Groza i komizm w obrazie śmierci. Omów zagadnienie na podstawie „Rozmowy Mistrza Polikarpa ze Śmiercią”. Odpowiedź na maturę ustną 2023

Magdalena Konczal
Groza i komizm w wizerunku śmierci.
Groza i komizm w wizerunku śmierci. wikimedia commons/ public domain
„Groza i komizm w obrazie śmierci. Omów zagadnienie na podstawie znanych Ci fragmentów »Rozmowy Mistrza Polikarpa ze Śmiercią«. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst” – tak brzmi jedno z jawnych pytań na maturę ustną 2023. W tym tekście znajdziecie odpowiedź, zawierającą wstęp, tezę, odwołanie do utworu i wybranego kontekstu oraz zakończenie.

Spis treści

Matura ustna z polskiego 2023. Najważniejsze informacje

W tym roku egzamin dojrzałości z języka polskiego w formie ustnej będzie wyglądał nieco inaczej niż w czasie przed pandemią. Oprócz niejawnych pytań opartych na tekście literackim, ikonicznym lub dotyczącym języka, maturzyści będą musieli zmierzyć się także z pytaniem jawnym, odnoszącym się do lektury i wybranego przez siebie kontekstu.

Matura ustna odbędzie się w terminie od 10 do 23 maja 2023 roku. Egzamin z polskiego będzie trwał przez 30 minut (15 minut przeznaczone zostanie na przygotowanie wypowiedzi, 10 minut na wygłoszenie wypowiedzi monologowej, a 5 minut na pytania egzaminatorów i odpowiedzi ucznia). Na maturze ustnej można zdobyć maksymalnie 30 punktów, by zdać egzamin, należy uzyskać minimum 30 proc. (czyli 9 punktów).

Zanim przystąpi się do egzaminu, warto zapoznać się z listą jawnych pytań na maturę z polskiego:

Przypomnijmy, że po zmianach ogłoszonych na początku marca, uczniowie muszą opracować 110 pytań jawnych. Wśród nich znalazło się też takie o następującej treści: „Groza i komizm w obrazie śmierci. Omów zagadnienie na podstawie znanych Ci fragmentów »Rozmowy Mistrza Polikarpa ze Śmiercią«. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst”. Poniżej przedstawiamy przykładową odpowiedź.

Groza i komizm w obrazie śmierci. Omów zagadnienie na podstawie znanych Ci fragmentów „Rozmowy Mistrza Polikarpa ze Śmiercią”

Wstęp: Śmierć w naszej kulturze kojarzona jest z głębokim smutkiem i żałobą. Wciąż stanowi temat tabu, nie mówi się zbyt wiele o tym, jak wygląda ostatni moment życia człowieka. Wypiera się myśl o tym, że nasi bliscy kiedyś umrą, bo jest ona zbyt bolesna. Tymczasem w średniowieczu, kiedy przez epidemie i nierozwiniętą jeszcze medycynę ludzie umierali dużo częściej niż obecnie, temat śmierci był dużo bardziej powszechny.

Teza: Twórcy, zwłaszcza ci średniowieczni, przedstawiali obraz śmierci, używając do tego grozy i komizmu, które miały zachęcić człowieka do refleksji nad nieuchronnością ludzkiego życia i pokazać, że śmierć jest naturalna.

Argumentacja z „Rozmowy Mistrza Polikarpa ze Śmiercią”: Sztandarowym utworem średniowiecznym, który ukazuje wizerunek śmierci, jest „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią”. Śmierć została w nim spersonifikowana, a więc przedstawiona jako osoba. Mistrz Polikarp prosił, by ujrzeć ją taką, jaka jest. Ukazała mu się więc przerażająca kobieta: łysa, z chustą na głowie, chuda, blada i o żółtej twarzy. Nie miała nosa ani warg, cała się błyszczała, a z jej oczu sączyła się krew. Polikarpowi jawiła się jako ludożerca, zgrzytała zębami, miała krzywą twarz, a w ręku dzierżyła kosę.

