Strój wpływa na autorytet nauczyciela. Stylistka o dress codzie w edukacji

Katarzyna Mazur: Niby nie obowiązuje żaden oficjalny dress code nauczyciela, mimo to pewne stroje są uważane za bardziej odpowiednie od innych i nawet jeśli nie oczekuje się od nauczyciela, jak konkretnie będzie wyglądał, to o tym jak „nie powinien” wyglądać każdy ma swoje wyobrażenie. Czy uważa pani, że nauczyciel powinien postrzegać swój strój jako rodzaj zawodowego kostiumu, czy jednak nosić się „po swojemu”?

To prawda, że kwestia ubioru nauczyciela często wywołuje różne nastroje, ponieważ balansuje ona między wyrażaniem indywidualizmu a spełnianiem oczekiwań społecznych. Z mojego punktu widzenia, nauczyciel powinien znaleźć złoty środek między postrzeganiem swojego stroju jako „kostiumu zawodowego” a wyrażaniem siebie.

Z pewnością wzmocnienie swojego profesjonalnego, ale jednocześnie nie budzącego przesadnego dystansu wizerunku, korzystnie będzie wpływało na budowanie autorytetu wśród uczniów. Natomiast jako fanka indywidualizmu i wyrażania siebie poprzez styl, również w przestrzeni zawodowej, uważam, że przemycanie swojego stylu, może zbudować znacznie bliższe relacje z uczniami i pozwolić wyrazić swoje indywidualne „ja”, a tym samym podkreślić spójność osobowości i stylu.

Nazwałabym to spotkaniem się gdzieś po środku. Znalezieniem balansu pomiędzy tym, co moje, osobiste i tym, w jakim kontekście zawodowym się znajduję. Do dziś pamiętam swoje nauczycielki, które były charyzmatyczne, odznaczała je ciekawa osobowość, co również komunikowały swoim indywidualnym sposobem ubierania i uważam, że to jest w porządku i zapisało się w mojej pamięci jako pozytywne.

Czy ubiór może wpływać na budowanie autorytetu i relacje z uczniami?

Tak, absolutnie. Profesjonalny wizerunek nauczyciela, może podnieść jego autorytet i wzbudzać większy szacunek. Ma to związek z podświadomym budowaniem jego kompetentnego wizerunku w oczach uczniów.

Strój jest ważny i z pewnością może pomóc nam w budowaniu pewności siebie, czyli jest świetnym psychologicznie narzędziem. Ale myślę, że wewnętrzna praca nad sobą, charyzma, przystępność a jednocześnie umiejętność stawiania granic, stanowczość a jednocześnie rozbudzenie w uczniach poczucia bezpieczeństwa, inspirowanie ich, są świetnym balansem i organicznie oraz autentycznie tworzącą się relacją pomiędzy uczniem a nauczycielem.

W słynnej scenie z „Młodych Gniewnych” Michelle Pfeiffer zaskakuje swoją klasę, zamieniając grzeczne ubranie na jeansy i skórę. Czy możemy ten filmowy chwyt wykorzystywać w życiu? Jak się ubierać, żeby skracać lub budować dystans?

Wszystko zależy od grupy wiekowej z którą pracują nauczyciele. Myślę, że młodsze roczniki, będą doceniały mniej formalny strój, dzięki któremu nauczyciel będzie mógł zbudować cieplejszą relację z uczniami, tym samym skrócić dystans, zbudować większe wrażenie otwartości i zaufania. A to nie wyklucza przecież schludności i dbałości o ubranie. Natomiast, jeśli mam grupy wymagające, trudne behawioralnie, warto jest myśleć o wzmacnianiu profesjonalnej pozycji poprzez ubranie. To może być kolor, na przykład granatowy, elementy czerwieni w dodatkach.

