Lekcje języka polskiego bez „katharsis”. Treści, które zniknęły z podstawy programowej do liceum

Katarzyna Mazur
Wideo
emisja bez ograniczeń wiekowych
Nowa podstawa programowa z języka polskiego została „odchudzona” nie tylko o lektury, ale także o treści teoretyczne. Prezentujemy szczegółowy wykaz zmian w podstawie programowej języka polskiego dla liceum ogólnokształcącego, technikum i branżowej szkoły II stopnia będą obowiązywały od września 2024 roku.

Spis treści

Jakie są zmiany w podstawie programowej 2024 dla języka polskiego?

Tzw. uszczuplona podstawa programowa obowiązują od 1 września 2024 roku. Usunięto około 20% obowiązujących dotychczas treści lub je przeniesiono na inny poziom. Celem tej modyfikacji jest uproszczenie programu nauczania, co ma pozwolić nauczycielom i uczniom na bardziej efektywną i spokojniejszą naukę.

nauczycielka
Uszczuplona podstawa programowa z języka polskiego obowiązuje od września freepik.com

Usunięto treści uznane za nadmiarowe lub trudne do realizacji, a większy nacisk położono na rozwijanie umiejętności praktycznych, zamiast przyswajania encyklopedycznej wiedzy teoretycznej​.

I. Zmiany w zakresie podstawowym kształcenia literackiego i kulturowego

  1. Czytanie utworów literackich
    Zmiany:

    • usunięto rozpoznawanie konwencji literackiej (fantastycznej, symbolicznej, mimetycznej, realistycznej, naturalistycznej i groteskowej) i określanie ich cech w utworach. W zamian: uczeń rozpoznaje w utworze literackim elementy fantastyki, symbolizmu, realizmu;
    • usunięto rozróżnianie jako gatunku kroniki, sielanki, powieści poetyckiej. W zamian: dodano sonet;
    • usunięto rozpoznawanie w tekście takich środków wyrazów jak eufonia, epifora; elipsę przeniesiono do zakresu rozszerzonego;
    • zmodyfikowano treści związane z groteską - uczeń rozpoznaje ją w tekście, ale nie musi określać jej artystycznego i wartościującego charakteru;
    • usunięto poddawanie refleksji tematykę i problematykę poznanych tekstów i ich związku z programami epoki;
    • usunięto wartościowanie sposobów kreowania świata przedstawionego;
  2. Odbiór tekstów kultury
    Zmiany:

    • usunięto rozpoznawanie specyfiki laudacji i homilii;
    • usunięto określanie wpływu starożytnego teatru greckiego na rozwój sztuki teatralnej; rozumienie pojęcie katharsis i charakteryzowanie jego roli w kształtowaniu odbioru dzieła;
    • usunięto stosowanie kryteriów pozwalających odróżnić arcydzieło od kiczu;

II. Zmiany w zakresie podstawowym kształcenia językowego

  1. Gramatyka języka polskiego
    Nie wprowadzono zmian w treściach dotyczących gramatyki języka polskiego w zakresie podstawowym.

  2. Zróżnicowanie języka
    Zmiany:

    • usunięto rozpoznawanie stylizacji mitologicznej;
    • usunięto określanie rodzajów zapożyczeń i sposób ich funkcjonowania w polszczyźnie różnych epok i odnoszenie wskazanych zjawisk do współczesnej polszczyzny. W zamian: wprowadzono rozpoznanie zapożyczeń i rozumienie ich funkcji.
  3. Komunikacja językowa i kultura języka
    Zmiany:

    • usunięto rozróżnianie typów znaków językowych i ich funkcji w tekście;
    • usunięto rozpoznawanie funkcji metajęzykowej tekstu;
    • usunięto rozpoznawanie elipsy;
    • usunięto rozróżnianie pojęć takich jak postprawda, bańka informacyjna, wiralność oraz rozpoznawanie tych zjawisk i ich charakteryzację; pozostało: rozpoznawanie w tekstach manipulacji, dezinformacji i stereotypu językowego;
  4. Ortografia i interpunkcja
    Nie wprowadzono zmian.

