Edukacja w 2022 roku. Podwyżki dla nauczycieli, tzw. Lex Czarnek, nowy przedmiot – zmiany, których można się spodziewać w 2022 roku

Mówi się o tym, że szkolnictwo nie lubi częstych zmian. W 2022 roku będzie ich jednak całkiem sporo. W zawieszeniu trwa temat związany z podniesieniem wynagrodzeń nauczycieli. Pod koniec minionego roku Przemysław Czarnek zapewniał, że decyzja w tej sprawie ma zostać wkrótce podjęta. Również w zawieszeniu pozostaje kwestia wcześniejszych emerytur dla nauczycieli, które były przedmiotem rozmów między resortem edukacji a związkami zawodowymi. Ostatnio strona rządowa ogłosiła, że proponowane przez nich zmiany nie wejdą w życie, ale szczegóły dotyczące podwyżek dla nauczycieli mają zostać ogłoszone wkrótce. Więcej informacji na ten temat znajduje się w tekście poniżej.

W roku szkolnym 2022/2023 do szkół trafi nowy przedmiot: historia i teraźniejszość. Na początku 2022 roku przegłosowano w Sejmie nowelizację ustawy o prawie oświatowym, czyli tzw. Lex Czarnek. Teraz trafiła ona na biurko prezydenta. Przedstawiamy zbiór najważniejszych zmian edukacyjnych w 2022 roku.

Negocjacje na temat podwyżek i czasu pracy nauczyciela wciąż pozostają w zawieszeniu. W 2021 roku odbyło się kilka, jeśli nie kilkanaście spotkań strony rządowej: ze wszystkimi związkami zawodowymi, ze związkową „Solidarnością” i z samorządowcami. Nic konkretnego nie udało się jednak ustalić.

Resort edukacji ogłosił, że ich propozycje nie zostaną zrealizowane. Zgodnie z nimi pensje nauczycieli miały wzrosnąć, przy jednoczesnym zwiększeniu się pensum nauczycielskiego z 18 do 22 godzin tablicowych. Gdyby zmiany proponowane przez Ministerstwo Edukacji i Nauki weszłyby w życie, minimalne stawki dla nauczycieli wynosiłyby:

• 4 010 zł dla nauczyciela bez stopnia awansu zawodowego;
• 4 540 zł dla nauczyciela mianowanego;
• 5 130 zł dla nauczyciela dyplomowanego.

Związki zawodowe zaznaczają jednak, że przeliczając proponowane pensje na godziny, których zgodnie z założeniami resortu edukacji ma być więcej, podwyżki wcale nie będą aż tak wysokie. ZNP postulowało, by od 1 stycznia 2022 roku zwiększyć kwotę bazową o 700 zł. Oznaczałoby to wzrost płac o niemal 20%. Jednocześnie wszystkie związki zawodowe chcą, by wynagrodzenie nauczycieli było powiązane z przeciętnym wynagrodzeniem w gospodarce.

Ministerstwo Edukacji i Nauki zapewnia, że zmiany związane z podwyżkami dla nauczycieli mają zostać ogłoszone w najbliższym czasie.

Podczas rozmów strony rządowej ze związkami zawodowymi pojawiła się także propozycja przywrócenia wcześniejszych emerytur dla nauczycieli. Miałyby one jednak dotyczyć niewielkiej grupy osób. Przywrócony zostałby art. 88 Karty Nauczyciela, zgodnie z którym nauczyciele, mający 30-letni staż pracy (w tym 20 lat pracy w oświacie), mieliby prawo skorzystać z wcześniejszej emerytury.

Resort edukacji wyraził chęć, by przywrócić wcześniejsze emerytury, ale na tym się skończyło. Zgodnie z informacjami przekazywanymi przez rzeczniczkę prasową KSOiW NSZZ „Solidarność” chciano, by wcześniejsze emerytury były wprowadzane w kilku etapach w obawie o masowy odpływ kadry nauczycielskiej ze szkół. Na tę chwilę wciąż nie wiadomo, czy pomysł z wcześniejszymi emeryturami dla nauczycieli, wejdzie w życie. MEiN na nasze pytania w tej sprawie odpowiedziało, że o dalszych informacjach w tej sprawie będzie informować w najbliższym czasie.

W styczniu 2022 roku przegłosowano w Sejmie nowelizację ustawy Prawo oświatowe, potocznie zwanej Lex Czarnek. Zgodnie z dokumentem zwiększona zostałaby rola kuratorów oświaty, a także nadzór nad organizacjami zewnętrznymi, które mają zamiar przeprowadzać w szkołach zajęcia. Przypomnijmy, że zdecydowano się wycofać z jednego zapisu, który wzbudzał dużo kontrowersji. Chodzi o liczbę przedstawicieli kuratoriów w komisjach konkursowych na dyrektora. Według zmian miało być ich 5, a nie 3, jak to miało miejsce dotychczas.

