Jak dobrze napisać rozprawkę? Oto kryteria i zasady pisania rozprawki maturalnej 2022. Za co możesz mieć odjęte punkty?

Rozprawka maturalna powinna zawierać minimum 250 słów i składać się z trzech części: wstępu, rozwinięcia i zakończenia. Piszący musi odwołać się do przytoczonego fragmentu, a także do wybranego utworu lub wybranych tekstów kultury czy też literackich (w zależności od tego, co zostało zawarte w poleceniu).

Kryteria rozprawki na maturze 2022 są następujące:

• Uczeń otrzymuje punkty za sformułowanie stanowiska. W momencie, gdy stanowisko jest adekwatne do problemu, piszący zdobywa 6 punktów, jeśli jest częściowo adekwatne – 3, a jeśli nieadekwatne – 0 punktów. Jeśli uczeń otrzyma 0 punktów, dalsza część rozprawki nie jest sprawdzana. Właśnie dlatego tak ważne jest właściwe sformułowanie stanowiska i zawarcie we wstępie tezy lub hipotezy, która jest adekwatna do tematu.
• Za trafne, szerokie i pogłębione uzasadnienie stanowiska, uczeń otrzymuje 18 punktów, za uzasadnienie trafne i szerokie – 12 punktów, za uzasadnienie trafne, ale wąskie 8 punktów. Z kolei za uzasadnienie częściowe maturzysta uzyskuje tylko 4 punkty, a za brak uzasadnienia – 0 punktów.
• Kolejnym kryterium jest poprawność rzeczowa. Za brak błędów rzeczowych uczeń otrzymuje 4 punkty, z kolei za nie więcej niż jeden błąd rzeczowy – 2 punkty. 0 punktów piszący otrzymuje w momencie, gdy w jego pracy znajdzie się kilka błędów rzeczowych. Wielu maturzystów nie wie, czym są błędy rzeczowe. Tymczasem są to błędy dotyczące treści.
• Uczeń otrzymuje także punkty za zamysł kompozycyjny. Jeśli kompozycja jest funkcjonalna i zawiera wstęp, rozwinięcie i zakończenie, właściwie pooddzielane od siebie akapitami, to piszący otrzymuje 6 punktów. W momencie, gdy w pracy występują zaburzenia funkcjonalności kompozycji, maturzysta zdobywa 23 punkty. Za całkowity brak zamysłu kompozycyjnego nie otrzymuje się żadnych punktów.
• Następne kryterium to spójność lokalna. Chodzi o połącznie ze sobą w sposób logiczny i poprawny gramatycznie poszczególnych zdań czy akapitów. Za pełną spójność wypowiedzi lub nieznaczne zaburzenia spójności otrzymuje się 2 punkty, za znaczne zaburzenia spójności – 1 punkt, za niespójną wypowiedź – 0 punktów.
• Bardzo ważny podczas pisania rozprawki jest także styl tekstu. Za styl stosowny, a więc taki, w którym dobór środków językowych jest adekwatny do sytuacji egzaminacyjnej, można dostać 4 punkty, zaś za styl częściowo stosowny – 2 punkty. Za niestosowny styl (np. taki, który zawiera obraźliwe słowa lub wulgaryzmy) uczeń otrzymuje 0 punktów.
• Istotna jest także poprawność języka. Za brak błędów lub nieliczne błędy nierażące maturzysta otrzymuje 6 punktów. 3 punkty uzyskuje uczeń, w którego pracy można zauważyć liczne błędy nierażące lub nieliczne błędy rażące. Za liczne błędy rażące piszący nie otrzymuje żadnych punktów.
• Ostatnim już kryterium rozprawki jest poprawność zapisu. Maturzysta może otrzymać 4 punkty (za zapis w pełni poprawny lub nieliczne błędy nierażące), 2 punkty (za liczne błędy nierażące lub nieliczne błędy rażące) lub 0 punktów (za liczne błędy rażące).

Za rozprawkę możesz otrzymać maksymalnie 50 punktów.

Kryteria rozprawki podane przez Centralną Komisję Egzaminacyjną mogą wydać się niektórym uczniom nie do końca jasne. Jak więc napisać rozprawkę, która zostanie wysoko oceniona? Biorąc pod uwagę kryteria oceny, przygotowaliśmy dla was krótki poradnik:

• Zadbaj o poprawne sformułowanie stanowiska. To bardzo ważna część rozprawki. Jeśli w ogóle nie sformułujesz stanowiska, otrzymasz 0 punktów, a tym samym nie zdasz matury z języka polskiego. We wstępie postaw tezę lub hipotezę. Jeśli temat rozprawki brzmi: „Czy ambicja ułatwia człowiekowi osiągnięcie zamierzonego celu? Rozważ problem, odwołując się do fragmentu Lalki Bolesława Prusa, całego utworu oraz do wybranego tekstu kultury”, twoją tezą może być: Ambicja ułatwia człowiekowi osiągnięcie celu.
• Podczas pisania rozwinięcia, pamiętaj o tym, by nie tylko podawać przykłady utworów, ale także formułować argumenty. Nie streszczaj tekstów, wykorzystaj znajomość treści do funkcjonalnego rozwinięcia tematu. Za rozwinięcie możesz otrzymać aż 18 punktów. Warto o nie zawalczyć.
• Przed przystąpieniem do matury zastanów się, czy na pewno dobrze znasz autorów i ich utwory. Pamiętaj, że pomyłki w nazwach własnych czy datach uznaje się za usterki, a nie błędy rzeczowe.
• Przed samym pisaniem zaplanuj kompozycję. Oddziel graficznie każdy z akapitów. Sprawdź, czy na pewno wyszczególnione są: wstęp, rozwinięcie i zakończenie. Zadbaj też o to, by tekst był uporządkowany nie tylko graficznie, ale także językowo.
• Dużo pisz – to rada dla osób, które otrzymują zero punktów za kryterium: spójność lokalna. Sprawdzaj, czy twój tekst dobrze się czyta, a zdania się ze sobą łączą w logiczną całość. Jeśli twoje wypracowanie to tylko potok połączonych ze sobą słów, możesz mieć pewność, że za spójność lokalną otrzymasz niewiele punktów.
• Zwróć uwagę na styl tekstu. Z jednej strony nie powinien być potoczny, z drugiej – zbyt patetyczny i podniosły.
• Podczas matury masz dostęp do słowników. Po napisaniu swojego wypracowania sprawdź, czy na pewno dobrze zapisałeś/łaś poszczególne, trudniejsze słowa. Jeśli jakiegoś wyrazu nie ma w słowniku, a masz co do niego wątpliwości, pomyśl, czym można go zastąpić.
• Przed oddaniem swojej matury sprawdź jeszcze, czy twoja praca zawiera około 250 słów, tak jak zostało to zawarte w poleceniu.

Powodzenia na maturze!