Czy znajdą się nauczyciele języka łacińskiego? MEiN o najnowszych danych na temat lekcji łaciny. Ilu jest uczniów, a ilu nauczycieli?

Na początku lutego minister edukacji i nauki Przemysław Czarnek podpisał nowelizacje rozporządzeń dotyczących podstawy programowej kształcenia ogólnego i ramowych planów nauczania umożliwiające m.in. naukę łaciny już w szkole podstawowej w klasie VII i VIII od nowego roku szkolnego.

Obecnie przedmiot język łaciński i kultura antyczna nauczany jest tylko w szkołach ponadpodstawowych. Od roku szkolnego 2020/2021 może być nauczany na poziomie podstawowym w klasie I liceum ogólnokształcącego i technikum, jako przedmiot do wyboru, obok filozofii, plastyki lub muzyki. Wcześniej mógł być nauczany tylko na poziomie rozszerzonym.

W związku z wprowadzanymi zmianami niektórzy zastanawiali się, czy znajdzie się odpowiednia liczba łacinników, chcących i mogących uczyć tego przedmiotu.

Polskie Towarzystwo Filologiczne, które zrzesza nauczycieli języka łacińskiego i starogreckiego oraz badaczy i miłośników kultury antycznej, uruchomiło w lutym Cenzus Latynistów. Jest to baza danych, która służy do zbierania informacji statystycznych o nauczycielach języka łacińskiego w Polsce oraz do ułatwienia kontaktów między szkołami a potencjalnymi nauczycielami.

– Zachęcamy do wypełnienia formularza. Będziemy wdzięczni za odpowiedzi zarówno od tych osób, które chciałyby podjąć pracę w szkolę (albo zwiększyć liczbę godzin nauczania), jak i od latynistów, którzy nie planują rozpoczęcia/powrotu do kariery dydaktycznej w szkole – apeluje.

PTF uruchomiło też ogólnopolski adres mailowy [email protected], na który mogą zgłaszać się zarówno szkoły, jak i osoby prywatne poszukujące nauczyciela języka łacińskiego.

– Będziemy pośredniczyć w nawiązaniu kontaktu z nauczycielami, którzy zgłosili się do naszej bazy" – informuje PTF.

Nowa podstawa programowa dla przedmiotu język łaciński umożliwia nauczanie go w klasach VII-VIII szkoły podstawowej, w liceum ogólnokształcącym i technikum – zamiast drugiego języka obcego nowożytnego. W konsekwencji tej zmiany od roku szkolnego 2023/2024 uczniowie klasy VII szkoły podstawowej, klasy I liceum ogólnokształcącego i technikum będą mogli wybrać (jeżeli szkoła będzie miała taką ofertę) język łaciński.

W przypadku szkół ponadpodstawowych możliwość nauki języka łacińskiego (zamiast drugiego języka obcego nowożytnego) będzie niezależna od dotychczasowej możliwości uczenia się w liceum i technikum przedmiotu język łaciński i kultura antyczna (w zakresie podstawowym lub w zakresie rozszerzonym).

Zgodnie z informacjami przekazanymi przez MEiN planowane są również zmiany w egzaminie maturalnym, polegające na możliwości przystąpienia do egzaminu maturalnego z tego języka z przedmiotów obowiązkowych, w części pisemnej. Zmiany w tym zakresie przewidziane są od roku szkolnego 2026/2027. Na poziomie rozszerzonym (tak, jak dotychczas) uczniowie będą mogli przystąpić do egzaminu z przedmiotu język łaciński i kultura antyczna.

W uzasadnieniu do projektu nowelizacji rozporządzenia dotyczącego podstawy programowej resort zaznaczono, że nie przewiduje się włączenia języka łacińskiego do katalogu języków obcych, z których uczniowie mogą przystępować do egzaminu na egzaminie ósmoklasisty.

Jak wskazano w dokumencie Ocena Skutków Regulacji towarzyszącym projektowi noweli, wprowadzenie możliwości nauczania języka łacińskiego w klasach VII i VIII szkoły podstawowej jako drugiego języka obcego może mieć wpływ na zwiększenie zatrudnienia w szkołach podstawowych nauczycieli posiadających kwalifikacje do nauczania języka łacińskiego. Szczegółowe kwalifikacje wymagane od nauczycieli, w szczególności poziom wykształcenia i jego zakres w odniesieniu do poszczególnych typów szkół i rodzajów placówek określają przepisy rozporządzenia w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli.

Zgodnie z nimi, kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w liceach ogólnokształcących i technikach posiada osoba, która ukończyła:

• studia drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie, na kierunku (specjalności) zgodnym z nauczanym przedmiotem lub prowadzonymi zajęciami;
• studia drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie, na kierunku, którego efekty uczenia się w zakresie wiedzy i umiejętności obejmują treści nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć;
• studia drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie, na kierunku (specjalności) innym oraz studia podyplomowe w zakresie nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć. Niezależnie od skończonych studiów musi mieć przygotowanie pedagogiczne.

Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w szkołach podstawowych posiada osoba, która ma takie kwalifikacje, jak wymagane są od nauczyciela w szkole ponadpodstawowej. Kwalifikacje ma także osoba, która ukończyła:

• studia pierwszego stopnia na kierunku (specjalności) zgodnym z nauczanym przedmiotem lub prowadzonymi zajęciami;
• studia pierwszego stopnia na kierunku, którego efekty uczenia się w zakresie wiedzy i umiejętności obejmują treści nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć;
• studia pierwszego stopnia na kierunku (specjalności) innym oraz studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny, w zakresie nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć.

W szkole podstawowej uczyć może też osoba, która jest absolwentem zakładu kształcenia nauczycieli w specjalności odpowiadającej nauczanemu przedmiotowi lub prowadzonym zajęciom, a także zakładu kształcenia nauczycieli w specjalności innej oraz kurs kwalifikacyjny w zakresie nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć. Niezależnie od tego, by być nauczycielem w szkole podstawowej trzeba mieć przygotowanie pedagogiczne.

MEiN poinformował, że obecnie trwają prace nad przygotowaniem projektu nowego rozporządzenia w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli. Osoby, które mają kwalifikacje do nauczania j. łacińskiego w świetle obecnie obowiązujących przepisów, zachowają je, natomiast zmienione wymagania będą miały zastosowanie do osób, które podjęły kształcenie na studiach od roku akademickiego 2019/2020.

Resort edukacji i nauki wyjaśnił też, że jeśli chodzi o kształcenie nauczycieli języka łacińskiego, to obecnie żadna z uczelni nie prowadzi kierunku o nazwie „filologia łacińska”. Kształcenie w zakresie języka łacińskiego jest prowadzone na kierunkach m.in. filologia, filologia klasyczna, filologia klasyczna i studia śródziemnomorskie, studia śródziemnomorskie.

Studia (pierwszego stopnia i drugiego stopnia) w zakresie języka łacińskiego na kierunku filologia klasyczna i na kierunkach o innych nazwach prowadzących kształcenie w zakresie języka łacińskiego prowadzone są w 9 uczelniach. Są to: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Uniwersytet Łódzki, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytet Warszawski, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Uniwersytet Gdański, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytet Śląski w Katowicach i Uniwersytet Wrocławski.

Czy możemy się spodziewać, że w najbliższych latach na rynku pracy pojawi się sporo nauczycieli j. łacińskiego? Jak podaje MEiN (według stanu na 31 grudnia 2022 roku) liczba studentów na kierunku filologia klasyczna wynosi 245 osób, a liczba studentów kierunków o innych nazwach (w zakresie języka łacińskiego) to 457 osób.