Na przykład świetnie się sprawdzi jakościowa wełniana marynarka z komfortowym, ale też jakościowym białym t-shirtem lub białą czy błękitną koszulą oraz dobrze skrojonymi ciemniejszymi jeansami i mokasynami. Buty typu oxford, baleriny, mokasyny czy botki, będą uniwersalne i świetnie wpiszą się w nauczycielski dress-code. Wyróżniającym akcentem mogłaby tu być na przykład jedwabna czerwona apaszka, wytrawny kolor ust lub jeśli nauczyciel nosi korekcyjne okulary – starannie dobrane ciekawe oprawki, podkreślające osobowość. Jednym słowem wprowadzanie balansu między formalnością a wygodą i profesjonalnym prezentowaniem się, to klucz.

Niezastąpionym elementem nauczycielskiej garderoby może być też jakościowy wełniany kardigan, czy miękki sweter w połączeniu na przykład z chinosami, czy klasycznymi spodniami od garnituru. I tu całość możemy przełamać sportowym obuwiem: skórzanymi białymi lub czarnymi sneakersami. Taki strój na pewno będzie skracał dystans. Czyli za każdym razem szukanie balansu. Na pewno unikałabym zbyt wyrazistych wzorów i „uderzających” kolorów. Stawiałabym na neutralność, ale nie wyrzekając się swojego indywidualnego stylu.

Czy według Pani nieodpowiedni strój nauczyciela może negatywnie wpłynąć na ich wyniki edukacyjne? Na co szczególnie powinni zwracać uwagę nauczyciele, by unikać takich sytuacji?

Tak. Ubiór, który jest jaskrawy, zbyt ekstrawagancki lub odsłaniający, może rozpraszać uwagę uczniów. Na przykład nauczyciel noszący ubrania w neonowych kolorach, z dużymi nadrukami lub nadmiernie błyszczące dodatki może sprawić, że uczniowie za bardzo skupiają się na jego wyglądzie.

Z kolei strój, który jest zbyt młodzieżowy, może rozmywać granice między nauczycielem a uczniem. W efekcie uczniowie mogą mniej skupiać się na zadaniach edukacyjnych, a bardziej na relacjach towarzyskich z nauczycielem, co negatywnie może wpływać na edukację. To są właśnie te niuanse, które warto brać pod uwagę, ponieważ nasz strój i sposób w jaki się nosimy, to język, a moda to narzędzie. A znajomość sięgania po odpowiednie narzędzia w zawodzie nauczyciela, może wesprzeć jego proces dydaktyczny i relację z uczniami. Kluczem do sukcesu jest prostota i minimalizm.

Ubrania bez nadmiaru dodatków, ozdób czy logotypów lepiej wpisują się w rolę zawodową. Nauczyciele powinni unikać zbyt ekstrawaganckiej biżuterii, nadmiernie rzucających się w oczy akcesoriów, takich jak duże kolczyki, jaskrawe torebki czy kolorowe buty. Co więcej warto stawiać też na komfort i wygodę, czyli ubrania wspierające nauczycielski rytm, nie krępujące ruchów, uszyte z naturalnych, oddychających tkanin, wygodne, ale nie sportowe.

Jak się ubrać na zebranie z rodzicami, aby czuć się dobrze, szczególnie w sytuacjach, gdy możemy się spodziewać, że rodzice pojawią się w wyszukanych, droższych stylizacjach?

W takich sytuacjach ważne jest, aby strój wzmacniał autorytet nauczyciela, ale również podnosił jego pewność siebie. Skromna, ale gustowna stylizacja pozwoli zachować autorytet, bez wrażenia rywalizacji z rodzicami. Nauczyciel nie musi ubierać się w drogie, wyszukane marki, aby zrobić dobre wrażenie. Ważne jest, aby strój emanował elegancją i profesjonalizmem, bez przesadnych ozdób czy ekstrawagancji.

