„Kordian” Juliusza Słowackiego. Streszczenie, konteksty, notatki i motywy. Najważniejsze informacje o lekturze obowiązkowej na maturę

Magdalena Konczal
Magdalena Konczal
W spisie lektur obowiązkowych na maturę 2023 znajduje się "Kordian" Juliusza Słowackiego. Oto najważniejsze informacje na temat utworu.
W spisie lektur obowiązkowych na maturę 2023 znajduje się "Kordian" Juliusza Słowackiego. Oto najważniejsze informacje na temat utworu. fot. Małgorzata Meszczyńska
„Kordian” Juliusza Słowackiego to dramat romantyczny, który omawia się na lekcjach języka polskiego. Przeczytaj streszczenie lektury, dowiedz się jakie konteksty i motywy występują w utworze i sprawdź wszystkie najważniejsze informacje na temat „Kordiana”. Te notatki przydadzą się na lekcje języka polskiego.

Spis treści

„Kordian” Juliusza Słowackiego. Streszczenie lektury

Przygotowanie: Rzecz dzieje się w chacie Twardowskiego przy Łysej Górze 31 grudnia 1799 roku. Na miejscu są diabły i czarownice, którzy z kotła wyłaniają przywódców powstania listopadowego: generałów (Józef Chłopicki, Jan Zygmunt Skrzynecki i Jan Stefan Krukowiecki), polityków (książę Adam Jerzy Czartoryski, Joachim Lelewel), a także poetę Juliana Ursyn Niemcewicza.

Prolog: W tej części występują trzy postacie: osoba I, II i III. Cały prolog dotyczy rozważań na temat tego, jaką rolę odgrywa poezja w narodzie. Pierwsza osoba mówi o nurcie mesjańskim reprezentowanym przez Mickiewicza. Według tej postaci rolą poezji jest pocieszanie narodu po klęsce. Druga osoba krytykuje ten pogląd, reprezentując jednocześnie realizm polityczny. Z kolei trzecia osoba twierdzi, że poezja narodowa spełni swoje zadanie tylko wówczas, gdy dostarczy narodowi siły, a także przypomni klęski, ale jedynie ku przestrodze. Jest to polemika Słowackiego z Mickiewiczem.

Akt I:
Scena I: Rzecz dzieje się w wiejskim majątku Kordiana. Postacie, które występują w tej scenie to: Kordian, sługa Grzegorz oraz Laura. 15-letni Kordian czyta „Cierpienia młodego Wertera”, myśli o sensie życia. Grzegorz opowiada głównemu bohaterowi trzy historie: bajkę o Janku, co psom szył buty, wspomnienie z walk napoleońskich oraz opowieść o młodym oficerze, który brał udział w wyprawie moskiewskiej. Kordian jedynie przez chwilę interesuje się tym, co mówi mu Grzegorz, później znów zdaje się zniechęcony. Jego rozważania przerywa głos Laury – ukochanej bohatera.

Scena II: Kordian i Laura spacerują. Starsza od młodego Kordiana bohaterka nie jest nim zainteresowana. Główny bohater pokazuje swoją miłość, ale Laura uznaje go za szaleńca. Kordian mówi o swojej samotności, ostatecznie, gdy jego ukochana wychodzi, chce popełnić samobójstwo.

Scena III: Zaniepokojona Laura siedzi w pokoju i czyta wiersz. Martwi się, że zbyt surowo potraktowała Kordiana. Jej niepokój wzmaga się jeszcze bardziej, gdy widzi, że pojawił się koń młodzieńca, ale bez jeźdźca. Wreszcie do pokoju Laury wpada Grzegorz, który krzyczy: „Panicz się zastrzelił”.

