Proces dopuszczania podręczników szkolnych do użytku jest nieprzejrzysty. Chodzi o dobór ekspertów. Najnowszy raport NIK

Aktem prawnym, który reguluje proces dopuszczania podręczników szkolnych do użytku, jest ustawa o systemie oświaty, a także rozporządzenie w sprawie dopuszczania podręczników. Zgodnie z tymi dokumentami, by dany podręcznik mógł trafić do użytku, wydawca musi złożyć stosowny wniosek, następnie minister właściwy do spraw oświaty i wychowania sprawdza go pod kątem formalnym i przekazuje do opiniowania wskazanym rzeczoznawcom.

W momencie, gdy opinie są pozytywne, podręcznik może być używany przez uczniów i pedagogów. Nauczyciele sami decydują, z jakiego podręcznika chcą korzystać i czy w ogóle jest im potrzebna taka pomoc dydaktyczna.

Zdaniem NIK w latach 2020-2022 (I połowa) podręczniki szkolne były dopuszczane do użytku zgodnie z przepisami. Zauważono jednak, że proces doboru rzeczoznawców był nieprzejrzysty, co mogło stwarzać ryzyko wystąpienia konfliktu interesów.

– Nie opracowano szczegółowych zasad ani kryteriów doboru rzeczoznawców, w tym sposobu dokumentowania całego procesu. Nie zawierały ich ani wewnętrzne procedury MEiN, ani rozporządzenie Ministra w sprawie dopuszczania do użytku szkolnego podręczników – informuje NIK.

Rzeczoznawcy byli wybierani na podstawie dyspozycyjności i braku przesłanek, na podstawie których nie mieliby oni prawa do opiniowania podręcznika. Z raportu wynika, że podczas wyboru rzeczoznawców nie brano pod uwagę ich doświadczenia w prowadzeniu zajęć na danym etapie edukacyjnym. Ponadto wybór ten nie był dokumentowany, zabrakło pisemnego uzasadnienia.

W wyniku tego pojawiła się niezgodna z prawem sytuacja: rzeczoznawca był jednocześnie autorem opiniowanego podręcznika. Jak informuje NIK, podręczniki opiniowało 189 rzeczoznawców spośród 792 wpisanych na listę.

Poza tym z raportu wynika, że nie wyegzekwowano terminowego opiniowania od 106 rzeczoznawców. W związku z tym ministerstwo nałożyło 210 kar umownych. Jednak, jak zauważa NIK, w przypadku dwukrotnego, nieuzasadnionego przekroczenia terminu na sporządzenie opinii, minister może skreślić daną osobę z listy rzeczoznawców. Tak jednak się nie stało, w przypadku 46 rzeczoznawców kary były nakładane wielokrotnie.

W lutym 2021 roku powołany został zespół ekspertów, którzy skontrolowali system dopuszczania podręczników do użytku szkolnego. Podkreślili oni, że rzeczoznawcy powinni zwracać większą uwagę na zgodność treści podręczników z podstawą programową.

Zwracano także uwagę na inne aspekty. Według ekspertów podręczniki zawierają za dużo szczegółowych treści, są mało atrakcyjne, zdarzają się też nieścisłości, a nawet błędy merytoryczne. W sporządzonym raporcie podkreślano również, że podręczniki szkolne pozbawione są kontrowersyjnych, a zarazem bardzo istotnych kwestii. Co ciekawe zwrócono też uwagę, że brakuje przygotowania dydaktycznego rzeczoznawców (nie znają oni szkolnych realiów).

Pełen raport (Dopuszczanie podręczników do użytku szkolnego) dostępny jest na stronie Najwyżej Izby Kontroli>>

Źródło:
nik.gov.pl