Wina i kara w literaturze. Omów zagadnienie na podstawie „Balladyny” Juliusza Słowackiego. Odpowiedź do pytania jawnego na maturę

Przed maturą ustną z języka polskiego warto nie tylko zapoznać się z listą pytań jawnych na egzamin, ale także przygotować przykładowe wypowiedzi. Oto jedna z nich.

Wstęp: Każda zbrodnia zostanie ukarana, za każdą winę musimy ponieść konsekwencje – to przekonanie odnoszące się do idei moralnej odpowiedzialności i sprawiedliwości. Sprawiedliwość osiągnięta nie tylko poprzez system sądowy, ale również religie i wierzenia pochodzące z różnych kultur. To wiara, że nikt nie uniknie odpowiedzialności za swoje czyny.

Teza: Pisarze z różnych epok podkreślali, że winie zawsze towarzyszy kara, która zostanie wymierzona – przez sąd, wyroki boskie lub własne sumienie.

Odwołanie do „Balladyny” Juliusza Słowackiego: bohaterka dramatu Juliusza Słowackiego, Balladyna, nie bacząc na nic, dokonuje zbrodni i z uporem dąży do celu. Pierwszą jej winą było zamordowanie siostry – Aliny, by zdobyć miłość Kirkora, a także jego majątek i władzę. Po tym wydarzeniu na jej czole pojawia się krwawe znamię, którego nie da się zmyć, a dziewczyna jest przerażona. Jest to pierwsza oznaka niemożliwości uniknięcia kary. W miarę rozwoju akcji Balladyna staje się coraz bardziej pewna siebie: bez wyrzutów sumienia wypędza starą matkę, ze strachu przed wydaniem pierwszej zbrodni morduje Kostryna, a chęć zdobycia korony sprawia, że doprowadza do śmierci swojego męża – Kirkora.

Po zajęciu miejsca na tronie wydaje jej się, że wszystkie jej grzechy są nieistotne i że ma możliwość sprawiedliwego rządzenia królestwem. Jako przyszła władczyni musi zmierzyć się ze sprawami przedstawianymi jej przez ludność. To między innymi: wydanie wyroku śmierci za zabójstwo młodej dziewczyny (którą jest jej siostra), za wyrzeczenie się matki i za otrucie Kostryna. Wszystkie te zbrodnie zostały popełnione przez Balladynę, która samą siebie skazuje na śmierć. Dramat kończy się bardzo symboliczną sceną – Balladyna umiera rażona piorunem. To oznaka tego, że każda wina zostanie ukarana i kara nigdy nie ominie osoby, która popełniła zbrodnię. Jeśli nie przyjdzie z rąk sprawiedliwego sądu, zostanie wymierzona przez siły wyższe.

Kontekst literacki: Przykładem moralnej kary oraz kary wymierzonej przez sąd jest historia Rodiona Raskolnikowa z powieści Fiodora Dostojewskiego „Zbrodnia i kara”. Z powodu kłopotów finansowych mężczyzna decyduje się zamordować lichwiarkę Alonę Iwanową. Na tym nie kończą się jego winy, ponieważ świadkiem morderstwa zostaje Lizawietta, siostra Alony, którą młody student również zabija. Na tym nie kończą się problemy mężczyzny. Po popełnieniu zbrodni wyrzuty sumienia nie dają mu spać, popada w manię, boi się, że prawda wyjdzie na jaw. Katorga moralna to pierwszy rodzaj kary, którą otrzymuje Raskolnikow za swoje winy. Dokonana zbrodnia bardzo ciąży Raskolnikowi. Ostatecznie mężczyzna przyznaje się do zbrodni i zostaje zesłany na Syberię, gdzie ma odkupić swoją winę.

Podsumowanie: Temat winy i kary często jest poruszany w utworach literackich ze wszystkich epok. Autorzy zwracają uwagę na zależność, która występuje między czynem a karą, która za niego grozi. Czasami kara pozwala na zadośćuczynienie i dalsze spokojne życie, innym razem jest nieodwracalna i ostateczna, trwa wieczność lub powoduje śmierć. Istotny jest fakt, iż zwykle kara jest nieuchronna.

Inne przykładowe konteksty:

• „Makbet” Williama Szekspira (historia Lady Makbet);
• „Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza (przemiana Jacka Soplicy w księdza Robaka i odkupienie win);
• Bohaterowie mitologiczni: Syzyf, Prometeusz;
• „Dziady cz. II” Adama Mickiewicza (Widmo złego Pana, który popełnił zbrodnie i nie jest w stanie zaznać spokoju po śmierci).