Łączenie kierunków, warsztaty, studia indywidualne. Tak studenci mogą zdobyć kompetencje przyszłości na polskich uczelniach

Barbara Wesoła
Barbara Wesoła
Uczelnie muszą wyjść naprzeciwko oczekiwaniom studentów i rynku pracy, aby móc uczyć studentów kompetencji przyszłości.
Uczelnie muszą wyjść naprzeciwko oczekiwaniom studentów i rynku pracy, aby móc uczyć studentów kompetencji przyszłości. Adam Jastrzebowski
Uczelnie powinny stawiać na naukę kompetencji przyszłości. Współpraca z praktykami i łączenie kierunków to wybrane rozwiązania, które praktykują zagraniczne uniwersytety. Czy w Polsce bierzemy z nich przykład? Warsztaty, studia interdyscyplinarne i projekty poza podstawową ofertą edukacyjną to wdrażane rozwiązania. Digital Economy Lab, który działa na Uniwersytecie Warszawskim wyjaśnia, jaką rolę w zdobywaniu kompetencji przyszłości mają uczelnie wyższe i co sami studenci mówią o studiach. Jaki powinien być uniwersytet przyszłości?

Spis treści

Czym są kompetencje przyszłości?

W raporcie opracowanym dla Polskiego Funduszu Przedsiębiorczości i Google DELab UW dzieli kompetencje przyszłości na trzy grupy:

  • poznawcze (elastyczność poznawcza, krytyczne myślenie, kreatywność, rozwiązywanie złożonych problemów)
  • społeczne (współpraca z innymi, inteligencja emocjonalna, zarządzanie ludźmi, przedsiębiorczość)
  • techniczne (podstawowe i zaawansowane kompetencje cyfrowe, kompetencje inżynierskie)

Kompetencje przyszłości to takie umiejętności, dzięki którym osoba jest w stanie podejmować różne decyzje z różnych przenikających się obszarów. Elastyczność w reagowaniu na dynamiczne zmiany rynkowe czy nieszablonowe myślenie. Są to kompetencje, z których nie można uzyskać dyplomu. Umiejętności cyfrowe, które pozwalają na operowanie nowymi technologiami i szybkie uczenie się nowych programów, ich intuicyjne i trafne wdrażanie w swojej pracy, to kompetencje przyszłości, ponieważ są niezbędne w pracy już teraz, a będą jeszcze bardziej za 5,10 czy 20 lat.

Jak możemy przeczytać na stronie Światowego Forum Ekonomicznego, aż 65 proc. uczennic i uczniów rozpoczynających obecnie naukę, będzie pracowało w zawodach, które jeszcze nie istnieją. Fundacja Elab zastanawia się zatem, czy warto planować ścieżkę edukacji w taki sposób, by przygotować się do konkretnej profesji? Czy szkoły wyższe są w stanie kształcić studentów, którzy będą elastyczni i gotowi do pracy w zawodach przyszłości? Zagraniczne uniwersytety już działają w tym kierunku.

Jak to wygląda w Polsce? Istnieją projekty dla chętnych, jako rozwiązania poza ofertą konretnego kierunku studiów. Studenci mogą też podjąć studia międzywydziałowe, co sprawi, że łącząc np. wiedzę z dziedziny technicznej mogą jednoczensie nabywać kompetencji bliższym naukom społecznym np. komunikacji.

Tak zagraniczne uczelnie radzą sobie z kształtowaniem kompetencji przyszłości u studentów

Europejskie i amerykańskie uczelnie słyną ze świetnej współpracy z biznesem. Dlatego potrafią szybko reagować na trendy w poszczególnych branżach. Na wielu z nich program jest aktualizowany na bieżąco, by umiejętności nabyte na studiach wpisywały się w aktualne potrzeby na rynku pracy. Dzieje się tak np. na uniwersytetach nauk stosowanych w Holandii.

Uczelnie coraz częściej wprowadzają kierunki łączone, umożliwiające nabycie jeszcze szerszego wachlarza kompetencji.

- Najbogatszą ofertę studiów łączących różne dziedziny ma Wielka Brytania. Przykładowo, na London School of Economics możemy studiować kierunek filozofia i ekonomia, na Imperial College znajdziemy kierunek zarządzanie i finanse, a na University of Southampton - matematykę z językiem francuskim. Łączone kierunki znajdziemy również w innych krajach Europy, np. na włoskim Bocconi University można studiować kierunek ekonomia i zarządzanie w sztuce, kulturze, mediach i rozrywce - mówi Agata Pochwała z Elab.

