Biblioteki podążają za trendami. Zobacz, jak się zmieniły dzięki Narodowemu Programowi Rozwoju Czytelnictwa

Czasy, gdy kojarzyły się wyłącznie z obowiązkowymi lekturami szkolnymi, minęły. Jeśli myślicie, że biblioteka to tylko wypożyczalnia książek, jesteście w błędzie. Dziś wiele placówek stawia na nowoczesne technologie i pełni rolę wielofunkcyjnych centrów dostępu do kultury, wiedzy i rozrywki.

Większość lokalnych bibliotek publicznych, zmodernizowanych przy wsparciu Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa 2.0, oferuje nie tylko drukowane publikacje, w tym nowości wydawnicze, czasopisma czy komiksy, ale także udostępnia mediateki, audiobooki, winyle, filmy i gry edukacyjne.

Placówki organizują warsztaty, wystawy, koncerty i zapraszają na zajęcia odbiorców o różnych zainteresowaniach i w różnym wieku. W nowoczesnej, kolorowej i funkcjonalnej przestrzeni możemy skorzystać z komputerów i drukarek. Niektóre biblioteki są nawet wyposażone w budki akustyczne, huśtawki lub mini studia fotograficzne.

Kolejna odsłona Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa to wieloletni projekt na lata 2021-2025 o wartości ok. 1,1 mld złotych. Blisko 60 proc. środków pochodzi z budżetu państwa, reszta to wkład własny beneficjentów. Program ma na celu rozwój czytelnictwa w Polsce poprzez kształtowanie i promowanie postaw proczytelniczych, poszerzanie dostępu do książek oraz wzmacnianie roli bibliotek publicznych, pedagogicznych i szkolnych.

Program rządowy, przyjęty uchwałą sejmową, jest największym i jednym z ważniejszych programów wieloletnich Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

NPRCz 2.0 obejmuje poprawę oferty bibliotek publicznych, placówek wychowania przedszkolnego i szkół, dzięki zakupowi nowości wydawniczych w wersji papierowej i cyfrowej, w tym usług zdalnego dostępu do treści w formatach e-booków, audiobooków czy synchrobooków, budowę ogólnokrajowej sieci bibliotecznej poprzez zintegrowany system zarządzania zasobami bibliotek, zakup wyposażenia dla bibliotek szkolnych i w placówkach wychowania przedszkolnego.

Tylko w bieżącym roku te ostatnie otrzymały z Ministerstwa Edukacji i Nauki, operatora NPRCz 2.0, przeszło 29,6 mln zł na uatrakcyjnienie swojej oferty. Z kolei ponad dwa tysiące bibliotek publicznych – beneficjentów środków NPRCz 2.0 - otrzymało za pośrednictwem Biblioteki Narodowej dofinansowanie na zakup nowości wydawniczych na kwotę ok. 27, 6 mln zł.

Dzięki dofinansowaniu ze środków NPRCz 2.0 placówki mogą też podnosić kompetencje pracowników, a także aktywizować i integrować społeczności lokalne. Całość przedsięwzięcia koordynuje resort kultury, a za realizację poszczególnych działań odpowiadają: Biblioteka Narodowa, Instytut Książki, Ministerstwo Edukacji i Nauki oraz Narodowe Centrum Kultury (NCK), które ponadto zajmuje się ewaluacją i monitoringiem NPRCz 2.0.

Jednym z obszarów wsparcia udzielanego ze środków NPRCz 2.0 jest „Infrastruktura bibliotek 2021-2025” wspierająca budowę, przebudowę, modernizację, rekonstrukcję lub adaptację obiektów bibliotecznych. Za pośrednictwem Instytutu Książki biblioteki otrzymały już wielomilionowe dofinansowanie na te cele. Aktualnie to 80 zadań inwestycyjnych - zakończonych i w trakcie realizacji - dotowanych z NPRCz kwotą blisko 125 mln złotych. Gdy uwzględniamy wkład własny instytucji to budżet inwestycji przekracza 190 mln złotych. Obecnie trwa procedura naboru na inwestycje, które będą realizowane w latach 2024-2025.

