Wyzwania w roku szkolnym 2022/2023 okiem rodziców i ekspertów. Na podium stoi przeładowany program nauczania

Instytut Badań Rynkowych i Społecznych (IBRiS) na zlecenie Santander Consumer Banku przeprowadził badanie, w którym zapytano rodziców dzieci w wieku szkolnym, co ich zdaniem będzie największym wyzwaniem dla uczniów w roku 2022/2023. Na podium króluje przeładowany plan nauczania. Wystarczy spojrzeć na plany lekcji dzieci, szczególnie w szkołach ponadpodstawowych.

Drugie zmiany, które kończą się późnymi wieczorami, okienka, religia i WF w połowie dnia lub pierwsze lekcje rozpoczynające się o 7 rano, to kwestie, na które narzekają uczniowie i rodzice. Plany lekcji w wielu szkołach kolidują z dojazdami oraz zajęciami dodatkowymi dzieci. A gdzie czas na odpoczynek czy życie rodzinne?

Badanie IBRiS pokazuje, że prawie 40 proc. rodziców uważa przeładowany program za duży problem. Co jeszcze stanęło na podium wyzwań okiem rodziców?

• przeładowany program nauczania – zdaniem 39,5 proc. respondentów,
• zmęczenie spowodowane dużą liczbą obowiązków (zadań domowych i zajęć pozalekcyjnych) – 32,8 proc. respondentów,
• uzależnienie od mediów społecznościowych – 30,6 proc. respondentów.

– Co czwarty rodzic jako wyzwanie wymieniał całkowity powrót do tradycyjnej, stacjonarnej nauki po pandemii i integrację z rówieśnikami z Ukrainy – komentuje Magdalena Grzelak, Rzecznik Prasowy z Santander Consumer Banku. – Z kolei co piąty wskazywał na niedostateczne wsparcie i edukację psychologiczną, o której to w kontekście dzieci w ostatnich latach mówi się coraz częściej.

Ankietowani wymienili także:

• przemoc szkolną, 10,2 proc.,
• brak zrozumienia młodych ludzi przez szkołę/nauczycieli, 9,5 proc.,
• samotność wśród rówieśników,
• presję rodziców/nauczycieli na wyniki szkolne 8,1 proc.

Trwająca od lutego br. rosyjska agresja na Ukrainę wywołała kryzys uchodźczy na skalę nieobserwowaną w Europie od dziesiątek lat. Chociaż natężenie ruchu na granicy polsko-ukraińskiej jest dzisiaj wyraźnie mniejsze niż kilka miesięcy temu, to wciąż w Polsce przebywają setki tysięcy obywateli Ukrainy, w tym bardzo wiele dzieci i młodzieży w wieku szkolnym.

Od września br. część z nich będzie się uczyć zdalnie – w ramach ukraińskiego systemu edukacyjnego. W wielu wypadkach równocześnie ich rodzice podjęli decyzję o rozpoczęciu bądź kontynuowaniu nauki stacjonarnej w polskich placówkach. Szkoły zostały poinstruowane przez MEiN o szeregu dostępnych dostosowań. Jest to dla dyrektorów oraz samorządów wyzwanie, bo szkoły nie są z gumy, a w placówkach brakuje także kadry.

Jak przypomina WSiP, opierając się na danych za poprzedni rok szkolny, mowa jest o około 200-400 tysiącach dzieci i młodzieży z Ukrainy na różnych poziomach edukacji w Polsce. Największe skupiska osób uciekających przed wojną i jej skutkami to domena dużych miast, i to właśnie w nich mogą być obserwowane największe trudności związane z zapewnieniem odpowiednich warunków do nauki dla wszystkich zainteresowanych uczniów.

Początek szkoły to spotkanie po wakacyjnej przerwie ze znajomymi, ale także z nowymi dziećmi (w tym również z dziećmi z Ukrainy) i powrót do klasowych ławek. Ostatnie dwa lata odzwyczaiły nas od tego, że przebywamy w grupie fizycznie, a nie tylko wirtualnie.

Co istotne, na początku pandemii aż 70 proc. dzieci ze szkół podstawowych i ponadpodstawowych w Polsce mówiło o pogorszeniu relacji z rówieśnikami – co wynika z badania postaw wobec nauczania zdalnego. Fizyczny powrót do szkoły nie jest więc łatwy dla wielu młodych osób. Jak pokazuje raport Centrum Edukacji Obywatelskiej 73 proc. uczniów odczuwa stres, niepewność i strach po powrocie do stacjonarnej szkoły.

