Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego obchodzimy 21 lutego. Jego hasło brzmi: „Edukacja wielojęzyczna – konieczność transformacji edukacji”

Na datę obchodów Międzynarodowego Dnia Języka Ojczystego wybrany został 21 lutego. Chodziło upamiętnienie wydarzenia 1952 r., kiedy to w Dhace (Bangladesz) doszło do demonstracji, a następnie zamordowania pięciu studentów, domagających się uznania ich języka ojczystego – bengalskiego – za jeden z dwóch urzędowych języków ówczesnego państwa Pakistan. Święto ustanowiono w 1999 r., a rok później obchodzono je po raz pierwszy.

Dzień Języka Ojczystego ma zwracać uwagę na wagę zachowania różnorodności językowej świata, ponieważ wymieranie języków przybrało niepokojące tempo. Co dwa, trzy tygodnie znika bezpowrotnie jeden język, a wraz z nim całe jego bogactwo kulturowe.

Temat tegorocznych obchodów to „Edukacja wielojęzyczna – konieczność transformacji edukacji”. Na stronie UNESCO wskazano, że „wielojęzyczne i wielokulturowe społeczeństwa istnieją dzięki swoim językom, które przekazują i zachowują tradycyjną wiedzę i kultury w sposób zrównoważony”.

UNESCO zwraca uwagę także na to, że różnorodność kulturowa jest zagrożona. „Coraz więcej języków zanika” – zaznaczono.

– W skali globalnej 40 procent populacji nie ma dostępu do edukacji w języku, którym mówi lub który rozumie. Niemniej jednak w dziedzinie edukacji wielojęzycznej dokonuje się postęp, wraz z rosnącym zrozumieniem jej znaczenia, zwłaszcza we wczesnej edukacji, oraz większym zaangażowaniem w jej rozwój w życiu publicznym – czytamy na stronie UNESCO.

W ramach wydarzenia organizowanego przez UNESCO 21 lutego w Paryżu odbędzie się analiza i debata na temat potencjału wielojęzyczności w zakresie przekształcania edukacji z perspektywy uczenia się przez całe życie i w różnych kontekstach.

Dyskusje będą toczyć się wokół trzech powiązanych ze sobą tematów:

• „Wzmocnienie edukacji wielojęzycznej jako elementu koniecznych przekształceń edukacji, począwszy od etapu edukacji wczesnoszkolnej, poprzez wszystkie kolejne”;
• „Wspieranie nauki poprzez edukację wielojęzyczną i wielojęzyczność w naszych szybko zmieniających się kontekstach globalnych oraz w sytuacjach kryzysowych, w tym w sytuacjach nadzwyczajnych”;
• „Rewitalizacja języków, które zanikają lub są zagrożone wyginięciem”.

Na stronie Polskiego Komitetu ds. UNESCO oceniono, że „problemy te zdają się być szczególnie palące w odniesieniu do języków rdzennych, których liczba znacząco zmniejsza się z roku na rok i które w wielu przypadkach istnieją wyłącznie w formie ustnej, dlatego znikają bezpowrotnie wraz z ostatnim przedstawicielem niewielkiej społeczności lokalnej, która się danym językiem posługiwała”.

Zgromadzenie Ogólne ONZ ogłosiło lata 2022-2032 Międzynarodową Dekadą Języków Rdzennych, aby zwrócić uwagę na krytyczny status wielu języków rdzennych na świecie i zachęcić do działań na rzecz ich zachowania, rewitalizacji i promocji.

Dekada, której UNESCO jest międzynarodowym koordynatorem z ramienia ONZ, ma na celu m.in. zapewnienie prawa ludności rdzennej do zachowania i promowania swoich języków oraz włączenie aspektów różnorodności językowej i wielojęzyczności do głównego nurtu działań na rzecz zrównoważonego rozwoju.

UNESCO definiuje edukację wielojęzyczną jako „wykorzystywanie dwóch lub większej liczby języków jako narzędzi uczenia się i zdobywania wiedzy”. Termin „edukacja wielojęzyczna” powstał w 1999 r. dla określenia zjawiska posługiwania się co najmniej trzema językami w procesie edukacji: rodzimym dialektem (językiem społeczności lokalnej), językiem ojczystym oraz językami komunikacji międzynarodowej.

Dwa pierwsze mają decydujące znaczenie w edukacji, natomiast języki obce niezbędne są dla zrozumienia problemów globalnych, pełnią więc ważną rolę w dorastaniu człowieka do globalnego obywatelstwa.

Jak obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego w naszym kraju? Podobnie jak w latach ubiegłych, 21 lutego Rada Języka Polskiego, we współpracy z prezydentem Poznania, organizuje debatę. W tym roku będzie ona zatytułowaną w tym roku „Język a wojna”.