III. Zmiany w zakresie podstawowym tworzenia wypowiedzi

  1. Elementy retoryki
    Nie wprowadzono zmian w zakresie podstawowym.
  2. Mówienie i pisanie
    Zmiany:

    • usunięto: tworzenie form użytkowych takich jak protokół, opinia, zażalenie, stosowanie zwrotów adresatywnych i etykiety językowej;
    • usunięto tworzenie wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, hasło encyklopedyczne;
    • usunięto: stosowanie zasad poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu i weryfikację własnych decyzji poprawnościowych (Uwaga: wykreślnie tego zapisu nie zwalnia ucznia z pracy redakcyjnej nad tekstem własnym, dokonywania korekty tekstu własnego i stosowania kryteriów poprawności językowej!);

IV. Zmiany w zakresie podstawowym samokształcenia

Zmiany:

  • usunięto wzbogacenia wypowiedzi pozajęzykowymi środkami komunikacji;
  • usunięto sporządzanie bazy danych (ale uczeń wciąż gromadzi i przetwarza informacje);
  • usunięto znajomość pojęcia hipertekstu, rozpoznawanie jego realizacji i korzystania z niego w gromadzeniu informacji.

Zmiany w zakresie rozszerzonym języka polskiego

Kształcenie literackie i kulturowe:

  • usunięto odczytywanie funkcji cech prądów literackich i artystycznych;
  • usunięto rozpoznawanie konwencji turpistycznej i postmodernistycznej; dodano: rozpoznawanie konwencji fantastycznej, symbolicznej, realistycznej, naturalistycznej, groteskowej i określanie ich cech
  • usunięto rozpoznawanie takich środków artystycznego wyrazu jak: paronomazja, metonimia, synekdocha, odmiany inwersji;; dodano: elipsę.

Odbiór tekstów kultury:

  • zmodyfikowano: uczeń wykorzystuje teksty naukowe w interpretacji tekstów kultury (było: dzieł sztuki);
  • usunięto rozpoznawanie i charakterystykę głównych stylów w architekturze.

Gramatyka języka polskiego:

  • usunięto rozumienie procesu kształtowania się systemu gramatycznego i wskazywanie jego elementów we fleksji, fonetyce i składni.

Zróżnicowanie języka:

  • usunięto rozumienie i wyjaśnianie różnicy między etymologicznym a realnym znaczeniem wyrazu;
  • usunięto rozpoznawanie prozodycznych elementów stylu takich jak akcent, intonacja, dynamika, rytmizacja i określanie ich funkcji w tekście;
  • usunięto rozumienie pojęcia socjolektu, rozpoznawanie i określanie jego funkcji komunikacyjnych;
  • usunięto określanie cech stylu wypowiedzi internetowych oraz wartościowanie wypowiedzi tworzonych przez internautów.

Ortografa i interpunkcja:

  • usunięto stosowanie fonetycznej, morfologicznej, historycznej i konwencjonalnej zasady pisowni polskiej w zachowaniu poprawności zapisu wypowiedzi.

Elementy retoryki:

  • usunięto stosowanie sylogizmu w wypowiedzi dowodzącej;
  • usunięto rozumienie pojęcia rubaszności i sarkazmu oraz wskazywanie ich funkcji w tekście i przedstawianie propozycji ich odczytania.

Powiedz nam, co o tym myślisz i zostaw komentarz.
Szanujemy każde zdanie i zachęcamy do dyskusji. Pamiętaj tylko, żeby nikogo nie obrażać!

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Strefę Edukacji codziennie.
Obserwuj StrefaEdukacji.pl!

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera

Komentarze

Komentowanie artykułów jest możliwe wyłącznie dla zalogowanych Użytkowników. Cenimy wolność słowa i nieskrępowane dyskusje, ale serdecznie prosimy o przestrzeganie kultury osobistej, dobrych obyczajów i reguł prawa. Wszelkie wpisy, które nie są zgodne ze standardami, proszę zgłaszać do moderacji. Zaloguj się lub załóż konto

Nie hejtuj, pisz kulturalne i zgodne z prawem komentarze! Jeśli widzisz niestosowny wpis - kliknij „zgłoś nadużycie”.

Podaj powód zgłoszenia

Nikt jeszcze nie skomentował tego artykułu.
Wróć na strefaedukacji.pl Strefa Edukacji