Powrót do nawiązywania prawdziwych, a nie tylko cyfrowych relacji, nie ułatwia również fakt, że nasi młodzi podopieczni coraz częściej i liczniej korzystają ze smartfonów i komputerów. Jak pokazuje badanie Założycielskiego Krajowego Instytutu Mediów, rodzice deklarują, że już prawie 43 proc. dzieci w wieku 4-9 lat ma kontakt z ekranem smartfona. Nie dziwi więc fakt, że temat ten jest poruszany przez coraz większą liczbę osób – podkreśla Marek Szczypek z Parku Edukacji i Rozrywki Farma Iluzji.

Rozwój kompetencji cyfrowych jest ważny zarówno dla przyszłości dzisiejszych dzieci na rynku pracy, jak i pod względem możliwości edukacji zdalnej, której m.in. z powodu dużych problemów z opałem nie możemy wykluczyć i w tym roku szkolnym. Warto jednak obserwować dzieci i młodzież pod kątem tego, ile czasu spędzają w świecie wirtualnym, w jaki sposób korzystają z internetu. Jak mówią eksperci, ryzyko uzależnień od internetu wśród nastolatków wzrosło w ostatnich latach.

Podsumowując wyzwania roku szkolnego 2022/2033 nie można pominąć kwestii zarobków nauczycieli, braków kadrowych i licznych zmian w podstawie programowej oraz prawie oświatowym.

Temat, będący od dekad jednym z dyżurnych zagadnień związanych z systemem edukacyjnym w Polsce, to warunki pracy nauczycieli i poziom ich wynagrodzeń.

Przed rozpoczęciem roku szkolnego 2022/23 nie zabrakło gorącej wymiany zdań pomiędzy przedstawicielami Ministerstwa Edukacji i Nauki oraz organizacjami związkowymi działającymi w oświacie. Rządowe propozycje wzrostu wynagrodzeń od stycznia 2023 roku o 9 proc., są odległe od oczekiwań związkowców, wskazujących na potrzebę nawet 20 proc. wzrostu płac i to już od września 2022 roku. Również samorządowcy zwracają uwagę na konieczność wzrostu nakładów na edukację w budżecie państwa – zwraca uwagę WSiP

Rodzice z niepokojem przyjęli decyzję Związku Nauczycielstwa Polskiego z końca sierpnia br. o ogłoszeniu pogotowia protestacyjnego. Strajk oznaczałby konieczność zorganizowania opieki pozaszkolnej dla najmłodszych, co w połączeniu z obowiązkami zawodowymi rodziców nie zawsze jest możliwe.

Nie wszystko możemy zmienić. Jednak stawiając przede wszystkim dzieci i uczniów na pierwszym miejscu, możemy ułatwić im naukę, budowanie relacji i rozwój w tym trudnym okresie. Punktem wyjścia jest budowanie dobrych relacji z dzieckiem, ale także wiedza na temat miejsc, do których możemy udać się po wsparcie np. do psychologa szkolnego.

– Rodzice, jak i nauczyciele stoją przed trudnym wyzwaniem. Po pierwsze dzieci, które są szkołach, przychodzą do niej po dwóch latach pandemicznej izolacji, z zerwanymi więziami rówieśniczym i z dużymi problemami w obszarze zdrowia psychicznego. Często są samotne, nieszczęśliwe, bardzo często uzależnione od gier komputerowych i od słodyczy, z zaburzeniami depresyjnymi. Do tego są w przeludnionych szkołach z brakiem kadry nauczycielskiej i z przeładowanym programami – podsumowuje Iwona Centka, psychoterapeutka.

Gdzie szukać wsparcia, gdy jest źle? Istnieją specjalne telefony, gdzie można uzyskać pomoc:

• Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży 116 111
• Telefon wsparcia dla osób dorosłych w kryzysie 116 123
• Antydepresyjny telefon Zaufania Fundacji Itaka 22 484 88 01

Materiał na podstawie: Badania IBRiS i raportu Santander Bank, „Perspektywy i wyzwania na nowy rok szkolny” WSiP, Informacja prasowa Farma Iluzji oraz PAP