Jak człowiek może się zachować w obliczu cierpienia? Omów zagadnienie na podstawie fragmentów Księgi Hioba. Pytanie na maturę ustną 2023

Egzamin ustny z języka polskiego w 2023 roku będzie obowiązkowy. Uczniowie, oprócz odpowiedzenia na pytanie dotyczące tekstu ikonicznego, literackiego czy językowego, będą musieli także wypowiedzieć się na wylosowane przez nich zagadnienie z puli pytań jawnych na maturę ustną 2023. Jest ich całkiem sporo. Warto więc już teraz przygotować opracowania: postawić tezę, przeprowadzić argumentację, a także podsumować swój wywód.

Drugie pytanie jawne na maturę ustną 2023 brzmi: „Jak człowiek może się zachować w obliczu cierpienia? Omów zagadnienie na podstawie znanych Ci fragmentów Księgi Hioba. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst”. Oto przykładowe opracowanie tego pytania egzaminacyjnego.

Wstęp: Cierpienie towarzyszy człowiekowi od zawsze. Temat ten był od wieków podejmowany przez twórców rozmaitych epok, od starożytności, aż po współczesność. Pisarze pytali o sens cierpienia w życiu człowieka, ale także ukazywali różne postawy ludzi względem spotykających ich trudności i bólu.

Teza: Człowiek w obliczu cierpienia może w pokorze zaakceptować to, co go spotyka, a dzięki temu zbliżyć się do Boga i pogodzić się ze światem lub buntować się przeciwko trudnej rzeczywistości.

Omówienie Księgi Hioba: Przykładem tej pierwszej postawy jest główny bohater Księgi Hioba. Według biblijnej opowieści jest on sprawiedliwym i prawym człowiekiem. Jednak szatan w rozmowie z Bogiem mówi, że Hiob czci Stwórcę jedynie przez wzgląd na dobra, które biblijny bohater otrzymał. Bóg zaprzecza, a chcąc to udowodnić, powierza szatanowi wszystko to, co Hiob posiada. Od tego momentu Hiob zaczyna doświadczać cierpienia.

Jego zwierzęta zostały ukradzione, stodoła spłonęła, a dzieci Hioba zginęły. Bohater jednak wobec tak wielkiego cierpienia, które go spotkało, nie złorzeczy Bogu, ale wciąż mu ufa. Jednocześnie zaczynają się w nim pojawiać wątpliwości, czuje się słaby i bezradny.

Po jakimś czasie dotyka go także choroba, która (zgodnie z wiarą żydowską) oznacza, że człowiek jest nieczysty – trąd. Przyjaciele twierdzą, że Hiob musiał zgrzeszyć, a żona zachęca go nawet do tego, by zaczął złorzeczyć Bogu. Bohater jednak przyjmuje jednoznaczną postawę wobec cierpienia. Choć jest mu trudno znosić tak wielki ból, jakim jest utrata bliskich czy choroba, Hiob ma świadomość, że wszystko to, co otrzymał, pochodzi od Stwórcy.

Jego pokorną postawę wobec nieszczęść, które go spotykają wyraźnie widać w słowach wypowiedzianych przez bohatera: „Dał Pan, zabrał Pan, niech imię Pańskie będzie błogosławione”. Jednocześnie Hiob wobec cierpienia, które go dotyka, wciąż pozostaje człowiekiem: nie rozumie, czemu to właśnie jego dotykają takie nieszczęścia i pyta o to Boga.

Jego ufność, pokora, a także akceptacja cierpienia ostatecznie zostają wynagrodzone. Historia ta pokazuje, że dobrze przeżyte cierpienie może umocnić człowieka w relacji z Bogiem (warto w tym miejscu przytoczyć słowa Hioba: „Dotąd znałem cię ze słyszenia, obecnie ujrzałem cię wzrokiem”), z samym sobą, a także sprawić, że jest się silniejszym. Hiob bowiem ostatecznie, po przeżytych cierpieniach, otrzymuje wszystkie dobra – jak mówi Biblia – „w dwójnasób”.

Odwołanie do wybranego kontekstu: Zupełnie odmienną postawę wobec cierpienia prezentuje Konrad z III części „Dziadów” Adama Mickiewicza. Nie jest on w stanie pokornie zaakceptować cierpienia, jakie dotknęło jego kraj i rodaków. Najdobitniej widać to w scenie Wielkiej Improwizacji, w trakcie której bohater wygłasza monolog skierowany do Boga. Konrad pyta się Stwórcy, czy przypadkiem nie patrzy na ludzi bez emocji, jedynie jak na równanie matematyczne („Jeśli w milijon ludzi krzyczących ratunku, nie patrzysz jak na zawiłe równanie rachunku”).

Postawa tego bohatera wobec spotykającego go cierpienia pełna jest dumy względem Boga, pychy, a zarazem buntu. Brak w niej ufności i poczucia, że Stwórca wie, co robi, godząc się na takie kierowanie dziejami. Cierpienie Konrada finalnie doprowadza go na granicę bluźnierstwa. Bohater III części „Dziadów” nie tyle prosi Boga, ile żąda od Niego, by Stwórca dał mu władzę, dzięki której będzie mógł uratować los swojego narodu.

Buntowniczą postawę, którą bohater przyjmuje wobec cierpienia, jakie dotknęło jego kraj, najlepiej widać w ostatnich słowach wypowiedzianych przez Konrada, w trakcie Wielkiej Improwizacji: „Krzyknę, żeś ty nie ojcem świata, ale…”, a szatan dokańcza za niego: „carem”. Konrad nie rozumie, czemu jego kraj ma cierpieć, w swojej pysze uważa, że lepiej pokierowałby losem narodu. Podobnie jak Hiob wchodzi w dialog z Bogiem, jednak jego postawa wobec cierpienia, w przeciwieństwie do biblijnego bohatera, odznacza się dumą i buntem. Brak w niej pogodzenia się z własnym losem, zaakceptowania go.

Inne konteksty, które można wykorzystać:

• „Treny” Jana Kochanowskiego (cierpienia ojca po starcie dziecka);
• „Quo vadis” Henryka Sienkiewicza (cierpienie pierwszych chrześcijan);
• „Dżuma” Alberta Camusa (cierpienie ludzi w obliczu epidemii);
• „Inny świat” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego (cierpienie ludzi przebywających w łagrach).

Zakończenie: Postawy człowieka wobec cierpienia mogą być różne. Niektórzy z pokorą i ufnością znoszą je, bo wierzą, że Bóg czy inna siła wyższa ma w tym jakiś cel, a nieszczęścia mogą ich umocnić nie tylko w wierze, ale także w codziennym życiu. Część osób buntuje się przeciwko chorobie, śmierci czy innego rodzaju cierpieniu, nie chce go zaakceptować, nie wierzy, że ono może przynieść coś dobrego.

Warto zaznaczyć, że w życiu człowieka, ale także w literaturze te dwie postawy niekiedy się ze sobą przenikają. W trudnych momentach człowiek, który doświadcza cierpienia, buntuje się przeciwko temu, co go spotyka, a innym razem ufa, że z dobrze przeżytego cierpienia może wyniknąć coś wartościowego, zwraca się ku Bogu.

W naszym serwisie sukcesywnie pojawiać się będą przykładowe opracowania jawnych pytań na maturę ustną z polskiego. Warto jednak sprawdzić listę zagadnień, które trzeba znać, a następnie samodzielnie stworzyć przykładowe odpowiedzi. Oto jawne pytania na maturę ustną 2023: