Spis treści
Pierwszy Światowy Kongres Edukacji i Nauki Polskiej za Granicą
Edukacyjne wydarzenie odbywało się w dniach 5-9 lipca 2023. Organizatorem głównym kongresu był Instytut Rozwoju Języka Polskiego im. św. Maksymiliana Marii Kolbego, we współpracy z Kancelarią Prezesa Rady Ministrów, Ministerstwem Edukacji i Nauki, Ministerstwem Spraw Zagranicznych, Ośrodkiem Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą oraz Narodową Agencją Wymiany Akademickiej.
Honorowy patronat nad wydarzeniem objęła Agata Kornhauser-Duda, małżonka Prezydenta RP. Spotkanie było okazją do wymiany doświadczeń i nawiązania nowych kontaktów między Polonią.
W kongresie wzięło udział ponad 500 osób z 41 krajów, w tym przedstawiciele:
- Ameryki Północnej i Południowej,
- Australii,
- Chin,
- oraz krajów europejskich zaangażowanych w działania na rzecz polskiego języka, historii, kultury i tradycji.
Podczas tego kongresu wyczuwa się atmosferę wielkiego święta i pozytywnej energii, współpracy i możliwości nawiązania nowych kontaktów i relacji między Polonią – podkreślał Wojciech Wciseł, Kierownik w Studium KUL dla Polonii i Polaków za Granicą.
Rola szkół polonijnych na świecie
Podczas kongresu zaprezentowano propozycje rozwiązań systemowych, które miały na celu wzmocnienie polskich szkół polonijnych i poza granicami kraju. Uczestnicy podkreślali, że misją szkół polonijnych i polskich za granicą jest podtrzymywanie i kształtowanie tożsamości narodowej.
Propozycje obejmowały takie działania jak:
- integracja środowisk polonijnych,
- zapewnienie integralności procesu kształcenia,
- promocję języka polskiego i kultury polskiej,
- rozwój programów wspierających nauczycieli,
- zapewnienie stabilności drogi zawodowej,
- rozwijanie systemowego przygotowania nauczycieli do nauczania języka polskiego za granicą,
- wspieranie działań młodzieżowych.
Wykłady, panele dyskusyjne, warsztaty dla nauczycieli
Program kongresu był napięty. Pierwszy dzień rozpoczął się projekcjami filmów m.in. „Antyle Chopina” oraz „Dwie Korony”, a także dyskusją z twórcami filmów. Kolejnego dnia uczestnicy mogli wysłuchać:
- wykładu „Jeden naród, wiele państw. Służba Polsce poza granicami kraju” - Radosława Brzózki, szefa GPM,
- prezentacji dyrektora IRJP dr hab. Jacka Gołębiowskiego, prof. KUL,
- wystąpienia przedstawicieli współorganizatorów kongresu.
Odbyły się także dyskusje panelowe na temat: „Po co nam polska szkoła? Jak moja szkoła promuje język polski i Polskę w swoim środowisku?”
Trzeci dzień wypełniły panele dyskusyjne (m.in. na temat „Rola edukacji językowej i kulturowej w zachowaniu tożsamości”), ważny wykład dr. Krzysztofa Jurka z Fundacji Polskiej Akademii Nauk pt. „Tożsamość społeczno-kulturowa uczniów polskich mieszkających za granicą”, a także pokazy i warsztaty nawiązujące do polskiej kultury np. rękodzieło ludowe.
Nie zabrakło czasu na kwestie dotyczące pracy z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych, budowania społeczności w szkole polonijnej, czy zarządzania zespołem, co mogło szczególnie przydać się dyrektorom placówek.
W czwartym dniu nie zabrakło sesji warsztatowych i dyskusji. Oprócz takich tematów, jak wyzwania dzieci w szkołach polonijnych postawiono na praktyczne wskazówki i warsztaty dla nauczycieli, które mogą pomóc w edukacji dzieci i młodzieży.