Na to, jakie kompetencje będą w przyszłości pożądane wpływ mają również sami uczniowie. Wchodzące w dorosłość pokolenie Z zdecydowanie różni się pod wieloma względami od swoich starszych kolegów. Inaczej patrzą również na globalne wyzwania.

- Na Cattolica del Sacro Cuore można już studiować kierunek żywność i zarządzanie żywnością. Jest to odpowiedź na czekające nas wyzwania związane ze zmianami klimatu. Część badaczy twierdzi, że do 2050 roku na naszej planecie 5 mld ludzi nie będzie miało dostępu do czystej wody pitnej. Studenci uczą się, jak zarządzać żywnością i jak produkować ją w sposób zrównoważony - mówi Magda Quinto z Fundacji Elab.

W związku z rozwojem nowych technologii i zwiększenia skali ich użycia w firmach, coraz ważniejsze będzie bezpieczeństwo w tym zakresie. Dlatego coraz popularniejsze stają się studia z zakresu Ethical hacking (etyczne hakowanie). Ten kierunek jest znakomicie rozwijany np. na Coventry University. Coraz więcej firm będzie zatrudniać osoby do tzw. white hat hacking, by sprawdzić odporność swoich systemów na ataki i uniknąć ich w przyszłości.

Jakie są najważniejsze kompetencje przyszłości

Według danych Fundacji Edukacyjnej Przedsiębiorczości najbardziej przydatnymi kompetencjami w przyszłości będą:

  • praca w zespole,
  • umiejętności techniczne i cyfrowe,
  • analiza danych,
  • rozwiązywanie złożonych problemów,
  • kreatywność.

W swoim opracowaniu dot. kompetencji przyszłości dr harb. Renata Włoch oraz dr hab. Katarzyna Śledziewska, podkreślają znaczenie kompetencji cyfrowych. W publikacji czytamy, że innowacyjne technologie przenikają życie codzienne i zmieniają sposób funkcjonowania firm i instytucji publicznych. Tego procesu nie sposób zatrzymać. Naukowczynie mocno podkreślają tempo zmian na przykładach, które wszyscy dobrze znamy. Pokazują w ciągu ilu lat dany produkt rozpowszechnił się na ponad 50 milionów użytkowników.

Wśród wybranych rozwiązań technologicznych jest między innymi:

  • Elektryczność (46 lat)
  • Karta kredytowa (28 lat)
  • Twitter (2 lata)

Zawodowe kompetencje przyszłości. Czy zdobywamy je na studiach?

Jak zauważają autorzy raportu zdecydowana większość badanych studentów i absolwentów (81 proc.) zgodziła się ze stwierdzeniem, że studia zapewniają rozwój intelektualny. Wyniki badania pokazują jednocześnie popularność opinii, że polskie uczelnie nie są najlepszym miejscem, by rozwijać kompetencje przyszłości.

Według przytaczanego raportu blisko połowa badanych (48 proc.) stwierdziła, że studia uczą umiejętności wykorzystywania programów i narzędzi cyfrowych jedynie na podstawowym poziomie. Studenci nauk humanistycznych są pominięci w kwestii kompetencji cyfrowych. Natomiast lepiej uczelnie wyższe radzą sobie z nauczaniem studentów kompetencji poznawczych. Co piąta badana osoba uznała, że na jej uczelni świetnie nauczano rozwiązywania złożonych problemów i kreatywności, a co
czwarta – że doskonale nauczano krytycznego myślenia.

Niestety ponad połowa badanych uznała, że uczelnie w ogóle nie rozwijają kompetencji liderskich, blisko połowa (45 proc.) odpowiedziała, że nie promują aktywnych postaw leżących u podłoża przedsiębiorczości. Pod tym ostatnim względem najgorzej jest na uczelniach technicznych (60 proc. odpowiedzi „w ogóle tego nie uczą”).

Metody nauczania i rzeczy, których uczymy, pochodzą sprzed 200 lat – powiedział na Światowym Forum Ekonomicznym Jack Ma, twórca serwisu Alibaba

Jak wyjaśniają autorzy raportu uczelnie nie najlepiej radzą sobie z rozwijaniem kompetencji, które już są uważane za kluczowe na rynku pracy, ponieważ kuleje organizacja dydaktyki oraz forma przekazywania wiedzy. Z badań wynika, że na uczelniach jest za mało działania na projektach, praktyk, prac zespołowych, spotkań z ekspertami. Studenci nudzą się także na wykładach, prowadzonych bez używania technologii w celu ożywienia przekazu. Ponadto brakuje wykładowców, którzy prowadzą zajęcia z pasją, chcą wchodzić w polemikę ze studentami, zależy im na tym, aby forma zajęć im odpowiadała.

Jak powinien wyglądać uniwersytet przyszłości?

