do widelca. Nie nachlamy się nadmiernie nad talerzem,
• używanych sztućców nie odkładamy na obrus i nie opieramy o talerz. Po jedzeniu lub w jego przerwie, sztućce układamy na talerzu,
• nie namawiamy nikogo do jedzenia.

Sztućce układa się od wewnątrz na zewnątrz, w kolejności podawania potraw. Najbliżej talerza leżą sztućce, które będą używane do ostatniego dania. Należy więc zacząć od sztućców do dania głównego, które leżą najdalej od talerza.
Po prawej stronie układamy noże (ostrzem w stronę talerza) i łyżkę do zupy, a po lewej stronie nakrycia widelce. Sztućce deserowe (widelczyki i łyżeczki) układamy nad talerzem.

Zgodnie z zasadami, potrawy podaje się zawsze z lewej strony siedzącego gościa, natomiast napoje i zupy z prawej.
Czyste talerze także podajemy z lewej strony, a brudne zabieramy z prawej.

Po skończonym posiłku jeśli już nie będziemy jeść, sztućce kładziemy na talerzu równolegle. Natomiast jeśli nóż i widelec leżą na talerzu skrzyżowane lub stykają się końcami tworząc odwróconą literę V, oznacza to, że posiłek jeszcze nie jest skończony.

A jeśli idziemy z wigilijną wizytą? W tej sytuacji również należy przestrzegać kilku ważnych zasad. Po otrzymaniu zaproszenia wypada zapytać gospodarzy, jakie danie możemy przygotować i przynieść ze sobą. Nie zostawiamy niedojedzonych potraw. Lepiej wziąć kilka niewielkich dokładek, niż zostawiać jedzenie na talerzu.

Warto pamiętać o odkładaniu sztućców w odpowiedni sposób, który będzie dla gospodarzy jasnym sygnałem, czy skończyliśmy jeść (sztućce równolegle na talerzu), czy zamierzamy się jeszcze częstować (sztućce skrzyżowane).