Samotność i smutek. Rodzice nie wiedzą, jak czują się ich dzieci. Wyniki badań na zlecenie Rzecznika Praw Dziecka są niepokojące

– Wyniki badań są niepokojące. Wraz z dorastaniem samopoczucie psychiczne dzieci i nastolatków znacząco spada, a problemu tego wydają się nie dostrzegać ich rodzice. A to właśnie oni są pierwszymi osobami z otoczenia dziecka, które powinny zauważać, że czuje się ono smutne i samotne. Dorosłym brakuje czasu, aby spędzać go z dzieckiem i szczerze z nim rozmawiać. Musimy pilnie odnaleźć ten czas, by chronić nasze dzieci – apelował Rzecznik Praw Dziecka Mikołaj Pawlak.

Podczas konferencji Ośrodka Rozwoju Edukacji, której hasłem było „Zdrowie psychiczne wyzwaniem naszych czasów”, RPO zaprezentował wyniki najnowszych badań jakości życia dzieci i młodzieży.

Badanie przeprowadzono w dwóch turach: najpierw pytano o samopoczucie psychiczne dzieci i młodzież (z klasy II i VI szkoły podstawowej i z klasy II szkoły ponadpodstawowej), a następnie ich rodziców. Pierwsza tura badań przeprowadzona została w 2021 roku, kolejna - w 2022. Objęto nimi łącznie 5800 uczniów i 1800 rodziców uczniów na trzech poziomach edukacyjnych:

• edukacji wczesnoszkolnej (klasy II szkoły podstawowej),
• szkoły podstawowej (klasy VI),
• szkoły ponadpodstawowej (klasy II, technika i licea ogólnokształcące).

W badaniu rodziców w każdej grupie było 600 osób dorosłych, w tym co najmniej 200 ojców.

W badaniu pytano dzieci i młodzież czy czują się osamotnione. Wśród uczniów klas II szkół podstawowych 12 proc. udzieliło odpowiedzi twierdzącej, w tym:

• 2 proc. odpowiedziało, że zawsze,
• 3 proc., że bardzo często,
• 7 proc., że dość często.

Wśród uczniów klas VI szkół podstawowych 23 proc. udzieliło odpowiedzi twierdzącej, w tym:

• 4 proc. odpowiedziało, że zawsze,
• 7 proc., że bardzo często,
• 12 proc., że dość często.

Wśród uczniów klas II szkół ponadpodstawowych 37 proc. udzieliło odpowiedzi twierdzącej, w tym:

• 7 proc. odpowiedziało, że zawsze,
• 11 proc., że bardzo często,
• 19 proc., że dość często.

Tymczasem problem odczuwania osamotnienia przez swoje dzieci zauważa zaledwie 12 proc. rodziców uczniów klas II szkoły podstawowej, 13 proc. rodziców uczniów klas VI szkoły podstawowej i 17 proc. rodziców uczniów klas II szkół ponadpodstawowych.

Jeszcze większe różnice wykazało badanie dotyczące dziecięcego smutku. Odczuwa go 17 proc. dzieci z klas II szkoły podstawowej, w tym:

• 2 proc. odpowiedziało, że odczuwa go zawsze,
• 3 proc., że bardzo często,
• 12 proc., że dość często.

Wśród uczniów klas VI szkoły podstawowej smutek odczuwa 21 proc., w tym:

• 1 proc. odpowiedziało, że zawsze,
• 2 proc., że bardzo często,
• 18 proc., że dość często.

Wśród uczniów klas II szkoły ponadpodstawowej smutek odczuwa 43 proc., w tym:

• 3 proc. odpowiedziało, że zawsze,
• 14 proc., że bardzo często,
• a 26 proc., że dość często.

Problem odczuwania smutku przez swoje dzieci zauważa 8 proc. rodziców uczniów klas II szkoły podstawowej, 13 proc. rodziców uczniów klas VI szkoły podstawowej i 17 proc. rodziców uczniów klas II szkoły ponadpodstawowej.

Badanie pokazało, że po 90 proc. uczniów klas II i VI szkoły podstawowej czuje się zadowolona z siebie. Wśród uczniów klas II szkoły podstawowej 53 proc. odpowiedziało, że zawsze jest zadowolone z siebie, 25 proc. odpowiedziało, że bardzo często,
12 proc., że dość często.

Wśród uczniów klas VI szkoły podstawowej rozkład odpowiedzi był taki sam. Wśród uczniów klas II szkół ponadpodstawowych zadowolenie z siebie odczuwa 69 proc., w tym 14 proc. odpowiedziało, że odczuwa je zawsze, 25 proc., że bardzo często, a 30 proc., że dość często.

O tym, że ich dzieci są zadowolone z tego, jakie są, jest przekonanych aż 88 proc. rodziców uczniów klas II szkół podstawowych, 95 proc. rodziców uczniów klas VI szkół podstawowych i 80 proc. rodziców uczniów klas II szkół ponadpodstawowych.

W pytaniu dotyczącym odczuwania dobrego nastroju, pozytywnych odpowiedzi udzieliło 97 proc. uczniów klas II szkoły podstawowej, w tym 20 proc. odpowiedziało, że odczuwa go zawsze, 52 proc., że bardzo często, a 25 proc., że dość często. Wśród uczniów klas VI szkoły podstawowej pozytywnych odpowiedzi udzieliło 95 proc., w tym 34 proc. odpowiedziało, że odczuwa go zawsze, 41 proc., że bardzo często, a 20 proc., że dość często. Wśród uczniów klas II szkoły ponadpodstawowej pozytywnych odpowiedzi udzieliło 79 proc., w tym 9 proc. odpowiedziało, że odczuwa go zawsze, 30 proc., że bardzo często, a 40 proc., że dość często.

Przekonanych o dobrym nastroju swoich dzieci jest 97 proc. rodziców uczniów klas II szkół podstawowych, 94 proc. rodziców uczniów klas VI szkół podstawowych i 90 proc. rodziców uczniów klas II szkół ponadpodstawowych.

Wyniki badania wskazują m.in. na konieczność rozwijania sieci wsparcia i programów edukacyjnych dla rodziców – alarmuje Rada Ekspertów przy Rzeczniku Praw Dziecka .

– Są oni najbliżej swoich dzieci i powinni stanowić pierwsze źródło diagnozy i pomocy. Istotne jest także rozwijanie kompetencji komunikacyjnych rodziców, szczególnie w odniesieniu do starszych dzieci – podkreślają eksperci.