Ekonomiczna teoria przemocy – dlaczego przemoc kwitnie w szkołach?

Podczas konferencji „Przerwij krąg przemocy – Jak walczyć z przemocą w szkole”, zorganizowanej przez Uniwersytet SWPS w Warszawie, wykład diagnozujący zjawisko szkolnej przemocy poprowadził dr Piotr Rycielski, pracownik Wydziału Projektowania Uniwersytetu Humanistycznospołecznego SWPS w Warszawie, będący także współtwórcą projektu RESQL – innowacyjnego narzędzia mającego na celu walkę z przemocą w szkołach.

W swoim wystąpieniu prelegent przedstawił wyniki szeroko zakrojonych badań dotyczących przemocy w polskich szkołach, które objęły ponad 11 tysięcy uczniów. Wyniki te ujawniają skalę problemu oraz wskazują, z czym mierzą się uczniowie w codziennym życiu szkolnym.

Badania przeprowadzone w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych wykazały, że aż 50% uczniów doświadczyło przemocy w ciągu... ostatnich czterech tygodni. Wyniki te nie dotyczą jednorazowych incydentów, które zdarzyły się kiedykolwiek na przestrzeni uczniowskiego życia, lecz sytuacji, które miały miejsce w krótkim okresie. Pokazuje to, jak powszechny jest to problem. Jednak to nie przemoc fizyczna stanowi największy problem codzienności szkolnej uczniów. Przemoc fizyczna, taka jak pobicia, była zgłaszana przez zaledwie 8% uczniów.

Najbardziej dotkliwą formą przemocy według uczniów jest tzw. „przemoc w białych rękawiczkach” – subtelne, niewidoczne działania, takie jak izolowanie, ignorowanie, czy psychiczne prześladowanie, które często nie pozostawiają fizycznych śladów, ale są destrukcyjne emocjonalnie. Co więcej, badania pokazują, że uczniowie zdecydowanie bardziej boją się wykluczenia społecznego niż fizycznej agresji.

Około 15% uczniów przyznaje przy tym, że nie lubi swojej klasy, a 30% wolałoby w ogóle nie chodzić do szkoły. Te liczby wskazują na głębsze problemy związane z relacjami społecznymi w środowisku szkolnym.

Aby przeciwdziałać tym zjawiskom, wprowadzono system RESQL. Jego celem jest zapewnienie bezpiecznych kanałów komunikacji, gdzie uczniowie mogą anonimowo zgłaszać przypadki przemocy. Aplikacja mobilna, będąca centralnym elementem systemu, umożliwia uczniom szybkie i bezpieczne zgłaszanie sytuacji przemocy do przeszkolonych osób dorosłych w szkole. Fakt, że powiadamiane są osoby z danej społeczności szkolnej, a nie odlegli i obcy specjaliści, jest w tym systemie istotnym elementem.

Ale system to nie tylko aplikacja – obejmuje on również podręcznik ze scenariuszami lekcji, które pomagają w edukowaniu o różnych formach przemocy. Lekcje te uzmysławiają uczniom mechanizmy przemocy oraz uczą, jak reagować na tego typu sytuacje. Testowanie systemu wykazało, że uczniowie bardzo pozytywnie reagują na te lekcje, doceniając ich wartość edukacyjną i oceniają je jako odpowiedź na swoje potrzeby.

Jednym z istotnych założeń elementów systemu RESQL jest stworzenie ekonomicznej teorii przemocy. Wyjaśnia ona, dlaczego agresorzy decydują się na taką formę działania. Zyskują uwagę i „nagrodę” w postaci uwagi i akceptacji grupy, co napędza ich działania. Uczniowie świadomie lub nieświadomie przyczyniają się do utrwalania przemocy, reagując na działania agresora śmiechem lub aprobatą. To mechanizm, który często pozostaje niezauważony, ale ma ogromny wpływ na dynamikę szkolnych relacji.

Wdrażanie tej wiedzy w codzienne życie szkolne, poprzez konkretne scenariusze i interwencje, pozwala na budowanie świadomości wśród uczniów i nauczycieli. Uczniowie zaczynają zauważać te mechanizmy i, co najważniejsze, uczą się, jak skutecznie na nie reagować.

Program RESQL został wdrożony już w kilkuset szkołach w Polsce, a do końca roku liczba ta ma wzrosnąć do około pół tysiąca placówek. Ponad 200 tysięcy uczniów ma obecnie dostęp do systemu, co pozwala na szerokie monitorowanie problemu przemocy oraz interwencje w czasie rzeczywistym.

Rozwiązania zastosowane w RESQL zostały również wdrożone w innych krajach, takich jak Słowacja, co pokazuje, że system ten może mieć szeroki, międzynarodowy zasięg. Dalszy rozwój systemu obejmuje również diagnozy pedagogiczne, które pozwalają dyrektorom szkół na monitorowanie sytuacji w ich placówkach, co stanowić będzie dodatkowe narzędzie w walce z przemocą.

Powiedz nam, co o tym myślisz i zostaw komentarz.
Szanujemy każde zdanie i zachęcamy do dyskusji. Pamiętaj tylko, żeby nikogo nie obrażać!

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Strefę Edukacji codziennie.
Obserwuj StrefaEdukacji.pl!