Lekcje języka polskiego bez „katharsis”. Treści, które zniknęły z podstawy programowej do liceum

Tzw. uszczuplona podstawa programowa obowiązują od 1 września 2024 roku. Usunięto około 20% obowiązujących dotychczas treści lub je przeniesiono na inny poziom. Celem tej modyfikacji jest uproszczenie programu nauczania, co ma pozwolić nauczycielom i uczniom na bardziej efektywną i spokojniejszą naukę.

Usunięto treści uznane za nadmiarowe lub trudne do realizacji, a większy nacisk położono na rozwijanie umiejętności praktycznych, zamiast przyswajania encyklopedycznej wiedzy teoretycznej​.

1. Czytanie utworów literackich
   Zmiany:

   • usunięto rozpoznawanie konwencji literackiej (fantastycznej, symbolicznej, mimetycznej, realistycznej, naturalistycznej i groteskowej) i określanie ich cech w utworach. W zamian: uczeń rozpoznaje w utworze literackim elementy fantastyki, symbolizmu, realizmu;
   • usunięto rozróżnianie jako gatunku kroniki, sielanki, powieści poetyckiej. W zamian: dodano sonet;
   • usunięto rozpoznawanie w tekście takich środków wyrazów jak eufonia, epifora; elipsę przeniesiono do zakresu rozszerzonego;
   • zmodyfikowano treści związane z groteską - uczeń rozpoznaje ją w tekście, ale nie musi określać jej artystycznego i wartościującego charakteru;
   • usunięto poddawanie refleksji tematykę i problematykę poznanych tekstów i ich związku z programami epoki;
   • usunięto wartościowanie sposobów kreowania świata przedstawionego;

2. Odbiór tekstów kultury
   Zmiany:

   • usunięto rozpoznawanie specyfiki laudacji i homilii;
   • usunięto określanie wpływu starożytnego teatru greckiego na rozwój sztuki teatralnej; rozumienie pojęcie katharsis i charakteryzowanie jego roli w kształtowaniu odbioru dzieła;
   • usunięto stosowanie kryteriów pozwalających odróżnić arcydzieło od kiczu;

1. Gramatyka języka polskiego
   Nie wprowadzono zmian w treściach dotyczących gramatyki języka polskiego w zakresie podstawowym.

2. Zróżnicowanie języka
   Zmiany:

   • usunięto rozpoznawanie stylizacji mitologicznej;
   • usunięto określanie rodzajów zapożyczeń i sposób ich funkcjonowania w polszczyźnie różnych epok i odnoszenie wskazanych zjawisk do współczesnej polszczyzny. W zamian: wprowadzono rozpoznanie zapożyczeń i rozumienie ich funkcji.

3. Komunikacja językowa i kultura języka
   Zmiany:

   • usunięto rozróżnianie typów znaków językowych i ich funkcji w tekście;
   • usunięto rozpoznawanie funkcji metajęzykowej tekstu;
   • usunięto rozpoznawanie elipsy;
   • usunięto rozróżnianie pojęć takich jak postprawda, bańka informacyjna, wiralność oraz rozpoznawanie tych zjawisk i ich charakteryzację; pozostało: rozpoznawanie w tekstach manipulacji, dezinformacji i stereotypu językowego;

4. Ortografia i interpunkcja
   Nie wprowadzono zmian.

1. Elementy retoryki
   Nie wprowadzono zmian w zakresie podstawowym.

2. Mówienie i pisanie
   Zmiany:

   • usunięto: tworzenie form użytkowych takich jak protokół, opinia, zażalenie, stosowanie zwrotów adresatywnych i etykiety językowej;
   • usunięto tworzenie wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, hasło encyklopedyczne;
   • usunięto: stosowanie zasad poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu i weryfikację własnych decyzji poprawnościowych (Uwaga: wykreślnie tego zapisu nie zwalnia ucznia z pracy redakcyjnej nad tekstem własnym, dokonywania korekty tekstu własnego i stosowania kryteriów poprawności językowej!);

Przeczytaj także: Sekret najlepszej edukacji na świcie. Czego możemy się nauczyć od tygrysa reform?

Zmiany:

• usunięto wzbogacenia wypowiedzi pozajęzykowymi środkami komunikacji;
• usunięto sporządzanie bazy danych (ale uczeń wciąż gromadzi i przetwarza informacje);
• usunięto znajomość pojęcia hipertekstu, rozpoznawanie jego realizacji i korzystania z niego w gromadzeniu informacji.

Kształcenie literackie i kulturowe:

• usunięto odczytywanie funkcji cech prądów literackich i artystycznych;
• usunięto rozpoznawanie konwencji turpistycznej i postmodernistycznej; dodano: rozpoznawanie konwencji fantastycznej, symbolicznej, realistycznej, naturalistycznej, groteskowej i określanie ich cech
• usunięto rozpoznawanie takich środków artystycznego wyrazu jak: paronomazja, metonimia, synekdocha, odmiany inwersji;; dodano: elipsę.

Odbiór tekstów kultury:

• zmodyfikowano: uczeń wykorzystuje teksty naukowe w interpretacji tekstów kultury (było: dzieł sztuki);
• usunięto rozpoznawanie i charakterystykę głównych stylów w architekturze.

Gramatyka języka polskiego:

• usunięto rozumienie procesu kształtowania się systemu gramatycznego i wskazywanie jego elementów we fleksji, fonetyce i składni.

Zróżnicowanie języka:

• usunięto rozumienie i wyjaśnianie różnicy między etymologicznym a realnym znaczeniem wyrazu;
• usunięto rozpoznawanie prozodycznych elementów stylu takich jak akcent, intonacja, dynamika, rytmizacja i określanie ich funkcji w tekście;
• usunięto rozumienie pojęcia socjolektu, rozpoznawanie i określanie jego funkcji komunikacyjnych;
• usunięto określanie cech stylu wypowiedzi internetowych oraz wartościowanie wypowiedzi tworzonych przez internautów.

Ortografa i interpunkcja:

• usunięto stosowanie fonetycznej, morfologicznej, historycznej i konwencjonalnej zasady pisowni polskiej w zachowaniu poprawności zapisu wypowiedzi.

Elementy retoryki:

• usunięto stosowanie sylogizmu w wypowiedzi dowodzącej;
• usunięto rozumienie pojęcia rubaszności i sarkazmu oraz wskazywanie ich funkcji w tekście i przedstawianie propozycji ich odczytania.

Powiedz nam, co o tym myślisz i zostaw komentarz.
Szanujemy każde zdanie i zachęcamy do dyskusji. Pamiętaj tylko, żeby nikogo nie obrażać!

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Strefę Edukacji codziennie.
Obserwuj StrefaEdukacji.pl!