Szkolny wolontariat. W co mogą się angażować uczniowie? Czym są punkty za wolontariat? Sprawdź, jak zachęcić dzieci do działań społecznych

„Celem Wolontariatu jest rozwijanie wśród młodzieży postawy zaangażowania na rzecz potrzebujących pomocy, otwartości i wrażliwości na potrzeby innych, życzliwości i bezinteresowności. Wolontariat ma na celu aktywne działanie w obszarze pomocy koleżeńskiej, społecznej, życia kulturalnego i środowiska naturalnego” – tak z grubsza brzmi definicja wolontariatu.

Co szkolny wolontariat oznacza w praktyce? To zwykle zaangażowanie w inicjatywy na rzecz szkoły i szkolnej społeczności, ale też we wszelkie akcje pomocowe i przedsięwzięcia charytatywne. Mogą to być przedświąteczne zbiórki PCK, Caritas czy innych organizacji pozarządowych.

Wolontariusze z otwartymi ramionami przyjmowani są przy organizacji imprez, festynów i spotkań zarówno na terenie szkoły, jak i poza nią. Pomocne ręce, obecność i zaangażowanie młodych ludzi mile widziane są w środowiskach seniorskich, akcjach pomocy rówieśniczej (np. wsparcie przy odrabianiu lekcji, dotrzymywanie towarzystwa dzieciom w świetlicach środowiskowych). Ochotników chętnie przyjmują też schroniska dla bezdomnych zwierząt.

Wolontariuszem może zostać każdy chętny. W przypadku dzieci, na działanie w ramach wolontariatu potrzebna jest zgoda rodziców. Jeśli w szkole działa koło wolontariatu, organizacja i koordynacja takich działań jest dużo łatwiejsza i skuteczniejsza.

Wątpliwości dotyczące działania szkolnego wolontariatu pomoże rozwiać opublikowane w 2022 roku kompendium „Wolontariat w szkole - zgodnie z prawem”. Opracowane zostało w Narodowym Instytucie Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego i uzyskało patronat Ministra Edukacji i Nauki.

Kompendium może być wartościowym przewodnikiem dla kadr oświatowych, opiekunów szkolnych kół wolontariatu, koordynatorów wolontariatu, a także samych wolontariuszy oraz ich rodziców.

Koordynator szkolnego wolontariatu nie tylko zajmuje się rekrutacją wolontariuszy, ale też nadzoruje ich pracę, integruje wolontariuszy i wspiera. Do jednych z istotniejszych zadań koordynatora należy także motywowanie i nagradzanie wolontariuszy. Chodzi o to, aby młodzi ludzie, którzy angażują się w różnorodne działania w ramach wolontariatu, widzieli i czuli, że ich działania są ważne i potrzebne.

Wolontariat może być znakomitym wyborem szczególnie dla tych uczniów, którzy nie osiągają wysokich wyników w nauce. Zaangażowanie w bezinteresowną działalność może pomóc zbudować takim dzieciom pewność siebie, poprawić samoocenę i wpłynąć na poczucie własnej wartości.

Jak wygląda wolontariat w praktyce? Bardzo różnie. Są uczniowie, którzy bezinteresownie angażują się w wolontaryjne przedsięwzięcia, czują satysfakcję i potrzebę pomagania innym. Są i tacy, którzy w szkolnym wolontariacie widzą wyłącznie szansę na doliczenie dodatkowych punktów do świadectwa.

Czy zatem powinno się przyznawać punkty za szkolny wolontariat? Czy punktacja jest uniwersalna i sprawiedliwa? Zdania są podzielone. Z samej definicji wolontariat powinien być dobrowolny. Jednak przy dużej konkurencji związanej z rrekrutacją do szkół średnich, dla wielu ósmoklasistów szkolny wolontariat jest po prostu jednym z koniecznych zadań do wykonania.

– Czasami rzeczywiście, na liście przyjętych do szkoły liczy się punkt lub dwa. I wtedy punkty za wolontariat mają znaczenie – tłumaczą rodzice ósmoklasistów.

Jak przyznają, mają w tej kwestii mieszane uczucia. Z jednej strony woleliby, aby dziecko przyłożyło się do nauki, a nie spędzało kilku godzin w markecie, gdzie dyżuruje przy koszu, do którego klienci wkładają produkty dla potrzebujących. Z drugiej, liczą na to, że nawet taki „wymuszony” wolontariat uwrażliwi nastolatka i pokaże właściwy kierunek działania.

Nie do przecenienia będzie tu właśnie rola koordynatora szkolnego wolontariatu. Taka osoba powinna wskazać dzieciom aktywność, która da im rzeczywistą satysfakcję. Tylko w takiej sytuacji bowiem można liczyć, że w nastolatku uda się zaszczepić społecznikowskiego ducha.

Obowiązek z samej definicji jest zaprzeczeniem idei wolontariatu. Jednak w 1999 roku kanadyjska prowincja Ontario zdecydowała się na wprowadzenie obowiązkowych działań społecznych dla uczniów szkół średnich. Była w nie angażowana młodzież od 14 do 21 roku życia, która przed ukończeniem szkoły miała udokumentować przynajmniej 40 godzin działań społecznych.

Jak podkreśla we wpisie na aktywny.blog.pl Karol Krzyczkowski, ekspert w dziedzinie wolontariatu, w 2007 roku zdecydowano się na przeprowadzenie badań tego systemu. Wyniki wskazały, że obowiązek wpłynął pozytywnie na uczniów. Po pierwsze ustalono, że gdyby nie obowiązek, to 20% uczniów nie zdecydowałoby się na wolontariat. Co więcej – obowiązek nie zniechęcił młodych ludzi do angażowania się w działania społeczne.

– Podeprę się tu celnym cytatem Jamesa H. Hunderfund, szefującego wydziałowi edukacji w Commack, pytanego przez reportera NY Timesa o kwestię obowiązkowego wolontariatu: „Ilu uczniów odrobiłoby prace domowe, jeśli byśmy tego nie wymagali? Nie sądzę też, by wielu uczniów przeczytało wszystkie potrzebne książki. Naszym zdaniem to do profesjonalistów należy decydowanie, co jest ważne w procesie nauki, a aby nauczyć, musisz dać szansę doświadczenia – dodaje Karol Krzyczkowski.