Król Edyp: streszczenie, bohaterowie, problematyka. Wszystkie informacje o lekturze uzupełniającej w szkole średniej

„Król Edyp” Sofoklesa należy do najbardziej cenionego w starożytności gatunku: tragedii. Bohaterowie w tragedii uwikłani są w konflikt tragiczny związany z własnym działaniem, a działaniem sił wyższych. Mamy tu do czynienia z nieuchronnym fatum – losem, przepowiedniami, które wypełnią się bez względu na postępowanie bohaterów. Arystoteles uważał, że celem tragedii jest wzbudzenie w odbiorcy uczuć „litości i trwogi”, poprzez które następuje oczyszczenie od tych uczuć, wyzwolenie duszy, czyli katharsis.

Dramat Sofoklesa to typowa tragedia antyczna:

• akcja „Króla Edypa” rozgrywa się przed pałacem Edypa, w ciągu jednego dnia.
• Utwór podzielony jest na prolog, parodos, epeisodiony.
• Bohaterowie z wyższych sfer – wszystkie postaci pochodzą z rodziny królewskiej.
• Chór pełni rolę komentatora wydarzeń.
• Cały dramat napisany jest stylem wysokim, podniosłym, nie ma w nim scen komicznych.
• Brak drastycznych scen: posłaniec informuje o śmierci Jokasty.
• Hamartia – pomimo zabiegów, które czyni Edyp, kego los się nie zmienia, choć bardzo stara się nie dopuścić do wypełniania klątwy.
• Zbłądzenie tragiczne – Edyp wypełnia przeznaczenie nieświadomie, nie wie, z czym wiążą się czyny przez niego popełnione.

1. Zwrócenie się o pomoc do króla Teb poprzez lud nawiedzany chorobami.
2. Wizyta Kreona u wyroczni i informacja o zbawiennej dla Teb śmierci zbrodniarza, mordercy Lajosa.
3. Rzucenie klątwy na zabójcę przez Edypa i poszukiwanie winnego.
4. Wizyta Tyrezjasza w pałacu i oskarżenie Edypa o zabójstwo Lajosa.
5. Oskarżenie Kreona o spisek.
6. Poznanie prawdy o mężu przez Jokastę.
7. Informacja posłańca o śmierci Polybosa.
8. Dowiedzenie się przez Edypa o niebyciu synem władców Koryntu.
9. Upewnienie Edypa przez sługę Lajosa o byciu mordercą i synem Lajosa.
10. Śmierć Jokasty.
11. Oślepienie się Edypa i wypędzenie go z miasta.

• Edyp: jest synem Jokasty i Lajosa, bardzo inteligentny, to ojciec Antygony i Ismeny. Jest sprawiedliwym i dobrym władcą, choć nie jest idealny – łatwo wpada w gniew. Nieświadomie dokonuje ojcobójstwa. Edyp to bohater tragiczny, obciążony klątwą, który próbuje uciec od przeznaczenia, jednak jego działania z góry kończą się niepowodzeniem.
• Jokasta: wdowa po Lajosie, po śmierci męża, nieświadomie poślubiła swojego syna – Edypa, z Edypem ma czworo dzieci: Etoklesa, Polinika, Antygonę i Ismenę. Gdy dowiaduje się prawdy, popełnia samobójstwo.
• Kreon: to brat Jokasty, on przychodzi z informacjami od wyroczni delfickiej. Edyp oskarżył go o chęć przejęcia władzy w Tebach.
• Tejrezjasz: jest niewidomym wróżbitą, który zna przeszłość i przyszłość rodziny Edypa.

„Król Edyp” doskonale obrazuje potęgę przeznaczenia. W utworze przedstawiono losy Edypa, który jest władcą Teb. Na miasto od pewnego czasu spadają choroby i zarazy. Król próbuje rozwiązać problem i od wyroczni delfickiej chce dowiedzieć się, co jest przyczyną kary, która spada na jego miasto. Okazuje się, że przed laty zamordowano ówczesnego władcę Teb – Lajosa, a jego zabójca nie poniósł kary. Edyp chce uratować swój lud i przyrzeka, że odnajdzie sprawcę, który zostanie ukarany. Wtedy nie ma pojęcia, że on sam jest winny śmierci króla Lajosa.

Edyp rzuca klątwę na zabójcę Lajosa i prosi Tejrezjasza o ujawnienie winnego. Okazuje się, że to Edyp jest mordercą. Mężczyzna wierzy jednak, że Kreon spiskuje ze ślepym wróżbitą, by pozbawić go tronu. Jokasta opowiada o śmierci Lajosa, co wzbudza ogromne emocje w Edypie, który przypomina sobie wydarzenia, w których uczestniczył przed laty. Jednak ziarnko niepewności zostaje zasiane, a do Jokasty dociera okropna prawda o Edypie. Prosi Apollina, by nie dopuścił do ujawnienia sekretu.

Do Edypa dociera informacja o śmierci Polybosa, człowieka, który miał być ojcem króla. Edyp wówczas oddycha z ulgą – część przepowiedni nie spełni się, ponieważ nie stanie się ojcobójcą. Martwi się, że poślubi własną matkę. Połaniec uspokaja jednak króla – Polybos i Meropa nie byli jego prawdziwymi rodzicami. Edyp został porzucony w górach i uratowany przez pasterza, który nie chciał go pozostawić na pewną śmierć. Edyp już prawie poznaje prawdę, ale Jokasta próbuje go odwieść od tego.

Okazuje się, że historia była prawdziwa. Edyp dowiaduje się, że zamordował swojego ojca Lajosa i poślubił własną matkę – Jokastę. Oszalały z bólu mężczyzna wydłubuje sobie oczy i prosi o wygnanie z miasta. Żegna się z córkami i ma nadzieję, że jego dzieci nie zostaną tak okrutnie doświadczone, jak on.

Utwór Sofoklesa pokazuje działanie wyroczni delfickiej, która nie myliła się nigdy, a której proroctwo musiało dokonać się prędzej lub później. Wszelkie działania bohatera tragedii „Król Edyp” były bezsensowne. Losy Edypa od początku były przesądzone. Nie miał możliwości uchronienia się przed wypełnieniem przepowiedni. Cokolwiek nie uczynił, nie mógł poprawić swojej sytuacji.

Motywy literackie, które zostały wykorzystane w „Królu Edypie”, można z powodzeniem wykorzystać na maturze ustnej 2024.
Tę grecką tragedię można wykorzystać do zadań związanych z motywami:

• Małżeństwa – przedstawienie niezwykłej pary, jaką był Edyp i Jokasta, ale także Lajos i Jokasta oraz Polybos i Meropa.
• Miłości rodzicielskiej – troska i uczucia, którymi Edyp obdarzał swoje córki – Antygonę i Ismenę.
• Samobójstwa – śmierć Jokasty.
• Wróżby – przepowiednie Tejrezjasza.

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Strefę Edukacji codziennie. Obserwuj StrefaEdukacji.pl!