Dodałabym natomiast schludność jako kluczowy element stylizacji. Co przez to rozumiem? Na przykład starannie wyprasowaną koszulę, schludną fryzurę, zadbane paznokcie, dyskretną biżuterię. Taki strój będzie budował poczucie pewności siebie oraz poczucie pewności swojej roli. Mnie osobiście zawsze pewność siebie podnosi wysokiej jakości obuwie. Sama pracuję z uczniami w Szkole Mody. Mój wizerunek jest spersonalizowany, czyli bardzo „mój”, ale oddający też szacunek moim studentom i zdecydowanie budujący mój autorytet profesjonalistki, artystki, stylistki. Czyli wybieramy takie narzędzie, które nas wesprze.

Szkoły często wymagają od uczniów stonowanych ubrań i bywa to prawdziwym jabłkiem niezgody. Czy uczniowie powinni mieć swobodę wyrażania siebie, czy jednak należy dążyć do ujednolicenia ich wyglądu?

Uważam, że powinni mieć swobodę, zwłaszcza, że w okresie dojrzewania uczniowie poszukują swojej tożsamości i chętnie eksperymentują. Jednakże, to też powinno być, tak jak w przypadku nauczycieli, wyważone. Czego nie jestem zwolenniczką? Epatowania logotypami. Może prowadzić to do krzywdzących dysproporcji klas ekonomicznych wśród uczniów i rywalizacji, czy poczucia skalowania, typu: jestem lepszx, jestem gorszx.

Myślę, że dress-code jest istotny, ale nie ten pozbawiający uczniów indywidualizmu. Z psychologicznej perspektywy, uczniowie wyrażający się poprzez ubiór czy kolor, również wyrażają swój stan emocjonalny. Ten z kolei mogą wychwytywać nauczyciele, by być swoich uczniów bliżej. Bliżej ich emocji i przeżyć. Współczesne szkoły coraz częściej kładą nacisk na wspieranie różnorodności, a strój jest jednym z elementów, który pozwala uczniom wyrazić swoje korzenie kulturowe, przekonania religijne czy preferencje stylu życia.

Swoboda w ubiorze może być również formą wspierania inkluzywności i akceptacji. I z tej perspektywy jestem za kontrolowaną swobodą. A ta również może rozwijać w uczniach poczucie odpowiedzialności za swój wizerunek, uczyć sztuki wyboru ubrań dostosowanych do okazji teraz i w przyszłości. Nawet przy metodzie prób i błędów. To jest czas edukacji, niech będzie ona wielowymiarowa.

Jak to wygląda na świecie? Można zaobserwować jakieś konkretne trendy zagraniczne dotyczące ubioru nauczycieli, które mogłyby zainspirować polskich pedagogów? Czy mogłaby Pani dać jakieś tipy naszym czytelniczkom?

Nie obserwuję międzynarodowych trendów związanych konkretnie z tą grupą zawodową. Myślę jednak, że główną tendencją w ubiorze jest jakość, umiar, zwinność w przemycaniu swojego ja, schludność oraz rosnąca we wszystkich grupach zawodowych (mam nadzieję) odpowiedzialność ekologiczna.

Życzyłabym sobie jako odpowiedzialna stylistka, żeby w szkołach również była edukacja konsumencka, jeśli nie z poziomu programu narzucanego przez Ministerstwo, to z poziomu lekcji wychowawczych. Wiele szkół, szczególnie w krajach takich jak Wielka Brytania, Kanada czy Niemcy, promuje ekologiczny styl życia, co przekłada się na preferowanie ubrań z ekologicznych, zrównoważonych materiałów. Również z drugiego obiegu.

Kluczowe są tkaniny – wybieraj naturalne materiały, takie jak bawełna, len czy wełna. Czerp z mody cyrkularnej, czyli wspieraj drugi obieg i przede wszystkim rozmawiaj o edukacji ekologicznej z uczniami. Myślę, że to może być tak zwany „game changer” w podejściu i relacji z uczniami.

Natalia Penar – Doświadczona Stylistka, art director, projektantka marki The Room Berlin oraz twórczyni stylowego kanału na YouTube: Natalia Penar z Mody Wzięte oraz instagramerka.