Nowe zasady w szkołach i przedszkolach od 15 lutego. Ważna zmiana. Chodzi o weryfikację niekaralności kandydatów na nauczyciela

W związku z nowelizacją ww. ustawy szkoły, przedszkola i inne placówki oświatowe muszą opracować standardy ochrony małoletnich. To nie jedyna zmiana, która się z tym wiążę. Większej kontroli podlegać będą kandydaci na nauczyciela.

Zgodnie z ustawą z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw zmienia się art. 21 ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym. Poniżej zamieszczamy szczegóły.

Obecnie nauczyciel, który chce być zatrudniony w szkole, przedszkolu czy inne placówce oświatowej nie może być karany prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe. Uniemożliwia to zatrudnienie nauczyciela w szkole, przedszkolu – zarówno w placówce publicznej, jak i niepublicznej.

– W celu potwierdzenia spełniania warunku, o którym mowa w ust. 5 pkt 4, nauczyciel, przed nawiązaniem stosunku pracy, jest obowiązany przedstawić dyrektorowi szkoły informację z Krajowego Rejestru Karnego, z wyjątkiem przypadku gdy z nauczycielem jest nawiązywany kolejny stosunek pracy w tej samej szkole w ciągu 3 miesięcy od dnia rozwiązania albo wygaśnięcia na podstawie art. 20 ust. 5c poprzedniego stosunku pracy – czytamy w Karcie Nauczyciela.

Jednocześnie na stanowisku nauczyciela zatrudniona może zostać osoba skazana wyrokiem nieprawomocnym, skazana za przestępstwo nieumyślne i objęta warunkowym umorzeniem postępowania. Przypomnijmy, że wymóg o niekaralności nauczyciela dotyczy także nauczycieli zatrudnianych bez wymaganych kwalifikacji (art. 10 ust. 9 Karty Nauczyciela), osób, które nie są nauczycielami (zatrudnionych na podstawie art. 15 Prawa oświatowego), nauczycieli, z którymi zawierane są umowy cywilnoprawne w szkołach publicznych nie samorządowych i niepublicznych.

Co się zmienia w związku z weryfikacją niekaralności kandydatów na nauczyciela?

• każda osoba, która ma być zatrudniona lub dopuszczona do innej działalności związanej z: wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez małoletnich czy opieką nad małoletnimi, musi przedstawić pracodawcy informację z Krajowego Rejestru Karnego;
• cudzoziemiec, który jest kandydatem na nauczyciela (lub chce wykonać wyżej wymienione działalności) będzie musiał przekazać dyrektorowi oświadczenie o państwach, w których przebywał w ciągu ostatnich 20 lat (w tym państwo obywatelstwa), a także informację z rejestrów karnych tych państw uzyskiwaną do celów działalności zawodowej lub wolontariackiej związanej z kontaktami z dziećmi.

W przypadku cudzoziemca, w którego państwie nie prowadzi się rejestru karnego, taki kandydat musi samodzielnie sporządzić i podpisać oświadczenie. Jest ono składane pod rygorem odpowiedzialności karnej.

Sprawdź szczegóły nowych zasad weryfikowania niekaralności kandydatów na nauczyciela w galerii:

Problematyczny dla dyrektorów szkół może okazać się zapis dotyczący cudzoziemców.

– Przepis ten daje możliwość przyjęcia od przyszłego pracownika jedynie oświadczenia o tym, że nie jest osobą skazaną w innym państwie, m.in. za przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności. Tyle że takie oświadczenie przyszły pracownik może złożyć wyłącznie wówczas, jeżeli prawo państwa, w którym mieszkał w ciągu ostatnich 20 lat, nie przewiduje prowadzenia rejestru karnego. Na ten temat przyszły pracownik również powinien złożyć oświadczenie, i tu pojawia się istotny problem praktyczny, bowiem ciężko takie oświadczenie zweryfikować – zaznaczył Michał Łyszczarz, ekspert z zakresu prawa oświatowego, w rozmowie z Dziennikiem Gazetą Prawną.

Dodał także: „Każdy pracodawca, który zatrudnia daną osobę czy też dopuszcza ją do innej działalności związanej z kontaktami z małoletnimi, ma ograniczone możliwości zweryfikowania prawdziwości składanych przez tę osobę oświadczeń. Mamy zatem przepis, którego cel jest jak najbardziej słuszny, ale o ile łatwo taki przepis napisać, tak zdecydowanie nie będzie łatwo go stosować w praktyce”.

Przypominamy, że nowe zasady związane z zatrudnieniem nauczycieli w szkołach obowiązują od 15 lutego 2024 roku. Również od tego dnia mogą rozpocząć się kontrola w placówkach oświatowych dotycząca wypracowania standardów ochrony małoletnich. Jednak kary będą nakładane dopiero od 15 sierpnia 2024 roku, jeśli placówka nie będzie miała przygotowanego tego dokumentu.

Źródła:

• ustawą z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw;
• art. 21 ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym;
• B. Święcicka, „Ostatnie 20 lat życia pracownika pod lupą. Nowe standardy zatrudniania w oświacie” [w:] Dziennik Gazeta Prawna;
• Zaświadczenie o niekaralności dla nauczyciela – nowe zasady [w:] Portal Oświatowy.