Jak pomóc dziecku na początku roku szkolnego? Poznaj cenne wskazówki psychologa. „Trzeba zadbać o poczucie bezpieczeństwa u dziecka”

Powrót do szkoły często generuje u dzieci stres związany z nowymi obowiązkami i zmianą trybu życia. To naturalna reakcja, która może być inna, w zależności od tego, czy mówimy o pierwszoklasiście, a może o nastolatku, który zmienia szkołę ze względu na przeprowadzkę.

Ważne jest bycie uważnym na emocje dziecka i wspieranie go. Warto rozmawiać o pozytywnych aspektach szkoły, unikając presji i udzielając wsparcia przy adaptacji do nowego środowiska.

Bez względu na wiek dziecka oraz charakter stresujących okoliczności związanych z powrotem do szkoły, rola postawy rodziców w procesie radzenia sobie z tym stresem jest niezwykle istotna. Dla pierwszoklasistów to nowe doświadczenie może być przewrotnym momentem w życiu. Wprowadzanie ich w rytm nauki i codziennych obowiązków budzi niepokój.

Podobnie, dla starszych dzieci przechodzących z podstawówki do liceum lub zmieniających szkołę ze względu na przeprowadzkę, stres może być silny. Często obawy dotyczą utraty starej grupy przyjaciół czy też obawami przed przystosowaniem się do nowego środowiska. W takich sytuacjach rodzice, którzy okazują wsparcie poprzez wyrażanie dumy z osiągnięć dziecka oraz tworzenie bezpiecznej przestrzeni do wyrażania emocji, znacząco wpływają na redukcję stresu i zwiększenie pewności siebie.

O tym, jak łagodzić stres związany z powrotem do szkoły i rozpoczęciem nowego roku szkolnego, a także kiedy warto skorzystać z pomocy specjalisty rozmawiamy z psycholog Joanną Hoffmann z poradni pedagogicznej Mojra.

Strefa Edukacji: Jak łagodzić stres związany z powrotem do obowiązków, przestawieniem się na tryb „pracy” z trybu wakacyjnego?

Joanna Hoffmann: Stres nie jest korzystny dla mózgu, szczególnie przez długi czas. Niemal każdy uczeń odczuwa pewien stres związany z powrotem do szkoły i jest to całkowicie normalne. Najważniejszą rzeczą jest dowiedzieć się, w jaki sposób możemy sobie z tym poradzić w zdrowy sposób i uzyskać wsparcie.

Jedną ze strategii radzenia sobie ze stresem jest praktykowanie uważności, która polega na koncentrowaniu się na oddychaniu, oczyszczaniu umysłu i koncentrowaniu się na chwili obecnej. Uważność można ćwiczyć samemu lub jako systematyczną metodę redukcji stresu. W rozładowaniu stresu pomaga również racjonalizacja wydarzeń, muzyka oraz kontakt z bliskimi czy zwierzętami.

Ważna wskazówka dla rodzica to stworzenie atmosfery dla swobodnej i bezpiecznej wypowiedzi dziecka, przyzwolenie na gorsze samopoczucie, czy niedawanie od razu złotych rad. Warto oczywiście zaangażować się w życie szkolne dzieci, pokazywać powody, że jesteśmy z nich dumni, doceniać, a nie chwalić.

Nawet jeśli dzieci nie będą rozmawiać o tym, co im przeszkadza, już sama świadomość, że są wspierane w domu, może pomóc złagodzić stres.

Nowy rok szkolny i nowa szkoła to podwójne wyzwanie. Jak ułatwić dzieciom i młodzieży wejście w nowe środowisko i rozpoczęcie szkoły bez stresu?

Inaczej podejdziemy do pierwszoklasistów, inaczej do młodzieży, która np. skończyła szkołę podstawową i idzie do liceum, a jeszcze inaczej do dzieci, które zmieniły miejsce zamieszkania i w związku z tym idą do nowej szkoły.

Wspierająca i akceptująca postawa rodziców lub opiekunów może pomóc wejść w nowe środowisko i rozpoczęcie szkoły z mniejszym stresem. Musimy zadbać o poczucie bezpieczeństwa dziecka, postarać się zachować spokój i opanowanie oraz kontrolowanie własnych reakcji.

Nie wywierać na dziecku presji, że ma sobie świetnie ze wszystkim poradzić. Ważne, aby porozmawiać z dzieckiem o nowej szkole i zwrócić uwagę na emocje, które mu towarzyszą. Warto zapytać o to, z czego najbardziej się cieszy i czego się obawia w związku z nową szkołą. Pamiętajmy, aby nie wyśmiewać i lekceważyć jego obaw.

Ważne, aby okazać wsparcie i zrozumienie dla uczuć dziecka. Rodzice powinni wytłumaczyć, że zmiany są naturalnym zjawiskiem w życiu i nawet u dorosłych potrafią budzić niepokój. Warto jednak do nich podchodzić z otwartą głową i optymistycznym nastawieniem. Trzeba pomóc dziecku dostrzec pozytywne strony wynikające z rozpoczęcia nauki w nowej szkole.

Czy istnieją objawy stresu, które możemy zauważyć u dzieci?

Stres w szkole rodzi wiele niekorzystnych symptomów. Można wymienić między innymi objawy somatyczne: przyspieszone bicie serca, dolegliwości żołądkowe, suchość w ustach, bóle głowy, płacz, moczenie nocne, obniżona odporność, częste infekcje, biegunki.

Rozpoznaje się również objawy motoryczne (wzmożone napięcie mięśni szyi, drżenie, gwałtowne ruchy), a także reakcje psychiczne, takie jak: spadek koncentracji uwagi, lęk przed porażką, myślenie w kategoriach „wszystko albo nic”, postawy roszczeniowe, skupianie się na negatywach, dyskredytowanie pozytywów, zaniedbywanie prac szkolnych, drażliwość, apatia, agresja, fantazjowanie.

Czy niepokój dzieci i młodzieży może być powodem do wizyty u psychologa? Kiedy warto udać się z dzieckiem po pomoc do specjalisty?

Już najmniejsze dzieci mogą potrzebować profesjonalnej pomocy, gdy z jakiegoś powodu nie potrafią się odnaleźć w nowym środowisku, jakim jest także szkoła. Problemy z adaptacją to bardzo częsty problem, a każde dziecko może reagować zupełnie inaczej – płaczem, krzykiem, złością czy nawet zamknięciem się w sobie.

Czasami dziecko zmienia również nagle swoje zachowanie o 180 stopni bez wyraźnego powodu – to również sygnał, że wizyta u psychologa może być pomocna. Gdy dziecko staje się agresywne czy nie potrafi nawiązywać relacji z rówieśnikami – również wtedy powinniśmy poszukać profesjonalnej pomocy.

Nietypowe zachowanie u dzieci może przybierać różną postać. Mogą to być problemy ze snem, zaburzenia łaknienia czy moczenie nocne, a także wiele innych zachowań, których pochodzenie trudno wyjaśnić. Zawroty i bóle głowy czy mdłości również mogą być wskazaniem do udania się do psychologa. Pod warunkiem że przyczyna takiego stanu rzeczy została wcześniej zbadana już przez innego specjalistę i niczego nie wykazała.

Niezależnie od tego, w jaki sposób objawia się problem, przedłużającej się adaptacji w nowym miejscu nie możemy pozostawić wyłącznie dziecku. Podobnie jak dorośli, dzieci również w różny sposób okazują swoje emocje i przeżywają trudne chwile. Powrót do szkoły – to jedynie część życiowych wydarzeń, na które dziecko może w bardzo różny sposób zareagować.