Człowiek wobec niestałości świata. Omów zagadnienie na podstawie fragmentów Księgi Koheleta. Odpowiedź do pytania na maturę ustną

Egzamin maturalny z języka polskiego w formie ustnej będzie w tym roku szkolnym wyglądał tak jak w ubiegłym (jeżeli chodzi o osoby, które piszą egzamin w formule 2023). Oprócz pytań związanych z językiem, literaturą i ikonografią uczniowie będą musieli także zmierzyć się z jednym pytaniem jawnym, które wylosują w trakcie matury. Warto więc zapoznać się z pulą pytań i przygotować opracowania do tych zagadnień.

Przypomnijmy, że w przypadku matury ustnej obowiązuje tzw. próg zdawalności i wynosi on 30 procent. Maksymalna liczba punktów, jaką można uzyskać, wynosi 30. W związku z tym, by zdać egzamin, trzeba mieć przynajmniej 9 punktów.

Warto już teraz zapoznać się z pytaniami jawnymi na egzamin w formie ustnej. Poniżej znajdziecie listę zagadnień:

Wśród pytań z Biblii znajduje się też takie o następującej treści: „Człowiek wobec niestałości świata. Omów zagadnienie na podstawie znanych Ci fragmentów Księgi Koheleta. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst”. Przygotowaliśmy przykładową odpowiedź. Warto się nią zainspirować przy opracowywaniu własnej.

Wstęp: Człowiekowi niekiedy wydaje się, że jest panem swojego losu, w związku z tym może gromadzić jak najwięcej dóbr materialnych, a także dążyć do bogactwa. Najczęściej dopiero w momencie, gdy nagle utraci uzyskany majątek czy poważnie zachoruje, okazuje się, że w rzeczywistości jego życie jest niepewne, a on sam nie powinien uznawać bogactwa, zdrowia czy jakichkolwiek innych doczesnych wartości za kluczowe sprawy w życiu.

Teza: Świat oferuje człowiekowi jedynie wartości, które i tak przeminą, w związku z tym nie powinno się pokładać w nich nadziei. Przed niestałością świata można uciec, pokładając nadzieję w Bogu i wierząc w życie wieczne.

Odwołanie do Księgi Koheleta: Taką postawę widzimy w biblijnej Księdze Koheleta, której przewodnią myślą jest: „Marność nad marnościami i wszystko marność”. Tytułowy bohater wskazuje, że wszystko to, co na ziemi spotyka człowieka, na nic się zda, gdy on umrze. Wartości, które oferuje świat, a więc: bogactwo, hulaszczy tryb życia, rozrywki, a nawet miłość ziemska, nie przynoszą spełnienia i nie dają korzyści. Kohelet na swoim przykładzie mówi, że nawet mądrość, która wydaje się pozytywną cechą, jest jedynie „marnością i pogonią za wiatrem”, a człowiek mądry i głupi skończy tak samo – umrze.

Kohelet podkreśla, że sam próbował tych wszystkich rzeczy: na początku chciał być światłym człowiekiem, kiedy okazało się, że i to jest marnością, postanowił oddać się używce – alkoholowi, później zaczął pracować i gromadzić różnego rodzaju dobra. Jednak wszystko to, co robił na ziemi, uznał za niewarte starań, bo są to rzeczy, które i tak przeminą. Ostatecznie Kohelet jedyną wartość dostrzega w rzeczywistości pozagrobowej. Mówi o tym, by żyć tak, aby zasłużyć na nagrodę w niebie. To jest jedyna wartość, która nie przemija i w ten sposób człowiek może poradzić sobie z niestałością tego świata.

Odwołanie do wybranego kontekstu: Podobną postawę możemy zauważyć u barokowych twórców. Nie bez przyczyny przewodnim motywem tej epoki, był motyw vanitas, czyli marności świata. Pisarze, tacy jak Daniel Naborowski czy Mikołaj Sęp Szarzyński, chętnie podejmowali tę tematykę w swoich utworach. Widać to w sposób szczególny w utworze „O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem”.

Podmiot liryczny w tym sonecie podkreśla, że człowiek jest istotą rozdwojoną pomiędzy ciałem a duchem. Ciało ciągnie człowieka ku rzeczywistości materialnej, a więc pożądliwościom czy bogactwom, a duch – ku rzeczywistości metafizycznej i Bogu. Osoba mówiąca podkreśla, że życie człowieka to nieustanna walka między tymi dwoma elementami – ciałem i duchem.

Mikołaj Sęp Szarzyński w swoim utworze pokazuje, że wszystko to co ziemskie: przyjemności i doczesne wartości tego świata, nie mają znaczenia, nie powinno się w nich pokładać ufności. Jednocześnie podmiot liryczny ukazuje człowieka jako słabego, nieradzącego sobie z doczesnymi pokusami tego świata. Jest jednak – według osoby mówiącej – dla niego nadzieja. Może on powierzyć się Bogu, a tym samym zwycięży w „wojnie, którą wiedzie z szatanem, ciałem i światem” i uzyska dobro nieprzemijalne – życie wieczne. Ucieczką przed niestałością świata może być więc pokładanie nadziei w Bogu.

Inne przykłady kontekstów:

• „Marność” Daniel Naborowski;
• „Krótkość żywota” Daniel Naborowski;
• Malarstwo z motywem vanitas;
• „Legenda o św. Aleksym”.

Podsumowanie: W życiu na człowieka czeka wiele pokus, wyzwań, ale także radości, przyjemnych chwil czy szczęścia. Trzeba jednak pamiętać, że zarówno te trudne, jak i te szczęśliwe chwile przeminą. Nie zabierzemy do grobu ani bogactwa, ani zdrowia, ani tego, na co ciężko pracowaliśmy. W związku z tym, z dóbr doczesnych powinniśmy korzystać mądrze, by stały się one raczej narzędziem do osiągnięcia życia wiecznego, a nie celem samym w sobie. Taka postawa człowieka wobec niestałości świata może sprawić, że będzie on prowadził mądre życie i szczęśliwe życie, a u jego kresu doczeka się nagrody w niebie.