Jak zauważają eksperci UW, uczelnie przede wszystkim powinny same nauczyć się i wdrożyć kompetencje przyszłości, aby móc ich uczyć studentów różnych kierunków. Rozwiązania powinny iść w kierunku zwiększenia elastyczności programów i zmiany form nauczania studentów np. łączenia kierunków, prowadzenia działań projektowych, współprac z firmami na rynku pracy.

Przykładem z rodzimego podwórka może być kilkuletnia już współpraca Państwowej Akademii Nauk Stosowanych w Nysie w woj. opolskim z Umicore, światowym liderem w dziedzinie materiałów katodowych wchodzących w skład baterii litowo-jonowych. Korzyści dla studentów? Praktyki i rozwój umiejętności inżynierii technicznej w kierunku czystej mobilności. Na uczelni powstała także nowa specjalność "zrównoważony rozwój", której absolwenci będą mogli dostać się na staż lub rozpocząć pracę w partnerskiej firmie.

Eksperci z UW wymieniją cechy uniwersytetu przyszłości. Powinien być:

  • ucyfrowiony,
  • rozwiązujący złożone problemy,
  • krytyczny,
  • przedsiębiorczy,
  • kreatywny,
  • współpracujący,
  • zarządzający,
  • uspołeczniający.

Łączenie kierunków, studia interdyscyplinarne, warsztaty. To proponują polskie uczelnie

Studenci w Polsce mają możliwość pozyskania kompetencji przyszłości w czasie studiów poprzez korzystanie z dodatkowych programów i warsztatów prowadzonych przez uczelnie np.

  • Na Uniwersytecie Warszawskim prowadzony jest projekt „Aplikacyjne prace dyplomowe – skuteczny start zawodowy", w ramach którego studenci mogą zastosować wiedzę nabywaną w trakcie zajęć w praktyce. Firmy, instytucje publiczne i organizacje pozarządowe mogą zgłaszać zapotrzebowanie na badania, a studenci kierunków humanistycznych i społecznych pod okiem promotora przygotowują pracę dyplomową proponującą rozwiązanie konkretnego problemu.
  • Na Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu prowadzony jest już po raz czwarty cykl warsztatów pt. "Kompetencje przyszłości", który obejmuje aż 10 spotkań i uczy inteligencji emocjonalnej, współpracy w zespole, kompleksowego rozwiązywania problemów, przejmowania odpowiedzialności oraz budowania wizerunku.

Podobne działania podejmują inne uczulenie w Polsce. Ponieważ są one dodatkową formą edukacyjną informacje znajdują się na stronach uczelni. Mogą to być cykliczne spotkania, jednorazowy program dla określonej grupy studentów lub projekt międzyuczelniany. Limit miejsc często jest ograniczony.

Innym rozwiązaniem, które pozwala studentom posiąść szerokie kompetencje jest wybór studiów międzywydziałowych. Na przykład na Uniwersytecie Śląskim.

Jak czytamy na stronie uczelni, kandydat przyjęty na ISM (Indywidualne Studia Międzywydziałowe) może wybrać kierunek studiów spośród wszystkich prowadzonych na tej uczelni, a swój wybór uzupełniać o zajęcia z różnych dziedzin. Studia mają charakter indywidualny, co oznacza, że student samodzielnie układa swój plan studiów, decydując, w jakich zajęciach będzie uczestniczył. Przez cały okres studiów student ISM pozostaje pod opieką indywidualnego tutora (pracownika naukowego), którego zadaniem jest merytoryczna i administracyjna pomoc i konsultacja.

Uczelnie odpowiadają także na oczekiwania studentów ofertą studiów interdyscyplinarnych. Na nich dzięki współpracy międzyuczelnianej, często z uniwersytetami zagranicznymi, student zdobywa wiedzę z więcej niż jednej ścieżki rozwojowej. Na przykład Uniwersytet Wrocławski na Interdyscyplinarnych Studiach Europejskich łączy dziedziny: stosunki międzynarodowe i polityka zagraniczna z relacjami społecznymi (nastawionymi na szlifowanie kompetencji komunikacji i umiejętności miękkich).

Źródła:
„Kompetencje przyszłości” Raport DELab UW opracowanym dla Polskiego Funduszu Przedsiębiorczości i Google
„Edukacja wyższa a nauczanie kompetencji przyszłości” dr hab. Renata Włoch, dr hab. Katarzyna Śledziewska
„Czy uczelnie mogą kształcić studentów do zawodów przyszłości?" informacja prasowa Fundacji Elab

od 12 latprzemoc
Wideo

Akcja cyberpolicji z Gdańska: podejrzani oszukali 300 osób

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na strefaedukacji.pl Strefa Edukacji