Rekomendacje I Światowego Kongresu Edukacji i Nauki Polskiej za Granicą
Po zakończeniu Kongresu na stronie Ministerstwa Edukacji i Nauki udostępniono informację podsumowującą przebieg wydarzeń. Nie zabrakło rekomendacji, które resort przedstawił w siedemnastu punktach:
- Szkoła polska poza granicami kraju ma być miejscem integracji środowiska polonijnego i powinna funkcjonować ponad podziałami. Mają temu sprzyjać dobre relacje i komunikacja.
- Należy zapewnić integralność procesu kształcenia od przedszkola po poziom akademicki.
- Ważnym zadaniem środowisk polonijnych jest promocja języka polskiego i kultury polskiej w miejscu zamieszkania. Wielość pomysłów zaproponowanych w trakcie Kongresu świadczy o wysokiej świadomości i potrzebie działań promocyjnych. Wsparciem w tym zakresie będą konkursy z ułatwioną procedurą.
- Duszą systemu oświaty jest młodzież. Dostrzegamy konieczność udziału młodych Polaków mieszkających za granicą w dialogu nad edukacją polonijną oraz wspierania rozwoju innych inicjatyw i organizacji młodzieżowych, na przykład harcerstwo, kluby sportowe.
- Nauczanie języka polskiego powinno być realizowane w systemie uzupełniających się i współpracujących placówek oświatowych, kulturalnych, muzealnych i naukowych w Polsce i za granicą.
- Będziemy wzmacniać istniejące placówki oraz inicjować i wspierać powstawanie nowych ośrodków edukacyjnych za granicą, a także systematycznie dążyć do zwiększania liczby uczących się języka polskiego i innych przedmiotów nauczanych w języku polskim.
- Zadbamy o rozwijanie systemowego przygotowania nauczycieli do nauczania języka polskiego za granicą oraz stabilność drogi zawodowej (jej prestiż, wynagrodzenie oraz kwalifikacje), by zapobiegać rotacji kadry dydaktycznej.
- Będziemy zawierać porozumienia bilateralne, które umożliwią umieszczanie oceny z języka polskiego na świadectwie ze szkoły systemowej w kraju zamieszkania ucznia.
- Będziemy rozwijać programy systemowego wspierania metodycznego nauczycieli i rodziców, których rezultatem będzie zwiększenie zaangażowania uczniów i ich rodziców w proces nauczania języka polskiego i kultury polskiej.
- Umożliwimy Polonii korzystanie z polskiego programu „Mała książka – wielki człowiek”, na takich samych zasadach, na jakich funkcjonuje w Polsce.
- Wspólnie podejmiemy działania na rzecz zagwarantowania polskim szkołom wsparcia przez władze danego kraju (regionu).
- Zapewnimy działania umożliwiające stabilizację funkcjonalną szkół, wprowadzając precyzyjne i jasne zasady finansowania oraz upraszczając procedury konkursowe. Rozstrzyganie konkursów będzie dostosowane do organizacji roku szkolnego.
- Szczególną opieką otoczymy małe szkoły, działające w wyjątkowo niekorzystnych warunkach.
- Młodzież stawia na nowoczesność. Rekomendując, by nauczanie języka polskiego, rodzimej kultury, miało formę wykraczającą poza formułę klasowo-lekcyjną, a realizowane będzie m.in. w formule spotkań teatralnych, muzycznych, tanecznych, w stylu odpowiadającym potrzebom młodego pokolenia.
- Zwrócimy szczególną uwagę na wytworzenie więzi z uczniami kończącymi szkołę, by zapewnić im wysoki poziom nauczania, ciągłość funkcjonowania placówek i zgodną z naszą misją wymianę pokoleniową.
- Stworzymy warunki dla absolwentów szkół średnich, by mogli na co dzień mieć styczność z językiem polskim, oferując atrakcyjne warunki studiów, szkoleń i staży.
- Przy organizacji kolejnych kongresów zadbamy o rozszerzenie formuły panelowej, celem umożliwienia szerszej dyskusji uczestnikom spotkań polonijnych.
