„Statutowy Absurd Roku 2022” został wyłoniony. Co zwyciężyło w plebiscycie? Zapisy w statuach szkół budzą wątpliwości prawne

Plebiscyt na „Statutowy Absurd Roku 2022” dobiegł końca. Zwyciężyło Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych im. Tadeusza Kulisiewicza w Kaliszu za następujący zapis w statucie:

„Jeżeli w wyniku złożonej skargi ustalone zostaną fakty potwierdzające nienaruszenie praw ucznia, a skarżący uczeń nie przeprosi w terminie jednego tygodnia posądzoną o to naruszenie osobę lub organ szkoły, wobec ucznia zastosowane będą ustalenia WO w zakresie oceny zachowania; w tym samym przypadku na złożoną przez rodziców nieuzasadnioną skargę osobie lub organowi szkoły posądzonemu o naruszenie praw dziecka przysługuje dochodzenie odszkodowania za naruszenie dóbr osobistych”.

Czy nauczyciel może kazać uczennicy zmyć makijaż? Czy zgodne z prawem jest wstawienie oceny niedostatecznej za zachowanie lub zabranie uczniowi telefonu? Coraz częściej mówi się o tym, jakie prawa mają uczniowie. Okazuje się, że szkoły nie zawsze ich przestrzegają.

Stowarzyszenie Umarłych Statutów (SUS) – organizacja pozarządowa działająca na rzecz praworządności w szkołach – kolejny raz zorganizowało plebiscyt, w którym wyłoniony ma zostać najbardziej absurdalny zapis w szkolnych statutach. Na co dzień stowarzyszenie udziela interwencji w związku z łamanie praw uczniów. Trwają one jednak dość długo, plebiscyt ma pokazać ten problem szerszemu gronu odbiorców.

– Nominowane regulacje zostały wybrane spośród interwencji prowadzonych przez Stowarzyszenie Umarłych Statutów w 2022 roku i są przykładem poważnych naruszeń prawa, które wpływają na codzienne funkcjonowanie uczniów w szkole – mówi Daniel Sjargi, wiceprezes SUS. – Zależy nam na tym, aby społeczeństwo dowiedziało się o skali problemu i miało świadomość, że można (i warto!) sprzeciwić się takim standardom w szkołach.

Tym razem do plebiscytu „Statutowy Absurd Roku 2022” nominowanych było osiem placówek ze szkół we Wrocławiu, Toruniu, Lublinie, Kaliszu, Koszalinie, Bydgoszczy, Kielcach i Łodzi. Kontrowersyjne zapisy w statutach szkolnych dotyczyły m.in. kwestii związanych z regulowaniem ubioru uczniów, kryteriami oceniania czy obowiązkiem uczestniczenia w zajęciach fakultatywnych.

Uczniowie z Technikum nr 18 we Wrocławiu „w przypadku stwierdzenia niestosowanego stroju (odkryty brzuch, widoczna bielizna itp.) […] otrzymują strój zamienny”. Z kolei w statucie szkolnym Szkoły Podstawowej nr 14 w Toruniu znalazł się zapis głoszący: „[uczeń] może za pozwoleniem nauczyciela zaspokoić pragnienie”.

Kolejną nominowaną szkołą jest SP nr 17 w Koszalinie. Zamieściła ona zapis, mówiący o tym, że uczeń w ramach kary ma pomagać paniom sprzątaczkom, panu konserwatorowi przy pracach szkolnych, a także wykonywać działania zlecone przez wychowawcę, np. pisać na komputerze zlecone pisma, ogłoszenia, informacje czy wykonywać pomoce dydaktyczne. Ponadto ma „naprawiać szkody pod kontrolą dorosłego” lub „oddać w zamian coś swojego”.

W kaliskim Liceum Sztuk Plastycznych uczeń, który zgłosi skargę w sprawie naruszenia praw ucznia, a skarga ta nie zostanie potwierdzona przez dyrektora, może mieć obniżoną ocenę z zachowania. Jeśli zaś skarga ta zostanie złożona przez rodzica i nie będzie rozpatrzona pozytywnie, przewiduje się dochodzenie odszkodowania za naruszenie dóbr osobistych.

Zespół Szkół Ekonomicznych w Bydgoszczy w swoim statucie zamieścił obowiązek, by uczeń „zgodnie współżył z zespołem klasowym na zasadzie podporządkowania”, a SP nr 122 w Łodzi wprowadziła nietypową zasadę dotyczącą oceniania testów. Osoba, która chce otrzymać ocenę celującą, musi zdobyć powyżej 100 procent za sprawdzian.

W statutach znalazły się też kwestie dotyczące lekcji religii. Zajęcia te są nieobowiązkowe, jednak SP nr 50 w Lublinie wymagała, by w momencie, gdy zorganizowano by zastępstwo, na którym realizowana jest podstawa programowa z przedmiotu innego niż religia – uczeń nieuczęszczający na te zajęcia, musiałby na takim zastępstwie się pojawić. Ponadto w Katolickim Liceum Ogólnokształcącym im. św. Stanisława Kostki w postępowaniu rekrutacyjnym liczy się także opinia proboszcza.

Kontrowersyjnymi kwestiami związanymi z prawami ucznia, które są obecnie podnoszone, jest np. zakaz skorzystania z toalety w trakcie lekcji, zabieranie uczniowi telefonu czy czytanie jego prywatnej korespondencji (np. w komórce czy na liścikach przesyłanych w trakcie lekcji).

Sporną kwestią jest też regulowanie zasadami statutu ubioru uczniów, możliwości przychodzenia do szkoły w makijażu, pofarbowanych włosach czy pomalowanych paznokciach. Część internautów zauważa, że dawniej odpowiedni strój w szkole był obowiązkowy i nikt nie dyskutował o tym, czy nauczyciel może kazać zmyć uczennicy makijaż:

• Szkoła to szkoła, a nie rewia mody.
• Teraz to nauczyciel nic nie może.
• Z mojej byłej szkoły wyrzucano dziewczyny, które przyszły do szkoły w makijażu.

Warto pamiętać, że oprócz praw uczniowie mają także swoje obowiązki. Statuty szkolne powinny być zgodne z Konstytucją RP, Konwencją o ochronie praw człowieka, a także Konwencji Praw Dziecka.