Czy zabawa klockami może zapobiegać kryzysowi energetycznemu? Jak wygląda edukacja energetyczna dla najmłodszych?

Czy edukacja może być skuteczną odpowiedzią na kryzys energetyczny? Zdaniem fundacji Ale Nauczanie, która wdraża w Polsce globalny projekt edukacyjny poświęcony właśnie proekologicznym rozwiązaniom energetycznym, to jedno z najlepszych rozwiązań.

– Duża część odpowiedzialności za utrzymanie ciągłości dostaw energii spoczywa na samorządach. To zdecydowanie jedno z poważniejszych wyzwań dla gmin na najbliższe lata, a podejmowane dzisiaj decyzje powinny być wielowymiarowe i wychodzące poza bieżące, palące problemy. To dobry moment na przykład na wprowadzenie do szkół edukacji energetycznej, by kształcić potrzebne nawyki i świadomość już od najmłodszych lat i angażować do rozwiązywania realnych problemów społeczności lokalnych poprzez naukę i działanie – przekonuje Piotr Kurzyca, prezes fundacji Ale Nauczanie.

Czy energetyka jest dziedziną, która może zainteresować dzieci i młodzież? Zdaniem ekspertów, budowanie świadomości proekologicznej również – a właściwie przede wszystkim – w dziedzinie energetyki to dziś jedno z kluczowych zadań edukacji.

– Do myślenia o cywilizacyjnych zagrożeniach należy angażować jak najmłodszych. To oni będą wkrótce podejmować kluczowe decyzje i wpływać na losy świata, więc inwestowanie w ich kompetencje oraz doskonalenie ich umiejętności elastyczności i dostrzegania szans w ciągle zmieniającym się świecie nowych technologii ma olbrzymi sens, również ekonomiczny. To ich nawyki i otwartość poznawcza oraz zdolność myślenia krytycznego związane z konsumpcją energii będą oddziaływać w pewnym stopniu na bilans energetyczny w ich gminie – twierdzi dr hab. Marek Piotrowski, prof. Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie.

Jednocześnie ekspert podkreśla, że powinniśmy jak najszybciej odejść od przekazywania uczniom wiedzy na zasadzie transferu i wprowadzać nauczanie problemowe – projektowe.

– Chodzi o to, by uczniowie rozumieli, że to, co jest optymalne dziś w jednym kraju, nie musi być dobre w innym. A dodatkowo wraz z upływem czasu ta sytuacja i tak może ulec zmianie – dodaje prof. Piotrowski.

Tegoroczna edycja FIRST LEGO League - Superpowered, dotycząca energii, jest dostosowana do potrzeb różnych grup wiekowych: przedszkolaków, dzieci do 3. klasy oraz młodzieży do 16. roku życia.

– Każda gmina zainteresowana edukacją o bezpieczeństwie i transformacji energetycznej otrzyma komplet materiałów dydaktycznych i wsparcie merytoryczne, które umożliwią nauczycielom poprowadzenie cyklu zajęć związanych z energią – mówi Katarzyna Nogalska, koordynatorka projektu z fundacji Ale Nauczanie.

Uczestnicy programu otrzymają gotowe scenariusze zajęć dla opiekunów grup, maty edukacyjne i zestawy klocków, które pozwalają zastosować zdobytą wiedzę w praktyce i np. zbudować turbinę wiatrową. Model zbudowany z klocków nie tylko cieszy oczy, ale przede wszystkim objaśnia, jak działa dane urządzenie. Konstrukcje są ruchome i oparte na rzeczywistych projektach – w przypadku turbiny wiatrowej, uczniowie podczas zabawy uświadamiają sobie rolę wiatru w powstawaniu energii.

– Cały program jest tak skonstruowany, żeby dzieci i młodzież mogły dowiedzieć się, skąd pochodzi energia, jak jest dystrybuowana i przechowywana, a także jaki wpływ mają codzienne wybory energetyczne każdego z członków lokalnej społeczności – dodaje Katarzyna Nogalska.

Ważną rolę w procesie nauczania ma identyfikowanie lokalnych problemów energetycznych, eksperymentowanie, zastosowanie wiedzy w praktyce, budowanie prototypów.

– Nauka przez działanie i zabawę to najskuteczniejsza forma doskonalenia konkretnych umiejętności i zwiększania ich świadomości związanej z problemami otaczającego nas świata. Wiara w swoje możliwości i poczucie sprawczości to coś, co zostanie z uczestnikami na całe życie. My, dorośli, oddajemy dzieciom i młodzieży kierownicę, a oni dowożą sami siebie do punktu, w którym świetnie rozumieją złożoność współczesnych problemów, mają odwagę pytać i próbować i proponują konkretne rozwiązania służące ich lokalnym społecznościom – tłumaczy Katarzyna Nogalska.

Jak na projekt reagują sami samorządowcy? Jak wynika z doświadczeń fundacji Ale Edukacja, są na współpracę otwarci i patrzą szeroko na problem związany z energetyką. Samorządowcy mają świadomość, że konieczna jest dywersyfikacja źródeł energii, zapewnienie ciągłości dostaw, a także racjonalne oraz efektywne zarządzanie energią właśnie na poziomie lokalnym.

– Na naszych oczach dzieje się transformacja energetyczna, a my odgrywamy w tym procesie kluczową rolę. Nie zrobimy jednak tego sami, potrzebujemy partnerów rządowych, pozarządowych, biznesowych i społecznych, którzy będą nas wspierać zarówno na poziomie decyzji, jak i oddolnych działań – mówi Karol Skrzypczak, burmistrz Miejskiej Górki.

Co to w praktyce oznacza? W drodze do samodzielności energetycznej samorządowcy potrzebują sojuszników rozumiejących złożoność problemu.

– Zdecydowanie łatwiej będzie skuteczniej poszerzać niezależność, jeśli najbliższe otoczenie, czyli mieszkańcy, będą w tym pomagać. Ich codzienne nawyki i świadomość potrzeby chociażby zapewnienia zielonych i zdywersyfikowanych źródeł energii będzie dla samorządowców bezcennym wsparciem – wyjaśnia prezes fundacji Ale Nauczanie i dodaje: – Wyzwania współczesnego świata, w tym bezpieczeństwo energetyczne, wymagają długofalowego myślenia, otwartości poznawczej i przygotowywania kadr do działania dzisiaj, jutro, za dekadę czy nawet ćwierć wieku.

Fundacja FIRST (For Inspiration and Recognition of Science and Technology), która od 1989 r. dba o rozwijanie wśród dzieci i młodzieży kluczowych na rynku pracy umiejętności STEAM (nauka, technologia, inżynieria, sztuka i matematyka), jest wizytówką programu edukacji energetycznej – Superpowered kierowanej do gmin, a za ich pośrednictwem bezpośrednio już do lokalnych społeczności.

Organizacja co roku podejmuje jeden istotny i aktualny temat. Obecnie wiodącym wyzwaniem jest właśnie energia.

– W tegorocznej edycji nie tylko zwiększamy świadomość dzieci i młodzieży na temat energii, ale doskonalimy również kluczowe umiejętności, jak współpracy w grupie, samodzielnego i krytycznego myślenia, podejmowania decyzji, skutecznego przywództwa, dyskusji, wykorzystania nowoczesnych technologii, eksperymentowania, wyciągania wniosków – wyjaśnia Piotr Kurzyca.

81% absolwentów programów FIRST deklaruje gotowość do specjalizacji w istotnych dla przyszłości obszarach, takich jak: nauka, technologia, inżynieria, sztuka, matematyka. 97% z nich wierzy, że ich działanie może zakończyć się sukcesem.