Jak napisać notatkę syntetyzującą? Oto wzór, schemat, przykłady od CKE i przydatne zwroty

Notatka syntetyzująca jest krótką formą wypowiedzi, w której w rzeczowy sposób przedstawia się informacje na dany temat. Na maturze z języka polskiego w formule 2023 (także na maturze 2025) znajdziemy polecenie, zgodnie z którym uczniowie mają napisać właśnie wypowiedź tego typu na podstawie dwóch tekstów.

Jak napisać notatkę syntetyzującą? Zgodnie z informacjami przekazywanymi przez CKE musi ona liczyć 60-90 wyrazów i zawierać konkretne elementy:

• zestawienie poglądów autora/autorów, które dotyczyć będzie analizowanego zagadnienia,
• porównanie stanowisk autorów,
• ogólny wniosek płynący z tekstów i tematu.

Notatka syntetyzująca:

• powinna być rzeczowa,
• musi zawierać jedynie najważniejsze informacje na dany temat,
• koncentruje się na wychwyceniu podobieństw/różnic w podejściu autorów do danego tematu,
• jest spójnym tekstem,
• zawiera parafrazy, uogólnienia i synonimy.

Zgodnie z informacjami zawartymi w informatorze maturalnym z polskiego w roku szkolnym 2024/2025, również w tym roku uczniowie będą musieli zmierzyć się z tą formą pisemną.

– Notatka syntetyzująca jest formą zwięzłego przedstawienia informacji istotnych dla danego tekstu lub tekstów. Odmianą tego typu wypowiedzi jest notatka syntetyzująca ukierunkowana tematycznie – czytamy w najnowszym informatorze.

Zgodnie z wymogami ujętymi w dokumencie aby napisać dobrą notatkę syntetyzującą należy:

• przeanalizować temat notatki określony w zadaniu egzaminacyjnym
• uważnie przeczytać oba teksty zamieszczone w arkuszu egzaminacyjnym, aby wybrać informacje kluczowe dla realizacji tematu notatki
• dokonać syntezy wybranych informacji, tak aby określić stanowisko autora każdego tekstu względem zagadnienia określonego w temacie notatki
• porównać stanowiska autorów obu tekstów pod kątem np. aspektów zagadnienia określonego w temacie notatki, które porusza każdy z autorów, punktów wspólnych i/lub rozbieżnych w stanowiskach obu autorów
• uporządkować wnioski z powyższych analiz, tak aby notatka: w syntetyczny sposób przedstawiała stanowiska obu autorów dotyczące zagadnienia określonego w temacie notatki, wskazując – zgodnie z treścią tekstów – na podobieństwa i/lub różnice pomiędzy tymi stanowiskami, oraz − zawierała ogólne stwierdzenie na temat tego, w jaki sposób oba teksty dotyczą/odnoszą się do tematu notatki wskazanego w zadaniu egzaminacyjnym

W odpowiedziach do arkusza pokazowego (matura 2023) została zamieszczona przykładowa notatka syntetyzująca, a w samym arkuszu polecenie:

Na podstawie obu tekstów napisz syntetyzującą notatkę na temat: działania sprzyjające rozwojowi nauki. Twoja wypowiedź powinna liczyć 60-90 wyrazów.

Przykład notatki syntetyzującej. Wypowiedzi ocenione na 3 punkty za treść:
Isaacson w swoim tekście przedstawił Leonarda da Vinci jako naukowca, który zapoczątkował konieczność dialogu doświadczenia i teorii w badaniach naukowych. Autor tekstu uznał ten związek za niezbędny warunek rozwoju nauki. Steinhaus pisze natomiast o konieczności współpracy przyrodników z matematykami, gdyż to ona jest warunkiem postępu w nauce służącej opisowi rzeczywistości. W ten sposób w obu tekstach udokumentowano postulat dialogu empirii i teorii, który przekłada się na podstawy współczesnej rewolucji naukowej. (70 wyrazów)

W obu tekstach podkreślono korzyści wynikające z dbałości o różnorodność językową na świecie. Justyna Olko zwraca uwagę, że dbałość o zachowanie różnych języków lokalnych stanowi gwarancję bioróżnorodności, ponieważ zachowanie siedlisk małych grup mówiących lokalnymi językami chroni przed dewastacją albo likwidacją tych obszarów, a więc również przed niszczeniem wielu gatunków roślin i zwierząt. Natomiast z tekstu Katarzyny Kutyłowskiej wynika, że wielojęzyczność kształtuje mechanizmy umysłowe i zachowania, które ułatwiają naukę języków, co w następstwie wpływa na efektywność komunikacji między
ludźmi. (78 wyrazów)

Warto też sprawdzić inne przykładowe notatki syntetyzujące, np. tę która pojawiła się na maturze z polskiego w 2023. Polecenie wówczas brzmiało:

Na podstawie obu tekstów napisz notatkę syntetyzującą na temat: skutki masowej turystyki. Twoja wypowiedź powinna liczyć 60–90 wyrazów.