Akt II (rok 1828 – Wędrowiec):
Kordian podróżuje po Europie. Odwiedza następujące miejsca:

  • Londyn – siedzi w James Park i rozmawia z dozorcą. Wówczas dochodzi do wniosku, że światem rządzą pieniądze;
  • Dover – nad morzem czyta „Króla Leara” Szekspira. Zaczyna docierać do niego, jak wielka różnica jest między literaturą a rzeczywistością;
  • Włochy – tam nawiązuje romans z Wiolettą, która jest z nim tylko dla kosztowności. Gdy koń Kordiana traci złote podkowy, kochanka go opuszcza.
  • Watykan – Kordian rozmawia z papieżem o losie Polaków. Ten jednak mówi, by się modlili i byli posłuszni carowi, wówczas główny bohater traci całkowicie wiarę w Kościół.
  • Mont Blanc – Kordian wygłasza monolog, w trakcie którego padają słowa: „Polska Winkelriedem narodów”, przywołując postać szwajcarskiego bohatera Winkelrieda, który poświęcając siebie, ocalił armię. Kordian twierdzi, że Polska ma złożyć ofiarę wobec innych narodów, ale nie może ona polegać jedynie na biernym cierpieniu. Chmura przenosi Kordiana do Polski.

Akt III (spisek koronacyjny):
Scena I: Rzecz dzieje się na Placu Zamkowym w Warszawie. Zbliża się koronacja cara Mikołaja I. Ludzie komentują to wydarzenie.
Scena II: Odbywa się koronacja cara.

Scena III: Lud wciąż komentuje wydarzenia, które miały miejsce przed chwilą. Dochodzi do tragedii. Brat cara – książę Konstanty – przeganiając tłum, przewraca kobietę, której dziecko wypada z rąk i umiera. Nagle pojawia się nieznajomy w szatach i odśpiewuje pieśń.

Scena IV: Rzecz dzieje się w podziemiach kościoła św. Jana. Zbierają się tam spiskowcy, którzy debatują, czy zabicie cara to dobry pomysł. Zachęca do tego Podchorąży, przeciwni są Prezes i ksiądz. Odbywa się głosowanie, z którego wynika, że większość osób nie chce zdecydować się na zorganizowanie zamachu przeciwko carowi. W międzyczasie do podziemi próbuje dostać się osoba, która nie zna hasła (hasło to „Winkelried”), zostaje ona zabita i zakopana. Rozgoryczony wynikiem głosowani Podchorąży zdejmuje maskę i mówi, że sam zabije cara. Okazuje się, że jest to Kordian.

Scena V: Rzecz dzieje się w sali w Zamku Królewskim. Kordian chce zamordować cara, ale przeszkadzają mu w tym Strach i Imaginacja (wytwory jego umysłu). Ostatecznie pada zemdlony przed drzwiami, w którym przebywa Mikołaj I, ten widząc Kordiana, każe go rozstrzelać, jeśli nie jest obłąkany.

Scena VI: Kordian znalazł się w szpitalu psychiatrycznym. Tam bohater rozmawia z Doktorem. Przerywa im książę Konstanty, który mówi, że Kordian zostaje skazany na śmierć.

Scena VII: Rzecz dzieje się na Placu Saskim. Car i książę Konstanty robią przegląd wojsk. Ten drugi mówi Kordianowi, że jeśli uda mu się przeskoczyć piramidę z karabinów zakończonych bagnetami, to daruje mu życie. Głównym bohater tego dokonuje, jednak książę Konstanty nie dotrzymuje obietnicy.

Scena VIII: Kordian w celi więziennej rozmawia z Grzegorzem i księdzem. Ten pierwszy obiecuje nazwać jego imieniem wnuka, a drugi – różę w swoim ogrodzie. Oficer przychodzi oznajmić, że Kordian ma zostać rozstrzelany.

Scena IX: Car i książę Konstanty debatują na temat swoich pozycji. Ten drugi prosi Mikołaja I o ułaskawienie Kordiana, car godzi się na to. Przekazane zostaje ułaskawienie, nie wiadomo jednak, czy posłaniec zdąży.

Scena X: Kordian czeka na egzekucję na Placu Marsowym. Oficer wydaje komendę, by strzelać. Widać biegnącego gońca, nie wiadomo jednak, czy zdążył on na czas z ułaskawieniem. Dramat urywa się.