Dofinansowania otrzymały zarówno biblioteki w niewielkich gminach wiejskich, jak np. Czosnów na Mazowszu czy Sułów na Zamojszczyźnie, jak też placówki w większych miastach, jak np. Czeladź czy Piotrków Trybunalski. Szczególnie cieszy budowa nowych bibliotek. Milionowe inwestycje zrealizowano m.in. w Klembowie, Proszowicach, Międzyzdrojach i Redzie.

W dniach 13-14 listopada 2023 r. w Gdyni odbyła się konferencja ekspercka „Infrastruktura bibliotek 2021-2025. Inwestycja i co dalej?”, skierowana przede wszystkim do przedstawicieli bibliotek publicznych, zwłaszcza dla uczestników projektu „Infrastruktura bibliotek” oraz bibliotekarzy planujących złożenie w przyszłości wniosku o dofinansowanie. Uczestnicy mogli wysłuchać prezentacji, dyskusji i wystąpień osób posiadających doświadczenie w zakresie inwestycji infrastrukturalnych.

Drugiego dnia odwiedzili inspirujące biblioteki w regionie. Mieli okazję poznać bliżej nowoczesne, znakomicie zaprojektowane gdyńskie filie oraz inwestycje realizowane w ramach poszczególnych edycji „Infrastruktury bibliotek” w Redzie, Rumii i Bolszewie w gminie Wejherowo.

W tym roku w ramach NPRCz 2.0 Narodowe Centrum Kultury podjęło wiele inicjatyw popularyzujących czytanie. Pierwsza to nowa odsłona kampanii społeczno-informacyjnej pod hasłem „Czytanie ma tylko dobre strony”. Jej bohaterami były mole książkowe, które poznaliśmy w miniserialu udostępnionym na profilu FB Programu i kanale YouTube NPRCz 2.0.

Kolejną akcją pn.„Pociąg do czytania”, skierowaną do rodaków podróżujących koleją, NCK zrealizowało w lipcu i sierpniu br. Na największych polskich dworcach pojawiły się wówczas specjalnie zaprojektowane mobilne strefy relaksu wypełnione książkami. Dzięki temu osoby oczekujące na pociąg mogły odpocząć w komfortowych warunkach i przyjemnie spędzić czas z ciekawą lekturą. „Czytaj i wejdź do gry” - to z kolei hasło najnowszej kampanii społecznej promującej czytelnictwo w ramach NPRCz 2.0 w partnerstwie z Polską Ligą Siatkówki, Polskim Związkiem Lekkiej Atletyki oraz z klubem Legia Warszawa.

Akcja opiera się na wizerunku znanych i cenionych sportowców: Marii Stenzel, Mateusza Bieńka, Tomasza Majewskiego i Bartosza Kapustki. Inicjatywa ma na celu połączenie dwóch pasji: sportu i czytania, które pozytywnie stymulują indywidualny rozwój każdego człowieka. Kampania, promująca postawy proczytelnicze, szczególnie wśród dzieci i młodzieży, odwołuje się do autorytetu polskich sportowców.

Współczesny świat to dynamiczny rozwój i kolejne wyzwania technologiczne dotykające wszystkich branż i dziedzin życia. Sprostać im muszą biblioteki i branża wydawnicza. Dziś coraz więcej osób ma dostęp nie tylko do książek drukowanych, ale też do audiowizualnych treści i wydań cyfrowych. Zmieniło się postrzeganie bibliotek oraz ich oferta. Teraz to nowoczesne centra kultury z książkami i materiałami audiowizualnymi w różnorodnych formach oraz ciekawy program wydarzeń kulturalnych dla różnych grup wiekowych, w tym dla dzieci i seniorów.

Obecnie na mapie Polski znajduje się ponad 2,5 tysiąca bibliotek publicznych, które z filiami tworzą sieć prawie 8 tysięcy instytucji kultury. Wiele tych placówek znajduje się w naszym bliskim sąsiedztwie. Warto odwiedzić je już dziś.