Czy Iron Man inspiruje młodych do nauki? Filmy i seriale, które zachęcają do zgłębiania nauk ścisłych

Kim są dzisiejsi superbohaterowie? Problemy ostatnich lat, takie jak pandemia, zmiany klimatyczne czy rewolucja technologiczna, dowiodły, że są nimi naukowcy. Jednak zainteresowanie młodzieży naukami ścisłymi i przyrodniczymi często okazuje się sporym wyzwaniem. Dlatego badacze postanowili sprawdzić, co interesuje młodych, pytając u źródła. W ostatnim kwartale 2022 roku przeprowadzone zostało badanie, wzięło w nim udział 1000 nastolatków, którzy zgłosili się do programu stypendialnego ADAMED SmartUP.

- Poprosiliśmy młodych ludzi o udział w krótkim badaniu. Byliśmy ciekawi, co popchnęło ich w kierunku obszaru STEM, szczególnie zainspirowało do pogłębienia wiedzy. Okazało się, że choć dla niemal połowy ankietowanych źródłem motywacji były materiały znalezione w Internecie czy lekcje w szkole, to jednak jeszcze większa grupa odnalazła w sobie tę pasję, oglądając filmy czy seriale. Dzięki historiom naukowców – fikcyjnych i prawdziwych – zapragnęli podążać podobną ścieżką – mówi Martyna Strupczewska, kierowniczka programu SmartUP.

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, w roku akademickim 2020/2021 tylko 8 proc. absolwentów polskich uczelni ukończyło studia na kierunkach z grupy Nauki przyrodnicze, matematyka i statystyka oraz Technologie teleinformacyjne. To prawie sześć razy mniej absolwentów niż tych, którzy studiowali na kierunkach humanistycznych, społecznych, prawniczych i biznesowych. Tymczasem według raportu Future of Jobs, zaprezentowanego podczas Światowego Forum Ekonomicznego, w niedalekiej przyszłości wzrośnie zapotrzebowanie na takie zawody, jak analityk danych, specjalista ds. AI i uczenia maszynowego, inżynier robotyki czy deweloperzy oprogramowania i aplikacji.

- Dlatego tak ważne jest, aby promować wśród młodzieży nauki ścisłe i przyrodnicze – ekspertów w tych właśnie obszarach będziemy szczególnie potrzebować w przyszłości – podkreśla Martyna Strupczewska.

Wyniki ankiety zleconej przez fundację przyniosły interesujące wyniki. Okazuje się bowiem, że nie tylko pełnometrażowe filmy, ale i seriale są odpowiedzialne za zaszczepienie w młodych ludziach naukowego bakcyla.

Najbardziej inspirującymi filmami okazały się:

• „Interstellar” Christophera Nolana o grupie badaczy podróżujących w czasoprzestrzeni,
• „Teoria wszystkiego” w reżyserii Jamesa Marsha, czyli biografia słynnego Stephena Hawkinga,

Zarówno pierwszy, jak i drugi film został wskazany przez co dziesiątego respondenta. Młodzież wymieniała też obrazy takie, jak:

• „Bogowie”,
• „Piękny umysł”,
• „Marsjanin”,
• „Iron Man”.

- Wszystkie te obrazy łączy jeden wspólny mianownik: postać charyzmatycznego naukowca jako głównego bohatera – podkreślają badacze, którzy analizowali odpowiedzi nastolatków.

Z odpowiedzi udzielonych na zawarte w ankietach pytania, wynika, że spośród seriali, największy wpływ na badanych nastolatków miał „The Good Doctor”. 15 proc. z nich zadeklarowało, że dzięki tej produkcji zaczęli marzyć o karierze badacza czy lekarza.
Nie był to jednak jedyny tytuł o tematyce medycznej, który aspirujący naukowcy śledzili z zaciekawieniem. Respondenci wymieniali również seriale:

• „Biohakerzy”,
• „Szpital New Amsterdam”,
• „Dr House”,
• „Chirurdzy”.

A spoza tematyki medycznej dominowały dwa tytuły:

• „Nasza planeta”,
• „Breaking Bad”.

Całkiem duża grupa ankietowanych, bo aż 45 proc., jako źródła naukowych inspiracji wskazało czytane książki. Co do pobudzających intelektualnie lektur nie ma wśród nich takiej zgodności, jak w przypadku filmów i seriali. Co dziesiąty respondent wymienił jednak jedną z dwóch książek Stephena Hawkinga: „Krótką historię czasu” lub „Krótkie odpowiedzi na wielkie pytania”. '

- Dowodzi to, że misja popularyzatorska astrofizyka nie zakończyła się wraz z jego śmiercią – jego obecność w popkulturze wciąż przyczynia się do przyciągnięcia uwagi młodzieży do fascynujących tajemnic nauki – zaznacza Strupczewska.

Jak się okazuje, poza filmami i literaturą, inspiracja do naukowych wyzwań są również znani badacze. Blisko 1/3 badanych zadeklarowała, że to wybitni naukowcy przyczynili się do rozbudzenia w nich pasji do nauk przyrodniczych i ścisłych. Naukowym idolem nastolatków jest z pewnością Stephen Hawking. Młodzież nie tylko lubi oglądać jego filmową biografię i czytać jego książki – 15 proc. badanych wskazało go jako swój wzór do naśladowania.

Absolutnym numerem jeden okazała się jednak Maria Skłodowska-Curie, którą jako swój autorytet podało ponad 40 proc. wszystkich badanych. Jak wskazują wyniki ankiety, polska noblistka to szczególnie ważna postać dla dziewcząt. Skala jej wpływu wśród respondentek jest ogromna – aż 82 proc. aspirujących kobiet-naukowców wymieniło ją jako swoją mistrzynię.

Tuż za Marią Skłodowską-Curie, na drugim miejscu w rankingu, uplasował się Albert Einstein. Za swój wzór uważa go co piąty ankietowany. Na kolejnych miejscach znaleźli się Nikola Tesla i Elon Musk – obaj wizjonerzy zostali wskazani przez co dziesiątego respondenta. Inspirujących naukowców jest znacznie więcej – ankietowali wymienili ponad 500 nazwisk.

- Wśród nich znalazły się zarówno postaci historyczne – autorzy przełomowych teorii, tacy jak Karol Darwin, Mikołaj Kopernik czy Isaac Newton – jak i innowatorzy XX i XXI wieku, np. Zbigniew Religa, Neil deGrasse Tyson, Rosalind Franklin czy Richard Feynman – wymienia ekspert.