Język migowy w Polsce i Europie. Jak bardzo jest popularny i potrzebny? Gdzie uczyć się tego języka?

Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ) w 2017 roku ustanowiła dzień 23 września Międzynarodowym Dniem Języków Migowych. To okazja do wspierania i ochrony tożsamości językowej i różnorodności kulturowej wszystkich osób niesłyszących i innych użytkowników języka migowego.

Osoby głuche określają siebie, jako mniejszość językowo-kulturowa, dla której język migowy jest najczęściej pierwszym językiem, a język mówiony (foniczny) jest dla nich językiem obcym. Muszą uczyć się pisać i czytać, poznawać słówka oraz zasady gramatyki tak samo, jak każdego innego języka na świecie — od zera.

Na przykład Polka, która ma oboje rodziców niesłyszących w naturalny sposób przyswaja od dziecka PJM, jako swój ojczysty język, a język polski (foniczny) jest dla niej językiem obcym, tak samo jak dla jej sąsiadki, która słyszy i mówi od dziecka po polsku, językami obcymi będzie angielski, niemiecki, hiszpański itd. Przynależność do społeczności głuchych osób często jest podkreślana pisownią wielką literą.

Częstym błędem osób nieświadomych jest założenie, że język migowy jest uniwersalny. W Wielkiej Brytanii będzie do BSL (British Sign Language), a Niemczech - Deutsche Gebärdensprache (DGS). W Stanach Zjednoczonych jest do American Sign Language (ASL) a w Polsce - PJM, czyli Polski Język Migowy. Dodatkowo języki migowe mogą mieć często odmiany regionalne.

Problem braku tłumaczy, czy sporych barier np. w instytucjach lub w mediach i szerokim świecie kultury, jest jeszcze większy, gdy uświadomimy sobie, że tylko w Europie istnieje ponad 300 różnych języków migowych!

W erze coraz bardziej wizualnej kultury (np. YouTube, platformy VOD, platformy edukacyjne, obrazy i komiksy w wersji cyfrowej), rośnie zapotrzebowanie na naukę języka migowego — aby móc łamach bariery i udostępniać teksty kultury, rozrywkę i informacje bez ograniczeń również osobom niedosłyszącym, słabosłyszących i Głuchym.

Platformy edukacyjne online, takie jak Preply, oraz materiały dostępne na YouTube umożliwiają także naukę języka migowego w zaciszu własnego domu. To istotny krok w kierunku zwiększenia liczby osób kompetentnych w języku migowym.

Co ważne, obowiązująca Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o języku migowym i innych środkach komunikowania się, umożliwia osobom, które tego potrzebują wybór formy komunikowania się w instytucjach.

Aby załatwić sprawę w urzędzie, najczęściej Głusi decydują się na osobistego tłumacza. Coraz częściej istnieje możliwość wcześniejszego umówienia się np. online lub telefonicznie w danej instytucji z zaznaczeniem, że wymagany jest tłumacz języka migowego.

Organy administracji publicznej mają obowiązek zapewnić taką możliwość i zatrudniać w swoich siedzibach tłumaczy nie tylko Polskiego Języka Migowego, ale także SJM (sztuczny język migowy) i SKOGN (czyli systemu komunikowania się dedykowanemu osobom głuchoniewidomym).

Badanie przeprowadzone przez platformę edukacyjną Preply ujawniło interesujące spostrzeżenia dotyczące popularności języka migowego w różnych regionach Polski.

Studium obejmowało:

• liczby wideo zawierające wzmianki na temat języka migowego,
• ocenę intensywności dyskusji poprzez liczbę tweetów,
• liczbę wyszukiwań w Google.

Dane ukazują, że region mazowiecki zanotował najwyższy wolumen wyszukiwań, z imponującym wzrostem w 2023 o 40 proc. w stosunku do roku poprzedniego. Województwo śląskie oraz wielkopolskie również wykazywały istotne zainteresowanie, osiągając odpowiednio 1300 i 1000 wyszukiwań. Z drugiej strony, region warmińsko-mazurskie odnotował najniższy wskaźnik wyszukiwań w kraju, doświadczając znaczącego spadku o -47 proc. w stosunku do roku ubiegłego.

