Duża zmiana w szkołach od 25 września. Wysokie kary za brak wdrożenia nowych procedur

Ustawa o ochronie sygnalistów pojawiła się 14 czerwca 2024 r., jednak jej przepisy wchodzą w życie już 25 września (środa). To ważna informacja dla szkół, przedszkoli i innych placówek edukacyjnych, które do tego dnia mają czas, by wdrożyć nowe przepisy dotyczące sygnalistów.

W przeciwnym wypadku, placówki, które nie spełniają wymogów ustawowych, będą musiały liczyć się z koniecznością nałożenia kary grzywny.

Jakie dokładnie procedury szkoła lub inna placówka edukacyjna musi wdrożyć, by uniknąć kary oraz działać zgodnie z przepisami? Wyjaśniamy.

Osoba, która zauważa, a następnie zgłasza różnego rodzaju nieprawidłowości (np. prawne, etyczne lub dotyczące zdrowia czy bezpieczeństwa), to właśnie sygnalista. Obowiązek wprowadzenia zmian w tym zakresie wynika z potrzeby zwiększenia transparentności i bezpieczeństwa. Sygnalistą w szkole może być pracownik administracyjny, nauczyciel czy inna osoba związana z funkcjonowaniem placówki edukacyjnej. Zgłasza ona nieprawidłowości takie jak m.in. mobbing, dyskryminacja czy nadużywanie władzy.

Nowe przepisy szczegółowo omawiają kwestię sygnalizowania nieprawidłowości, w taki sposób, by odbywało się to w bezpiecznej atmosferze.

Wprowadzenie ustawy o ochronie sygnalistów nakłada na szkoły nowe obowiązki. Chodzi m.in. o:

• ochronę sygnalistów przed działaniami odwetowymi, a więc działanie, które może wyrządzić szkodę sygnaliście, bezpodstawne inicjowanie postępowań przeciwko sygnaliście (np. zwolnienie z pracy);
• wypracowanie i przestrzeganie procedury dokonywania zgłoszeń naruszeń prawa (tzw. procedura zgłoszeń wewnętrznych);
• wprowadzenie kanałów dokonywania zgłoszeń;
• wyznaczenie podmiotu wewnętrznego lub nawiązanie współpracy z podmiotem zewnętrznym w celu przyjmowania zgłoszeń, a także wyznaczenie podmiotu zewnętrznego w celu obsługi zgłoszenia;
• prowadzenie rejestru zgłoszeń wewnętrznych.

Istotnym elementem w zakresie kwestii ochrony sygnalistów jest stworzenie procedury zgłoszeń wewnętrznych. Powinna ona zostać przyjęta przynajmniej z 8-dniowym wyprzedzeniem, a więc do 17 września 2024 r.

Może cię zainteresować: Szkoły muszą stworzyć nowy dokument. Wysokie kary za jego brak

Co powinna zawierać procedura zgłoszeń wewnętrznych?

• Określenie podmiotu prawnego (organizacja, której dotyczy procedura, np. szkoła czy przedszkole);
• Podmiot (lub osobę) upoważniony do przyjmowania zgłoszeń (np. pracownik szkoły lub podmiot zewnętrzny, czyli konkretna firma);
• Sposoby przekazywania zgłoszeń wewnętrznych wraz z danymi do kontaktu;
• Podmiot (lub osobę) upoważnioną do podejmowania działań następczych;
• Zasady postępowania ze zgłoszeniami anonimowymi (nie są one obligatoryjne);
• Obowiązek potwierdzenia sygnaliście przyjęcia zgłoszenia wewnętrznego;
• Obowiązek podjęcia działań następczych;
• Termin na przekazanie sygnaliście informacji zwrotnej;
• Informacje o dokonywaniu zgłoszeń zewnętrznych;
• Termin wejścia w życie procedury.

Zasadnicza większość placówek edukacyjnych musi wyprowadzić nowe przepisy związane z ochroną sygnalistów w szkole. Wyjątkiem są bardzo małe szkoły czy przedszkola, w niewielkich gminach lub powiatach, w których pracuje mniej niż 50 pracowników.

Ustawa z dnia 14 czerwca 2024 r. o ochronie sygnalistów wchodzi w życie 25 września 2024 r., w związku z tym wszystkie szkoły i inne placówki, które zostały określone w dokumencie, muszą wdrożyć stosowne w takim terminie, by tego dnia weszły w życie.

W wyżej wymienionej ustawie nie została wskazana wysokość kary grzywny, jaką będą musiały zapłacić placówki, które nie wprowadzą zmian w zakresie ochrony sygnalistów, jednak – jak czytamy w komentarzu art. 58 tejże ustawy:

„Zgodnie z art. 24 § 1 k.w. grzywna przewidziana w art. 58 u.o.s. jest wymierzana w granicach od 20 do 5000 zł”.

Co ciekawe, jak twierdzą autorzy komentarza, taka kara może być zastosowana tylko raz:

– Ustawa o ochronie sygnalistów wprowadza wszakże datę, w której podmioty prawne mają obowiązek przyjąć i ogłosić swoje procedury. Wykroczenie zostanie popełnione w momencie upływu tego terminu (zob. art. 64 u.o.s.) i braku ustanowienia odpowiedniej procedury. Wydaje się, że po ukaraniu osoby odpowiedzialnej za ustanowienie procedury, nawet jeśli nie zostanie ona nadal wdrożona, ponowne ukaranie tej samej osoby za niewdrożenie procedury byłoby sprzeczne z zakazem karania dwukrotnie za ten sam czyn – zaznaczają autorzy komentarza, Damian Tokarczyk i Ewelina Rutkowska.

Źródła:

• Ustawa z dnia 14 czerwca 2024 r. o ochronie sygnalistów;
• Rutkowska Ewelina, Tokarczyk Damian, Ustawa o ochronie sygnalistów. Komentarz, LEX 2024;
• Portal Oświatowy.

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Strefę Edukacji codziennie. ObserwujStrefaEdukacji.pl!