„Kordian” Słowackiego jak dramat romantyczny

„Kordiana” Juliusza Słowackiego można określić mianem dramatu romantycznego, ponieważ odznacza się następującymi cechami:

  • widać synkretyzm gatunkowy (w dramacie pojawiają się różne gatunki literackie, np. bajka, monolog itd.);
  • fragmentaryczność (jest trudny do wystawienia na scenie). Główny bohater raz znajduje się w Londynie, a za chwilę we Włoszech, by za moment przenieść się do Watykanu;
  • mistycyzm – obecność w Przygotowaniu scen wizyjnych oraz bohaterów z zaświatów (np. diabły);
  • obecność świata fantastycznego (np. tworzenie przez diabły ludzi w kotle);
  • obecność bohatera romantycznego – nieszczęśliwie zakochanego, buntownika;
  • zerwanie z zasadą trzech jedności (akcja rozgrywa się w różnych miejscach, są tam różne wątki);
  • otwarta kompozycja – nie ma jednoznacznego zakończenia.

„Kordian” – kontekst historyczny

W dramacie Słowackiego znajdziemy sporo wątków historycznych. Można użyć ich jako konteksty na maturze pisemnej, ale także ustnej. Najważniejsze wydarzenia to:

  • W Przygotowaniu przywódców powstania listopadowego tworzą diabły. W ten sposób Słowacki negatywnie ocenia te postacie historyczne, jak i całe powstanie (m.in. Chłopicki, Skrzynecki, Krukowiecki czy Czartoryski);
  • W akcie I Grzegorz opowiada Kordianowi o wojnach napoleońskich i zesłaniach na Sybir (kampania egipska, bitwa pod piramidami z 21 czerwca 1798 roku, wydarzenia z 1812 roku, kiedy 900 polskich żołnierzy zostało zesłanych na Sybir);
  • W akcie II Kordian przybywa do Watykanu, kiedy papieżem jest Leon XII. Scena ta została napisana jako protest przeciwko stanowisku papiestwa wobec powstania listopadowego.
  • W akcie III występują wątki nawiązujące do biografii pisarza. Słowacki w czasie koronacji cara przebywał w Warszawie. Pisał o tym w listach do swojej przyrodniej siostry. Można podejrzewać, że Słowacki był powiązany ze spiskiem na życie cara.

Motywy w „Kordianie”

W „Kordianie” znajduje się sporo motywów, a także kontekstów, do których warto odwołać się w czasie pisania wypracowania lub wygłaszania wypowiedzi monologowej na maturze ustnej:

  • Motyw podróży – widać go w Akcie II, gdzie Kordian podróżuje po Europie. Motyw wędrówki został zastosowany w tym utworze, żeby pokazać wewnętrzną przemianę bohatera. Kordian zmienia się z nieszczęśliwie zakochanego młodzieńca w buntownika, który chce walczyć o dobro kraju.
  • Motyw miłości – początkowo Kordian jest zakochanym młodzieńcem, który z powodu nieodwzajemnionego uczucia, chce popełnić samobójstwo (podobnymi do niego bohaterami są także: Werter, Rene, Giaur, Gustaw);
  • Motyw walki za ojczyznę – Kordian chce zabić cara, jednak działania te nie zostają zrealizowane, bo zabrakło zjednoczenia.
  • Konteksty biblijne – jest ich w „Kordianie” całkiem sporo, np. nawiązanie do przemiany wody w wino w Kanie Galilejskiej, przypowieści Jezusa o robotnikach w winnicy czy buntu lucyferycznego.
  • Konteksty historyczne – patrz podpunkt: historia w „Kordianie”.
Sprawdź, jakie lektury obowiązują na maturze (poziom podstawowy i rozszerzony).

Lektury obowiązkowe na maturę 2024 – poziom podstawowy i roz...

Czym jest winkelriedyzm?

W kontekście „Kordiana” Słowackiego często pojawia się pytanie, co to jest winkelriedyzm. Winkelriedyzm to nurt, który kwestionuje bierne męczeństwo mesjanizmu, podkreślając, że ważna jest czynna walka za kraj. W tym kontekście ważna jest postać szwajcarskiego bohatera – Arnolda Winkelrieda, który poświęcił swoje życie, by przyczynić się do zwycięstwa. Hasło: „Polska Winkelriedem narodów”, które wypowiedział Kordian, jest polemiczną odpowiedzią na mickiewiczowskiej hasło: „Polska Chrystusem narodów”.

od 12 latprzemoc
Wideo

Akcja cyberpolicji z Gdańska: podejrzani oszukali 300 osób

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na strefaedukacji.pl Strefa Edukacji