Sprawdź przykłady pracy i dokładne kryteria oceniania według CKE:
Autorki rozważają pozytywne i negatywne skutki masowej turystyki. Krzemińska podkreśla, że masowa turystyka pozytywnie – duchowo i materialnie – wpływa na człowieka i otaczający go świat. Zarazem dostrzega, że może ona stać się przyczyną m.in. degradacji rodzimych kultur. Z kolei Stanisławska akcentuje negatywne skutki umasowienia turystyki, zwracając uwagę, że stać się ona może przyczyną uprzedmiotowienia turysty oraz członków lokalnych społeczności („bańka turystyczna”). Zauważa jednak przy tym, że turystyka umożliwia kontakt z inną kulturą, co może pozytywnie wpłynąć na człowieka. Obie autorki widzą zatem, że masowa turystyka jest zjawiskiem korzystnym i niekorzystnym równocześnie. [90 wyrazów]

Obie autorki dostrzegają pozytywne i negatywne skutki masowej turystyki. Zauważają, że podróżowanie stało się dostępne dla większości ludzi, ale też to, że konsekwencją masowej turystyki jest m.in. zjawisko zafałszowywania rzeczywistości w odpowiedzi na wyobrażenia turystów o zwiedzanych miejscach. Stanisławska podkreśla, że tzw. „bańka turystyczna” utrudnia turyście poznanie prawdy o lokalnych społecznościach. Krzemińska z kolei stwierdza, że podróżowanie może przynieść mu wiele korzyści emocjonalnych i poznawczych, nawet jeśli oznacza zwiedzanie inscenizowanych miejsc. [71 wyrazów]

Za notatkę syntetyzującą na maturze z języka polskiego można otrzymać maksymalnie 4 punkty. 3 z nich są za treść, a 1 za poprawność stylistyczną, ortograficzną i interpunkcyjną.

Parafraza to inaczej omówienie. Stosuje się ją, gdy chcemy opisać innymi słowami to, co autor przekazał w danym tekście. W przypadku notatki syntetyzującej warto zastosować parafrazę, by znacząco skondensować naszą wypowiedź (musimy zmieścić się w danym limicie słów). Jeśli więc w tekście jeden z autorów stworzył długi wywód na temat tego, że podróż reporterska znacząco różni się od turystycznej, my jako twórcy notatki syntetyzującej musimy znacznie okroić jego przemyślenia, a jednocześnie w swojej wypowiedzi zachować ogólny sens tekstu.

Warto pamiętać, że pisząc notatkę syntetyzującą na maturze 2024, musimy zmieścić się w określonym limicie słów. Taka wypowiedź nie może zawierać mniej niż 60 i więcej niż 90 słów. Bardzo ważne jest więc to, by zwięźle, a zaraz rzeczowo przedstawić dany temat.

Notatka syntetyzująca nie jest trudną do napisania formą wypowiedzi, warto jednak poznać jej schemat, a także pamiętać o kilku podstawowych zasadach. Jak ją napisać? Wyjaśniamy krok po kroku.

1. Zaczynamy od dokładnego zapoznania się najpierw z poleceniem, a później z tekstami. Warto zanotować własnymi słowami (np. w brudnopisie) najważniejsze myśli płynące z tekstów.
2. Piszemy notatkę syntetyzującą, pamiętając o odpowiednim poziomie uogólnienia i stosowaniu parafraz. Pod kątem analizowanego przez nas tematu zamieszczamy opinię pierwszego autora tekstu, a następnie drugiego.
3. W zakończeniu zestawiamy ze sobą punkty widzenia przedstawione przez konkretnych autorów i podsumowujemy naszą wypowiedź.
4. Sprawdzamy liczbę słów. Pamiętajmy, że notatka ma zawierać od 60 do 90 słów. Warto więc skrócić ją lub wydłużyć, gdy jest taka potrzeba.
5. Zwróćmy uwagę, czy w naszej wypowiedzi nie ma błędów stylistycznych, ortograficznych i interpunkcyjnych.

Niektórzy uczniowie poczują się pewniej, gdy dowiedzą się, jak wygląda schemat notatki syntetyzującej. Przedstawiamy go poniżej:

• Autor/nazwisko autora w tekście zauważa/dowodzi/przekonuje, że…
• Z kolei (nazwisko autora) w tekście pt. (tytuł tekstu) podkreśla/zaznacza/przekonuje, że…
• Punkty wspólne lub rozbieżne w stanowiskach autorów (np. Sposoby mówienia o... (literaturze, podróżach, nauce itd.) diametralnie się od siebie różnią/są do siebie zbliżone.

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Strefę Edukacji codziennie. Obserwuj StrefaEdukacji.pl!