Dziecko z afazją. Jak wcześnie widać objawy? Czy uczeń z afazją dostanie orzeczenie o kształceniu specjalnym i poradzi sobie w szkole?

Psycholog kliniczny, Jakub Gliwa, wyjaśnia, że afazja to brak możliwości prawidłowego wysławiania się i rozumienia innych, przy zachowaniu w pełni sprawnych zmysłów (wzroku, słuchu, aparatu mowy). Ekspert dodaje, że brak rozumienia czy wypowiadania się często dotyczy zarówno mowy, jak i jak pisemnego „wysławiania się”.

Według definicji afazja jest organicznym uszkodzeniem mózgu, które może obejmować cały organ lub te części, które powodują zaburzenia mowy i języka, ale nie wynikają z zaburzeń słuchu, zaburzeń ze spektrum autyzmu, niepełnosprawności intelektualnej.

W ramach Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Zaburzeń Psychicznych wyróżnia się kilka rodzajów afazji. Występować mogą:

• afazja całkowita – zupełny brak rozumienia mowy i prób wysławiania się;
• afazja żargonowa – mowa występuje, ale jest niemal niezrozumiała, przypomina zupełnie losowe połączenia dźwięków, (np. bip - pie);
• afazja pragmatyczna – mowa zawiera neologizmy, niektóre słowa są zrozumiałe, jednak często ich użycie nie pasuje do kontekstu, (np. ładny błączek – przy wskazaniu na psa);
• afazja semantyczna – w mowie używane są słowa, które do siebie nie pasują pod względem treściowym (np. pies podwodny – wskazując na psa pluskającego się w kałuży);
• afazja syntaktyczna – porozumiewanie się tylko za pomocą rzeczowników i czasowników (np. tata, spać).

Innym podział, częściej stosowanym w diagnozie osób dorosłych:

• afazja ruchowa – zachowanie rozumienia mowy bez możliwości wypowiedzenia się;
• afazja czuciowa – brak rozumienia mowy, przy zachowaniu zdolności wysławiania się;
• afazja mieszana – brak rozumienia mowy i wysławiania się.

Pierwsze zaburzenia diagnozuje się do 1. roku życia, czyli na bardzo wczesnym etapie rozwojowym. Mówi się wtedy o afazji rozwojowej, czyli wynikającej z uszkodzeń mózgu dziecka w okresie płodowym, w czasie porodu lub do ukończenia 12. miesiąca.

Po tym okresie diagnozuje się tzw. afazję nabytą. W przypadku dzieci rozpoznanie afazji najczęściej następuje między 6-9 miesiącem a 7. rokiem życia, czyli najpóźniej na etapie edukacji przedszkolnej i pierwszej klasy szkoły podstawowej.

W przypadku afazji rozwojowej możemy mówić o:

• zupełnym braku wykształcenia się mowy,
• znaczących opóźnieniach w rozwoju mowy,
• występowaniu zaburzeń ekspresji i percepcji mowy.

– Dziecko nie powtarza słów, nie ma „własnego słownika”, nie nazywa przedmiotów i osób. Starsze dzieci nie są w stanie wyrazić swoich myśli słowami, a ich mowa jest bardzo „lakoniczna”, niepłynna – opisuje psycholog

Dzieci z afazją nie stosują także zasad gramatycznych, a w ich wypowiedziach pojawiają się liczne błędy. Mogą też:

• zapominać słowa, których się już nauczyły;
• tworzyć neologizmy;
• mieć trudności w koncentracji nad zadaniami;
• mieć ograniczone możliwości czytania i pisania.

– W przypadku afazji nabytej dziecko nagle przestaje mówić lub jego mowa nie rozwija się dalej, reszta objawów zależy od rozległości uszkodzeń, ale zasadniczo pokrywa się z tymi wynikającymi z afazji rozwojowej – dodaje ekspert.

Dysleksja jest pewnego rodzaju zaburzeniem utrudniającym, ale nie umożliwiającym uczenie się czytania, pisania, liczenia itd. W jej podłożu wskazuje się patologie ośrodkowego układu nerwowego, ale nie mechaniczne/organiczne uszkodzenia mózgu.

– Afazja jest zaburzeniem mowy wynikającym z uszkodzenia mózgu. Człowiek fizycznie nie jest w stanie poprawnie czytać, pisać, mówić. Najczęściej jest wynikową urazów głowy, udarów, guzów mózgu – wyjaśnia psycholog Jakub Gliwa

Dziecko z afazją ma prawo i obowiązek edukacji tak jak wszystkie inne dzieci w Polsce (od 7. do 18. roku życia). Często ze względu na postać zaburzenia i brak możliwości dostatecznego skupienia w klasie istnieje konieczność nauczania indywidualnego, w klasach integracyjnych, terapeutycznych lub szkołach specjalnych.

Jednak dla każdego dziecka wymagania edukacyjne i wybór szkoły powinien być dopasowany indywidualnie. Na pewno dzieci z afazją powinny mieć orzeczenie o kształceniu specjalnym, o które można się ubiegać w poradni pedagogiczno-psychologicznej.

Rodzice powinni dostarczyć do szkoły orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. Jest to dokument, opracowany przez zespół specjalistów po poznaniu dziecka i przeprowadzeniu badań logopedycznych, psychologicznych, pedagogicznych.

Orzeczenie o kształceniu specjalnym dziecka zawiera m.in. przyczynę wystawienia orzeczenia oraz szereg zaleceń, wskazówek i wymagań dla nauczycieli.

– Sposób prowadzenia zajęć z dziećmi dotkniętymi afazją jest zindywidualizowany i zależy od postaci afazji, jej rozległości i możliwości terapii zaburzenia. Zadaniem nauczycieli jest takie dostosowanie treści kształcenia, organizacji zadań i sposobów nauki, by dziecko mogło rozwijać się w optymalny sposób – podkreśla ekspert

Pierwsze kroki tak jak w przypadku każdej wątpliwości należy skierować do lekarza pediatry lub lekarza rodzinnego. Dziecko z podejrzeniem afazji prawdopodobnie będzie musiało przejść także badania neurologiczne. Warto poszukać porady również u psychologa i neurologopedy. Szczególnie Ci ostatni specjaliści zajmują się terapią afazji.

Dziecko ze zdiagnozowana afazją może stanąć na komisji orzekającej o niepełnosprawności, a w wieku szkolnym otrzymać wspomniane orzeczenie o kształceniu specjalnym. Jak zauważa psycholog afazja często towarzyszy różnym zaburzeniom np. spektrum autyzmu.

Jeszcze na wczesnym etapie rozwoju rodzic może strać się o wsparcie w poradni pedagogiczno-psychologicznej. Afazji nie da się wyleczyć, ale stosując odpowiednią terapię i przy właściwym wsparciu, można ułatwić dziecku rozwój oraz edukację.

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Strefę Edukacji codziennie. Obserwuj StrefaEdukacji.pl!