Formy pisemne na maturze z języka angielskiego poziom rozszerzony. Nie tylko list formalny. To warto powtórzyć przed maturą

Arkusze CKE 2023 będą opublikowane po godzinie 14. W zależności od formuły matury, odpowiednie arkusze znajdziesz poniżej:

• Język angielski – poziom rozszerzony. Arkusz i odpowiedzi do matury w formule 2023
• Język angielski - poziom rozszerzony. Arkusz CKE dla maturzystów po gimnazjum, formuła 2015

Na maturze rozszerzonej z języka angielskiego praca pisemna to wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, czyli wymagająca przedstawienia swojego zdania w danej sprawie oraz wskazania argumentów „za” i „przeciw”, lub rozwinięcia problemu wskazanego w poleceniu zadania. Maturzysta będzie musiał zmierzyć się z jedną z trzech form:

• listem formalnym,
• rozprawką,
• lub artykułem publicystycznym.

Maturzysta będzie mógł wybrać jeden spośród dwóch tematów, a co za tym idzie - jedną z dwóch form. Każdy temat zawiera dwa elementy (podtematy), które zdający musi omówić w swojej wypowiedzi, aby otrzymać maksymalną liczbę punktów.

Wypowiedź powinna mieć od 200 do 250 słów, ale w praktyce ocenia się prace o długości w granicach 180-280 wyrazów. Jeśli więc słów będzie trochę mniej lub więcej, to nie będzie to duży problem. Ten element nie jest sprawdzany bardzo restrykcyjnie.

Zadanie na wypowiedź pisemną jest ostatnim w arkuszu maturalnym. Za zadanie z wypowiedzi pisemnej na maturze rozszerzonej można uzyskać maksymalnie 13 punktów, co stanowi 22 proc. całego wyniku możliwego do zdobycia na egzaminie.

Zobacz, jak wyglądała próbna matura rozszerzona z języka angielskiego w nowej formule 2023 (grudzień):

- Jeśli miałabym uszeregować powyższe formy wypowiedzi od najtrudniejszej do najłatwiejszej, to zdecydowanie najtrudniejszy jest artykuł - mówi Aleksandra Snuzik, Academic Manager Tutlo4Kids & Tutlo4Teens. – bardzo trzeba się przy nim pilnować, żeby nie popłynąć „lejąc wodę”, a treść musi być ciekawa. Z drugiej strony jest to forma, w której możesz się też najbardziej wykazać. Polecam ją wszystkim, którzy czują, że opanowali angielski na wysokim poziomie – dodaje ekspertka.

Przy okazji przypominamy, że na maturze rozszerzonej z języka angielskiego obowiązuje poziom B2 (B2+ w zakresie rozumienia wypowiedzi).

Według ekspertki nieco łatwiejsza jest rozprawka, która ma co prawda wiele wymagań formalnych i trzeba się pilnować, ale jednocześnie dzięki narzuconej z góry strukturze, łatwo jest uporządkować to, co chce się powiedzieć i zrobić to dobrze.

Najłatwiejszy jest - dodaje Aleksandra Snuzik - list formalny. Jest on również najbardziej użyteczną formą wypowiedzi. Warto go ćwiczyć, nie tylko „pod maturę”. Przyda się choćby podczas aplikowania o przyszłą pracę.

Zobacz, jak wyglądała matura rozszerzona z języka angielskiego w maju 2022:

Rozprawka to wypowiedź, w której maturzysta rozważa zadany temat, wykorzystując do tego odpowiednie argumenty. Autor rozprawki musi stwierdzić, czy się zgadza, czy nie z danym zagadnieniem i to uargumentować.

Trzy rodzaje rozprawek:

• rozprawka „za i przeciw” (for and against essay),
• rozprawka wyrażająca opinię (opinion essay),
• rozprawka sugerująca rozwiązanie danego problemu (essay suggesting solutions to a problem).

Najbardziej popularne i prawdopodobne do pojawienia się na maturze są rozprawki „for and against essay” i „opinion essay”, dlatego też to właśnie nimi się zajmujemy. Jak odróżnić te typy rozprawek?

Pamiętajmy, że rozprawka „za i przeciw” w poleceniu będzie mieć zawartą informację podobną do tej: Napisz rozprawkę, w której przedstawisz dobre i złe strony takiego rozwiązania. W przypadku rozprawki wyrażającej opinię, polecenie zawiera następującą treść: Napisz rozprawkę wyrażającą Twoją opinię na ten temat.

O tym pamiętaj, pisząc rozprawkę (niezależnie od jej rodzaju):

• Argumenty za i przeciw można prezentować w różnej kolejności. Najłatwiej jest jednak, zacząć od argumentów „za”.
• Żeby argument był dobrze zbudowany, powinien składać się:
  - ze zdania, które prezentuje argument (tzw. „topic sentence”)
  - z uzasadnienia (dobrze jest użyć też jakiegoś przykładu np. z Twojego życia).
• Nie używaj zwrotów potocznych i form skróconych, np. „She’s”; „They’ve”, czy „I’m sure” - możesz w ten sposób stracić punkty.
• Używaj zwrotów formalnych (np. form bezosobowych, strony biernej, inwersji), np. „It is believed that…”, „There is no agreement...”, „It is widely argued that…”, „Rarely does…”, „Under no circumstances…”. Również formalne zwroty wprowadzające i łączące zdania są wskazane np. „furthermore”, „nonetheless”, „thus”, „therefore”.
• Unikaj pospolitych wyrazów takich, jak: „nice”, „big”, „interesting”, „good”, „bad”.
• Pierwszy akapit z rozwinięcia (niezależnie, czy jest „za” czy „przeciw”) rozpocznij od zwrotów takich, jak „Firstly…”, „First of all…”.
• Kolejne argumenty wprowadzaj za pomocą następujących zwrotów „Secondly”, „Thirdly”. Ostatni argument wprowadź za pomocą zwrotu „Finally”.