Analiza skupiła się także na ogólnej zmianie zainteresowaniu w stosunku roku 2022 do 2023. Największy wzrost entuzjazmu wobec języka migowego zaobserwowano w regionie Opolskim, gdzie odnotowano imponujący wzrost o 211,29 proc. Województwo podlaskie z kolei zanotowało najniższy wzrost, ze znaczącym spadkiem o 57 proc.

To badanie nie tylko rzuca światło na zróżnicowane poziomy zainteresowania językiem migowym w różnych obszarach Polski, ale także dostarcza cennych informacji na temat regionów, w których język migowy zdobył największą popularność, oraz tych, gdzie istnieje potencjał do dalszego wzrostu.

W dziedzinie dominujących języków migowych w mediach cyfrowych Polska odgrywa wyjątkową rolę.

Analizując liczbę wzmianek w nagraniach wideo, tweetów oraz liczbę wyszukiwań, a także uwzględniając ich wzrost w ciągu roku na mieszkańca, Polacy wykazują znaczne zainteresowanie i zajmujemy 5. miejsce w Europie spośród 34 państw - czytamy w analizie badania Preply

Drugie miejsce zajmuje Norwegia, gdzie społeczność norweska przeprowadza drugą co do wielkości liczbę wyszukiwań dotyczących swojego języka migowego na mieszkańca (norsk tegnspråk lub norsk teiknspråk). Sąsiednia Szwecja plasuje się zaraz po Norwegii, a trzecie miejsce przypadło Wielkiej Brytanii, charakteryzującej się szczególnie dużą ilością wideo ze wzmiankami o języku migowym.

Najczęściej w Europie to w Skandynawii wyszukuje się informacji na temat języka migowego (na mieszkańca). Szwecja jest na miejscu pierwszym i ma roczny wolumen wyszukań wynoszący 1163 na milion mieszkańców. Kolejne dwa miejsca to Norwegia (537) oraz Finlandia (527).

Jeśli chodzi o tweety, według oprogramowania do monitorowania marek medialnych Brand 24, Irlandia opublikowała o języku migowym 104 tweety na milion mieszkańców w minionym roku. Stanowi to najwyższą liczbę w Europie i jest pięciokrotnie wyższa niż w przypadku Czarnogóry, która zajmuje drugie miejsce z wynikiem 21 oraz Portugalii z wynikiem 9.

W kwestii wzmianek języka migowego w wideo na (mieszkańca), małe południowo-wschodnie państwo Czarnogóra ponownie osiąga zaskakująco wysoki wynik, zajmując trzecie miejsce po Irlandii i Wielkiej Brytanii.

Badanie pokazuje, że internet i nowe media przyczyniają się do wzrostu świadomości o językach migowych w Europie.

Rozważając kolejny język do nauki, warto wziąć pod uwagę język migowy. To nie tylko doskonały wybór dla osób uczących się w sposób wizualny. To przede wszystkim wsparcie społeczności osób niesłyszących, posługującej się językiem migowym, której tłumacze tak bardzo są potrzebni - podsumowują eksperci Preply

Tak, jak innych języków obcych, tak i języka migowego można się nauczyć, w tym do pewnego stopnia zupełnie samodzielnie. Służą do tego platformy edukacyjne, czy też kanały na YouTube.

Dla osób, które wiążą swoją przyszłość zawodową z językiem migowym przydatne mogą być studia podyplomowe, lub studia II stopnia z języka migowego, które oferuje w Polsce Uniwersytet Warszawski.

Kursy organizuje także Polski Związek Głuchych od poziomu A1 do B1, a także certyfikację oraz szkolenia dla grup zorganizowanych i firm.