Reforma edukacji zgubiła 17-latków. Niepełnoletni absolwenci szkół branżowych mają jeszcze rok obowiązkowej nauki. Rodzice zapłacą kary?

Temat nie jest zupełnie nowy – o tym, że za kilka lat może pojawić się problem z realizacją konstytucyjnego obowiązku nauki, mówiono tuż po reformie oświaty, która zlikwidowała gimnazja, przywróciła 8-letnia szkołę podstawową i w miejsce szkół zawodowych powołała szkoły branżowe I stopnia, z możliwością kontynuacji nauki w szkołach branżowych II stopnia. Ta zmiana, wraz z zachętą do posyłania do szkół dzieci 6-letnich, spowodowała, że wielotysięczna grupa absolwentów szkół branżowych I stopnia znajdzie się w wyjątkowo trudnej sytuacji.

Choć ukończą szkołę i teoretycznie mogliby szukać pracy albo realizować się w życiu prywatnym – nadal będą musieli się uczyć. Jeśli do ukończenia 18. roku życia nie będą chodzić do szkoły, zgodnie z prawem ich rodzice mogą słono za to zapłacić. I to dosłownie, bowiem na rodziców dziecka, które nie realizuje obowiązku nauki, można nałożyć grzywnę. Jednorazowo może sięgać do 10 tysięcy złotych, ale nałożona kilkukrotnie odchudzi rodzicielski budżet nawet o 50 tysięcy złotych.

Kumulacji zbyt młodych na samodzielność zawodową absolwentów możemy spodziewać się w 2025 roku. Wtedy to, według danych Ministerstwa Edukacji i Nauki, szkoły branżowe I stopnia ukończy blisko 16,5 tysiąca 17-latków.

Z jednej strony absolwenci będą teoretycznie gotowi do wejścia na rynek pracy; z drugiej – nadal ciążył będzie na nich obowiązek nauki. Przepisy natomiast nie przewidują wyjątków. Potwierdza to również Ministerstwo Edukacji i Nauki, które pod koniec czerwca 2022 roku udzieliło jednoznacznej odpowiedzi na poselską interpelację w tej sprawie.

Zatem w związku z obowiązkiem nauki, gdy młody człowiek kończy branżową szkołę I stopnia przed ukończeniem 18. roku życia, może spełniać obowiązek nauki przez uczęszczanie:

• do branżowej szkoły II stopnia,
• na kwalifikacyjne kursy zawodowe
• do liceum ogólnokształcącego dla dorosłych (od klasy drugiej).

- Jeśli uczeń kończy branżową szkołę I stopnia przed ukończeniem 18. roku życia, może spełniać obowiązek nauki przez uczęszczanie na kwalifikacyjne kursy zawodowe, do liceum ogólnokształcącego dla dorosłych. Może również zapisać się do branżowej szkoły II stopnia - informuje Marzena Machałek, sekretarz stanu w MEiN.

W 2022 roku w kraju działały 1674 szkoły branżowe I stopnia, do których uczęszczało 207 097 uczniów. W tym samym czasie dostępne były 134 szkoły branżowe II stopnia, kształcące 3729 osób.

W przypadku ucznia, który po ukończeniu branżowej szkoły I stopnia nie podjął dalszej nauki, rodzice na żądanie wójta gminy (burmistrza, prezydenta miasta), na terenie której uczeń mieszka, są zobowiązani informować o formie spełniania obowiązku nauki przez dziecko, a także o zmianach w tym zakresie.

- Często jest tak, że samorząd, który nie ma danych szkole, do której uczęszcza niepełnoletnia osoba mieszkająca na terenie danej gminy czy miasta, wysyła pismo do rodziców o dostarczenie aktualnych informacji. Tak się dzieje na przykład w przypadku, gdzie dziecko uczy się w edukacji domowej, a naukę nadzoruje szkoła spoza danej gminy. Takie pisma dostali nasi znajomi. Podobnie będzie zapewne w sytuacji, gdy z oświatowego systemu gminy „zniknie” 17-latek, absolwent szkoły branżowej. I tu rzeczywiście mogą pojawić się kłopoty – mówi Joanna, mama ucznia szkoły branżowej w Kaliszu.

Co zamierzają zatem uczniowie, którzy będą „zbyt młodymi” absolwentami branżówek? Niektórzy rzeczywiście planują kontynuację nauki w szkołach II stopnia, inni dopuszczają zapisanie się na kursy dokształcające. Są i tacy, którzy na razie wzruszają ramionami i… czekają na zmiany w przepisach, które zdejmą im szkolny kłopot z głowy.