Pamiętaj o tym, aby nie stracić punktów na maturze:

• W tezie KONIECZNIE zamieść informację, że w pracy będą rozpatrywane dobre i złe strony decyzji, zjawiska - bardzo dużo osób o tym zapomina i traci punkty,
• we wstępie nie zamieszczaj swojej opinii - to również jest bardzo często spotykany błąd,
• we wstępie przedstaw ogólnie temat pracy. Pamiętaj, że autor wypowiedzi ma pozostać bezstronny.

Jak napisać poprawną tezę? Oto przykład z ubiegłego roku:

W maturze z 2022 r. na poziomie rozszerzonym widniało następujące zadanie do wyboru: „Niektórzy rodzice dają nastolatkom kieszonkowe za wykonywanie obowiązków domowych. Napisz rozprawkę, w której przedstawisz dobre i złe strony takiego rozwiązania”.

Przykładowa teza: „Nowadays, teenagers get pocket money from their parents for doing housework. It has both advantages and disadvantages”.

• Liczba argumentów „za” musi być równa liczbie argumentów „przeciw” np. 2 argumenty za i 2 argumenty przeciw. Po 2 argumenty na daną „stronę” wystarczą.
• Zwrotów prezentujących Twoją opinię, np. „I believe…”, „I am definitely against…”,, używaj tylko w zakończeniu.
• Zakończenie rozpocznij od zwrotów, takich jak: „To sum up…” „Summing up...”, „All things considered…”, „Taking everything into account...”. W zakończeniu podsumuj temat i przedstaw swoją opinię.

Pamiętaj o tym, aby nie stracić punktów na maturze pisząc rozprawkę wyrażającą opinię (opinion essay):

• Już we wstępie wprowadzamy swoją opinię, np.: „I am convinced that technology has a negative impact on relationships”,
• główny „najsilniejszy” argument powinien być wprowadzony jako pierwszy,
• w rozprawce muszą znaleźć się minimum 3 argumenty: 2 (choć najlepiej 3) „za” przyjętą przez Ciebie opinią i 1 kontrargument,
• opinia, jaką przedstawiasz rozprawce nie musi być taka, jak Twoja opinia w danej kwestii. To powinno ułatwić Ci sprawę,
• zakończenie możesz rozpocząć za pomocą zwrotu: „To conclude, in my opinion…”.

Argumenty (minimum trzy) możesz wprowadzić przy pomocy następujących zwrotów:

• akapit z argumentem „za”: „The main advantage of…”
• akapit z argumentem „za”: „Additionally…”
• akapit z kontrargumentem: „On the other hand…”

1. Artykuł musi mieć tytuł. Bez tytułu stracisz jeden, cenny punkt. Stwórz go na końcu - tak będzie najłatwiej. Tutaj formy skrócone są dozwolone.
2. Wstęp - koniecznie! - musi być ciekawy, tego wymaga CKE. Jak to zrobić? Zadaj pytanie, wykorzystaj cytat albo spróbuj zaintrygować kontrastem np. „Most people believe we can colonize Venus, but it is not true!”. Nie zalecam jednak, aby wstęp był zbyt długi. Dużo lepiej jest skupić się na rozwinięciu.
3. Rozwinięcie powinno składać się minimum z 2 akapitów. Artykuł publicystyczny nie ma tak rozbudowanych wymagań, jeśli chodzi o zasady jego konstruowania, jak rozprawka. Najważniejsze jest, żeby pamiętać o treści polecenia. Jeśli wymaga ona wyrażenia własnej opinii w tekście - koniecznie to zrób. Jeśli w poleceniu masz udzielić czytelnikowi porad - koniecznie je zamieść.
4. Pamiętaj, żeby nie lać wody. To największe zagrożenie przy pisaniu tej formy wypowiedzi, bo nie są wówczas formalnie wydzielone argumenty. Pisz rzeczowo, używaj przykładów. Jeśli wypowiedź nie będzie rzeczowa - stracisz cenne punkty.
5. W zakończeniu warto zamieścić pytanie, które ma skłonić czytelnika do refleksji.

Pomijając te elementy stracisz punkty:

1. List musi zawierać zwrot do adresata (tzw. zwrot rozpoczynający) np. „Dear Sir/ Madam/ Editor..”, „To whom it may concern…”.
2. We wstępie należy podać cel lub powód napisania listu, zgodny z tym, co jest w poleceniu, np. „I am writing in connection with the article entitled... which appeared in.../ on…”. Nie podając tego powodu, również stracisz punkty.
3. Pamiętaj też o odpowiednim zwrocie na końcu listu, np. „Yours faithfully/ Yours sincerely...”, „Best/ Kind regards…”.

Największym wyzwaniem w przypadku listu formalnego jest różnorodność typów, jakie możesz spotkać. Na przykład może być to list czytelnika do redakcji lub list mieszkańca do władz miasta. Za tą różnorodnością idzie konieczność nauczenia się wielu zwrotów formalnych np. „I am writing to enquire about...” czy „Would you be so kind as to...”. Ma to swoje plusy i minusy — nauki jest sporo, ale z całą pewnością te zwroty przydadzą się maturzystom w przyszłym życiu zawodowym.