– Nie ten przepis jest dla nas najważniejszy, najważniejszy jest przepis, który będzie pozwalał kuratorom na reakcję na wniosek rodziców, w sytuacji, kiedy tu czy gdzie indziej do szkół będą chciały wejść organizacje pozarządowe z treściami, które są niestosowne, niewłaściwe, demoralizujące. To jest dla nas najważniejsze, a nie przepis zwiększający liczbę członków komisji konkursowej w postępowaniu na stanowiska dyrektora szkoły, liczbę członków po stronie kuratora. Więc wycofujemy się z tego przepisu – mówił minister edukacji.

Pełna lista zmian, którą wprowadzałby w życie tzw. Lex Czarnek, znajduje się pod linkiem. Wiele środowisk nauczycielskich czy uczniowskich wciąż sprzeciwia się wejściu w życie dokumentu. Proponowaną reformą, która wciąż wzbudza najwięcej kontrowersji, jest możliwość szybkiego odwołania dyrektora przez kuratora oświaty. Nowelizacja ustawy o prawie oświatowym była także tematem rozmowy prezydenta z ministrem edukacji, która odbyła się 31 stycznia 2022.

Teraz ostateczna decyzja w sprawie tzw. Lex Czarnek leży właśnie po stronie prezydenta. Ludzie związani z oświatą protestują pod hasłem: "chcemy weta".

Nowością edukacyjną w 2022 roku, która bezpośrednio dotyczy uczniów, jest nowy przedmiot, mający pojawić się w szkołach ponadpodstawowych 1 września 2022 roku. Chodzi o historię i teraźniejszość. Przedmiot ten zastąpi lekcje wiedzy o społeczeństwie.

Obecnie w szkołach ponadpodstawowych realizowane są 2 godziny WOS-u. HIT-u będzie o jedną więcej, ale jednocześnie zmniejszy się liczba godzin historii (z 8 do 7). Uczniowie nie będą spędzać więcej czasu w szkole, nastąpią jednak przesunięcia, związane z programem nauczania.

Celem wprowadzenia nowego przedmiotu jest zapoznanie uczniów z zagadnieniami, dotyczącymi historii najnowszej, która zazwyczaj znajdowała się pod koniec danego etapu nauczania, w związku z czym brakowało czasu na przerabianie tego materiału.

W grudniu 2021 roku do konsultacji trafiły projekty rozporządzeń ws. zmian w edukacji historycznej i społecznej. Proponowane podstawy programowe wzbudziły dużo emocji, na przykład fragment o tym, że uczeń ma wyjaśnić, dlaczego katastrofę smoleńską należy traktować jako największą tragedię w historii powojennej Polski. Kolejną kontrowersyjną kwestią jest określanie czasu do 2005 roku (a więc dojścia do władzy PiS) jako postkomunizmu. Cała proponowana podstawa programowa do przedmiotu historia i teraźniejszość znajduje się na stronie rządowej.

W 2022 roku będzie miała miejsce także reforma szkół specjalnych. Jak zapewniają rządzący, nie zostaną one zlikwidowane, ale spora część uczniów z dysfunkcjami czy niepełnosprawnościami będzie miała możliwość uczęszczania do szkół ogólnodostępnych. Na wsparcie tych uczniów przeznaczono 10,6 mld zł. Zwiększona ma zostać także liczba specjalistów – psychologów i pedagogów – z 21 tys. do 39 tys. osób. Zmiany miałyby wejść do szkół od września 2022 roku.

Pojawił się także pomysł na reformę, związaną z lekcjami religii i etyki. Obecnie uczniowie mogą wybrać, czy chcą uczestniczyć w którychś z zajęć, czy nie chodzić na żadne z nich. Wkrótce ostatnia z opcji miałaby zostać usunięta. Opiekun dziecka lub pełnoletni uczeń musieliby zdecydować, czy chcą chodzić na lekcje religii, czy etyki. Przemysław Czarnek zapowiedział także, że zamiast podstaw przedsiębiorczości, wprowadzono by nowy przedmiot: biznes i zarządzanie. Zmiany te planowane są jednak na 2023 rok.

Podobnie z maturą 2023. Jak mówił minister edukacji, egzamin dojrzałości ma być trudniejszy, ale ze względu na pandemię, nie tak bardzo, jak planowano. Inaczej będą wyglądały arkusze egzaminacyjne. Na rozwiązanie matury 2023 uczniowie będą mieli więcej czasu, zwiększy się jednak liczba zadań. Szczegółowe informacje na temat nowej matury znajdują się tekście poniżej.