Kryzys nie tylko w szkołach podstawowych i średnich. Rektorzy uczelni apelują do władz o działania. Grożą im problemy finansowe

W poniedziałek KRASP przesłała stanowisko prezydium tej organizacji w sprawie sytuacji ekonomicznej polskich uczelni, sygnowane przez jej przewodniczącego prof. Arkadiusza Mężyka.

W reakcji na gwałtownie pogarszającą się sytuację ekonomiczną polskich szkół wyższych Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich występuje z dramatycznym apelem do władz Rzeczypospolitej Polskiej o jak najszybsze podjęcie zdecydowanych działań, które pozwolą uchronić jednostki krajowego systemu szkolnictwa wyższego i nauki przed zagrażającym im kryzysem finansowym i kadrowym – czytamy w piśmie.

Rektorzy w swoim stanowisku zwrócili uwagę na najważniejsze przyczyny trudnej sytuacji szkół wyższych i opisali te problemy:

• ceny prądu,
• inflacja,
• nieadekwatna do wzrostów kosztów uczelni subwencja,
• zakaz podnoszenia opłat za studia w trakcie cyklu kształcenia,
• niewystarczający system pomocy materialnej dla studentów,
• zbyt niskie subwencje na wynagrodzenia dla nauczycieli akademickich.

Oprócz szybko rosnącej inflacji, skokowy wzrost kosztów działalności uczelni związany jest m.in. z drastycznymi podwyżkami cen energii elektrycznej, sięgającymi niejednokrotnie kilkuset procent, przy zaledwie kilkuprocentowym wzroście wartości subwencji, będzie musiał nieuchronnie zachwiać sytuacją finansową podmiotów polskiego systemu szkolnictwa wyższego i nauki.

KRASP oceniło, że może to spowodować nie tylko utratę płynności finansowej uczelni, lecz także zmusić je do radykalnego ograniczenia działalności i zmniejszenia inwestowania w rozwój infrastruktury badawczej. „Wszystkie konsekwencje tych zjawisk są trudne do przewidzenia, mogą się również okazać potencjalnie nieodwracalne”.

W piśmie podkreślono, że utrzymanie wzrostu wysokości subwencji na dotychczasowym poziomie już w przyszłym roku doprowadzi do pogłębienia trudnej sytuacji finansowej podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki. W ocenie rektorów przyczyni się też do dalszego dramatycznego zwiększania się dystansu płacowego między wynagrodzeniami obowiązującymi w szkolnictwie wyższym i nauce oraz w pozostałych sektorach gospodarki i utraty najcenniejszych pracowników uczelni.

Rektorzy zwrócili również uwagę na ustawowo określony zakaz podnoszenia opłat za studia w trakcie cyklu kształcenia. W ich ocenie w kontekście najwyższej od 25 lat inflacji stwarza to dodatkowe zagrożenie dla stabilności ekonomicznej funkcjonowania uczelni, w tym zwłaszcza uczelni niepublicznych.

„Jednocześnie w pełni rozumiemy problemy finansowe studentów szkół wyższych, którzy borykają się ze wzrostem kosztów studiowania i utrzymania, szczególnie w dużych ośrodkach akademickich. Szczególnych rozwiązań wymaga zatem również system pomocy materialnej dla studentów” – dodano.

Poruszono też temat pensji. "Decyzja o przyznaniu polskim uczelniom dodatkowych środków finansowych w celu podwyższenia wynagrodzeń brutto pracowników o 4,4 proc. jawi się jako rażąco nieadekwatna w stosunku do bieżącego wskaźnika inflacji, wynoszącego 17,2 proc., jak również do postulatów zgłaszanych od dawna przez przedstawicieli polskiego środowiska akademickiego i naukowego" – napisano.

KRASP przypomniała, że ostatnie regulacje w zakresie minimalnych miesięcznych wynagrodzeń zasadniczych przysługujących profesorom uczelni publicznych, w odniesieniu do których ustalane są zarówno pensje pozostałych pracowników, jak i stypendia przyznawane uczestnikom szkół doktorskich nastąpiły w 2018 r.

"Jest to niewątpliwie jedna z przyczyn, dla których krajowe uczelnie tracą od jakiegoś czasu doświadczonych i wysoko wykwalifikowanych pracowników. Zapowiedziany na 2023 r. wzrost płacy minimalnej w sytuacji braku środków na zwiększenie wynagrodzeń w jednostkach szkolnictwa wyższego i nauki – może to zjawisko wyłącznie pogłębić i przyspieszyć" – czytamy w piśmie.

Środowisko akademickie apeluje o podjęcie prewencji i wsparcia przez władze RP. W ocenie rektorów absolutnie niezbędne jest zastosowanie systemowych, skoordynowanych działań osłonowych i pomocowych dla szkolnictwa wyższego, podjętych przez władze centralne w imię troski o kształcenie przyszłych elit.

Jak informuje Rada Szkolnictwa Wyższego i Nauki ZNP, sytuacja może doprowadzić do zaostrzenia protestu na uczelniach. Problemy edukacji wyższej w Polsce zostaną poruszone w miasteczku edukacyjnym.