Przezorny zawsze ubezpieczony. Fakty i mity na temat ubezpieczeń społecznych

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) pobiera składki na ubezpieczenia społeczne i zapisuje informacje o nich na indywidulanych kontach ubezpieczonych. Pobiera również składki na ubezpieczenie zdrowotne i przekazuje je do Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ). Dzięki temu możemy korzystać z opieki medycznej i leczenia szpitalnego bez dodatkowych kosztów. Każdy z nas jest narażony na zdarzenia losowe, takie utrata zdrowia czy pracy. W sytuacji niezdolności do jej wykonywania, spowodowanej np. chorobą lub wiekiem, ubezpieczenia społeczne zapewniają nam pieniądze w postaci wypłacanych przez ZUS świadczeń.

Obowiązkowe ubezpieczenia społeczne budzą skrajne emocje. Warto jednak wspomnieć, że ich początki sięgają końca XIX w., kiedy to Kanclerz II Rzeszy Otto von Bismarck wprowadził je w Niemczech. W Polsce natomiast ZUS został powołany przez prezydenta Ignacego Mościckiego rozporządzeniem z 24 października 1934 roku. Oznacza to, że ZUS realizuje swoje zadania już 88 lat.

W dyskursie społecznym często można usłyszeć stwierdzenia, że ZUS „zabiera” obywatelom część wynagrodzenia. Jest to jednak stwierdzenie wprowadzające w błąd. ZUS nie podejmuje decyzji odnośnie przepisów dot. składek i ich wysokości, a jest jedynie ich wykonawcą. ZUS jest zobowiązany do pobierania składek i zapisywania ich na indywidualnych kontach ubezpieczonych. Te pieniądze to zabezpieczenie finansowe każdego z nas w razie niezdolności do wykonywania pracy lub przejścia na emeryturę.

Kolejny powielany często mit na temat ZUS to kwestia składek na ubezpieczenie zdrowotne. ZUS pobiera je od ubezpieczonych, ale ich nie gromadzi, jak uważają niektórzy. Pobrane pieniądze są od razu przekazywane do NFZ. Dzięki temu możemy korzystać z bezpłatnej pomocy medycznej i refundacji leków.

ZUS towarzyszy człowiekowi przez całe życie. Nie ma w tym nawet odrobiny przesady. Nasza wspólna droga zaczyna się tuż po narodzinach, kiedy rodzice zgłaszają swoje dziecko do ubezpieczenia i pobierają świadczenia związane z opieką. ZUS wypłaca klientom tzw. świadczenia dla rodzin, które stanowią wsparcie finansowe na kolejnych etapach życia dziecka- „500+”, Rodzinny Kapitał Opiekuńczy, dofinansowanie pobytu w żłobku oraz „Dobry Start 300+”. W dorosłym życiu każdy z nas jest związany z ZUS, a odprowadzane przez nas składki są zabezpieczeniem na przyszłość. Gdy osiągniemy wiek emerytalny, ZUS wypłaci nam co miesiąc świadczenie w postaci emerytury.

Opłacanie składek to nasze zabezpieczenie na wypadek choroby czy opieki nad nowo narodzonym dzieckiem (ZUS wypłaca nam wówczas świadczenia przez określony czas np. zasiłek chorobowy, macierzyński). To również pieniądze, które po zakończeniu aktywności zawodowej będą wypływać na nasze konto w postaci emerytury. Można więc powiedzieć, że składki na ubezpieczenia społeczne to inwestycja w bezpieczną i spokojną przyszłość. Zarówno tę bliższą, jak i dalszą. Dzięki zgromadzonym środkom ZUS może wypłacać takie świadczenia, jak:

• emerytury,
• renty,
• zasiłki (chorobowe, macierzyńskie, opiekuńcze),
• oraz kierować na rehabilitację leczniczą, gdy jest taka potrzeba.

Za opłacanie składek odpowiada pracodawca, zleceniobiorca lub osoba, która osobiście prowadzi działalność gospodarczą.

Czasem wśród dorosłych pojawiają się wątpliwości czy można uczyć młode pokolenie o ubezpieczeniach społecznych w przystępny sposób. Można, a nawet trzeba! Dlatego ZUS przygotował dla młodych i trochę starszych adeptów wiedzy materiały o ubezpieczeniach społecznych dostosowane do ich wieku. W projekcie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych pod nazwą „Lekcje z ZUS”, przeznaczonym dla szkół ponadpodstawowych, uczestniczy rocznie około 75 tys. uczniów. Od pierwszej edycji, czyli 2014 roku udział w nich wzięło blisko pół miliona uczniów. Celem projektu jest budowanie świadomość młodzieży na temat ubezpieczeń społecznych. Lekcje oparte na interakcji z uczniami dają praktyczną wiedzę przyszłym przedsiębiorcom.
„Lekcje z ZUS” to komplet materiałów przeznaczonych dla nauczycieli oraz uczniów, dostępnych w wersji papierowej oraz online. Są to m.in. prezentacje, filmy, ale również krzyżówki i quizy. Podczas realizacji projektu ZUS zapewnia wsparcie koordynatorów ds. edukacji.

Uczestnictwo w „Lekcjach z ZUS” to solidna dawka wiedzy. I to wiedzy, za którą ZUS przyznaje nagrody. Dosłownie! Uczniowie uczestniczący w projekcie mogą przystąpić do Olimpiady tematycznej „Warto wiedzieć więcej o ubezpieczeniach społecznych”. Na laureatów czekają m.in. atrakcyjne nagrody rzeczowe, zwolnienie z części pisemnej egzaminu na technika ekonomistę i technika rachunkowości oraz dodatkowe punkty w rekrutacji na wybrane uczelnie. Nagrody otrzymują również szkoły laureatów.

W 2020 r. Ministerstwo Edukacji Narodowej doceniło rangę edukacyjną i prestiż Olimpiady ZUS. Od kwietnia 2020 r. znalazła się ona w wykazie olimpiad tematycznych. Udział w Olimpiadzie ZUS może być również ogromną korzyścią dla szkoły – która nie tylko otrzymuje nagrody rzeczowe, ale zdobywa również punkty w ogólnopolskich rankingach szkół ponadpodstawowych.

Laureaci (I, II i III miejsce) oraz finaliści otrzymują od współpracujących z ZUS uczelni – indeksy na kierunki studiów, które są związane z tematyką Olimpiady np. prawo, polityka społeczna, organizowanie rynku pracy, finanse i rachunkowość) lub dodatkowe punkty w rekrutacji.

Do tej pory w Olimpiadzie ZUS wzięło udział 212 tys. uczniów. ZUS ogłosił już listy osób zakwalifikowanych do tegorocznego etapu wojewódzkiego. Serdecznie gratulujemy i mocno trzymamy za was kciuki!