Łacina wraca do łask. Będzie można się jej uczyć także w podstawówce. Zmiana w podstawie programowej od roku szkolnego 2023/2024

Minister edukacji podpisał już rozporządzenia, które wprowadzają zmiany w podstawach programowych. Pojawi się nowy przedmiot w szkołach ponadpodstawowych (biznes i zarządzanie), zmiany w zakresie nauczania techniki i gry w kanonie tekstów omawianych na języku polskim.

Nowością jest także możliwość wybrania łaciny jako drugiego języka obcego. Dotychczas przedmiot o nazwie łacina i kultura antyczna można było wybrać w szkołach ponadpodstawowych jako tzw. rozszerzenie. W tym zakresie nic się nie zmienia. Dochodzi jednak druga opcja. Uczeń zainteresowany zagadnieniami związanymi z kulturą antyczną będzie mógł wybrać język łaciński jako drugi język obcy, np. zamiast kolejnego języka nowożytnego (niemieckiego, rosyjskiego, francuskiego itd.).

Jak informuje Ministerstwo Edukacji i Nauki takie rozwiązanie podyktowane jest działaniem na rzecz szerszego udostępniania założeń edukacji klasycznej oraz sięgania do dziedzictwa cywilizacyjnego Europy.

– Znajomość języka łacińskiego, a więc umiejętność obcowania z tekstami, spuścizną naszych przodków jest naszym dobrem narodowym. Zatem przedmiotem troski władz i wszystkich obywateli powinno być dbanie o to, by w Polsce nie zabrakło ludzi zdolnych do zgłębiania, interpretowania, tłumaczenia, katalogowania i upowszechniania wiedzy o tym dorobku, ale także korzyści, jakie daje nauka języka łacińskiego (uczy logiki, myślenia, kultury, jest również ogromną pomocą w nauce języków obcych nowożytnych) – czytamy na stronie ministerialnej.

Zmiana ta obowiązywać będzie uczniów szkół podstawowych (klasy VII i VIII), którzy dotychczas nie mieli możliwości obcowania z tym językiem w szkole. Czego uczniowie będą uczyć się na języku łacińskim?

W podstawie programowej przewidzianej dla tego przedmiotu znalazły się następujące kwestie (wymagania szczegółowe):

• Znajomość 500 najczęściej używanych łacińskich słów;
• Rozpoznawanie form z zakresu gramatyki języka łacińskiego;
• Rozpoznawanie zjawisk składniowych z zakresu gramatyki języka łacińskiego (m.in. zdania z orzeczeniem imiennym, podstawowe spójniki zdań współrzędnych, bezprzyimkowe użycie nazw miast);
• Rozumienie prostych wypowiedzi pisemnych w języku łacińskim;
• Rozumienie znaczenia najczęściej używanych łacińskich zwrotów i sentencji;
• Korzystanie ze źródeł informacji dotyczących języka łacińskiego;
• Znajomość specyfiki kultury antycznej (charakterystyczne motywy, toposy, tematy itd.).

Zgodnie z podstawą programową nauczyciele powinni pokazywać uczniom aktualność języka łacińskiego jako kodu kulturowego elit w historii kultury świata zachodniego ostatnich 2000 lat, a także wyjaśniać, że nauka języka służy poszerzeniu rozumienia świata i spotkaniu z inną kulturą.

Z kolei uczniowie szkół średnich zainteresowani tematyką antyczną mogą zdecydować się na jeden z trzech wariantów:

• Nauka języka łacińskiego i kultury antycznej w zakresie podstawowym;
• Nauka języka łacińskiego i kultury antycznej w zakresie rozszerzonym;
• Nauka języka łacińskiego jako drugiego języka obcego.

W podstawie programowej określono także, jak miałaby wyglądać trzecia opcja. Po określonym etapie nauki uczeń musi być zaznajomiony z następującymi kwestiami:

• Formami gramatycznymi języka łacińskiego (m.in. formy fleksyjne rzeczowników regularnych deklinacji I–V, formy podstawowe czasowników koniugacji I–IV, a także strona bierna i czynna, formy imiesłowów, gerundium);
• Składnią gramatyki języka łacińskiego (m.in. zdania z orzeczeniem imiennym, strukturę składniową zdania w stronie czynnej i biernej, spójniki zdań współrzędnych, zdania podrzędne: zdania okolicznikowe celu, przyczyny, przyzwolenia, czasu, zdania warunkowe, skutkowe i dopełnieniowe);
• Najważniejszymi wariantami wymowy łacińskiej;
• Przełożeniem tekstu łacińskiego na język polski;
• Umiejętność korzystania ze źródeł informacji dotyczących języka łacińskiego.
• Wiedzą na temat kultur i społeczeństw antycznych i późniejszych, korzystających z dorobku antycznego.

Inaczej przedstawia się sytuacja, gdy uczeń wybrał język łaciński jako drugi język obcy już w podstawówce, a w szkole średniej kontynuuje tę naukę. Wówczas wymagania są wzbogacone o bardziej zaawansowane zagadnienia.

W związku z tym, że szkoły będą mogły zwiększyć swoją ofertę w zakresie nauczania języka łacińskiego, pojawiają się pytania, kto będzie mógł uczyć tego przedmiotu i czy znajdą się chętni nauczyciele. Uprawnienia do nauki będą miały najprawdopodobniej osoby, które obecnie uczą łaciny i kultury antycznej w szkołach średnich. Obecnie trudno jednoznacznie stwierdzić, czy znajdą się zarówno uczniowie chętni, by uczyć się języka łacińskiego jako obcego, jak i nauczyciele (przede wszystkim ci uczący w szkołach podstawowych).

W związku z wprowadzoną zmianą za kilka lat łacinę jako język obcy będzie można zdawać na maturze. Pierwszy taki egzamin odbędzie się w roku szkolnym 2026/2027. Poza tą możliwością maturzyści wciąż będą mogli zdecydować się na wybór tzw. rozszerzenia z łaciny i kultury antycznej.