Postać śmierci przedstawiona w utworze wyglądała niczym trup lub osoba chora na jedną z szerzących się w średniowieczu chorób zakaźnych. Taki wizerunek przerażał i budził obawy nie tylko u bohatera (Polikarp, widząc Śmierć, pada na ziemię, jest przestraszony), ale także ówczesnego odbiorcy. Warto w tym miejscu przypomnieć początek utworu. Rozpoczyna się on apostrofą początkowo do Boga, a później do ludzi, którzy nie chcą słuchać o śmierci. Podmiot liryczny zwraca się do nich, podkreślając, że każdy kiedyś będzie musiał poznać śmierć. Przerażająca postać kobiety i groza zawarta w jej wizerunku miały przypomnieć człowiekowi hasło epoki średniowiecza: memento mori (pamiętaj o śmierci).

Śmierć w rozmowie z Polikarpem mówi o tym, że nie zapomina o nikim, przychodzi do młodych i starych, biednych i bogatych, ludzi żyjących w zgodzie z wartościami i wielkich grzeszników. Śmierć szczególną przestrogę kieruje do tych ostatnich, co również oddziałuje na odbiorców. Człowiek ma wciąż szansę, by się nawrócić, zmienić swoje postępowanie, wówczas, gdy Śmierć go odwiedzi, nie będzie musiał się już obawiać, będzie miał świadomość, że czeka go życie wieczne. Postać Śmierci pokazuje więc uniwersalny wymiar tego wydarzenia, wzbudza grozę, która jednak ma doprowadzić do zmiany i życia ku chwale bożej.

Nie brakuje jednak w obrazie śmierci (jak i w całej przedstawionej sytuacji) elementów komicznych. Polikarp przedstawiany jest jako osoba niezwykle szanowana, a tymczasem w obliczu spotkania ze Śmiercią staje się on raczej pokornym uczniem, zadającym proste pytania. Śmierć z kolei mówi prostym językiem, o tym, jak przychodziła po wielkich dostojników ziemskich, opowiada w sposób swobodny, nie zwracając uwagi na powagę sytuacji. Widzimy więc, jak w wizerunku śmierci groza przeplata się z komizmem.

Odwołanie do wybranego kontekstu: Przerażający, ale też nieco zabawny wizerunek śmierci możemy zobaczyć w średniowiecznym malarstwie. Powszechny był wówczas motyw danse macabre, czyli tańca śmierci. Miał on pokazać ludziom uniwersalną prawdę, że śmierć przychodzi po człowieka wtedy, kiedy sama chce, umierają więc dzieci i dorośli, wielcy dostojnicy i żebracy. Śmierć „zaprasza do tańca” niezależnie od płci, zajmowanego stanowiska czy stanu, w korowodzie prowadzi wszystkich. I choć zazwyczaj życie nie jest sprawiedliwe (jedni rodzą się w bogatszych rodzinach, inni w ubogich) to śmierć już tak: dotyka każdego, o nikim nie zapomina, każdy musi zostać uczniem w jej szkole.

Na średniowiecznych obrazach widzimy więc ludzi różnych stanów, płci i wieku (kapłanów, kobiety, dzieci), którzy prowadzeni są przez śmierć. Najczęściej przedstawiana jest ona jako budzący strach szkielet lub trup. Sam taniec w zestawieniu z poważnym tematem, jakim jest śmierć człowieka, buduje pewnego rodzaju kontrast, który wywołuje wrażenie komiczne. Śmierć przedstawiana na średniowiecznych obrazach z jednej strony budzi grozę i przypomina o nieuchronności faktu, że każdy kiedyś umrze, a z drugiej zaś – sposób jej przedstawienia może bawić.

Inne przykładowe konteksty:

Zakończenie: Śmierć jest zagadnieniem uniwersalnym, spotykała ona ludzi umierających w czasach średniowiecza na epidemie cholery, ospy, dżumy, mogliśmy doświadczyć jej też i my, kiedy pojawiła się pandemia COVID-19. Warto więc pochylić się nad tym tematem, spróbować się z nim oswoić. Pomóc nam w tym może średniowieczny obraz śmierci. Jej groza ma skłaniać do refleksji, być przyczynkiem do poprawy własnego życia, a jej komizm ma doprowadzić do uświadomienia nam, że śmierć jest czymś naturalnym.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Mount Everest cały czas rośnie

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera

Komentarze

Komentowanie artykułów jest możliwe wyłącznie dla zalogowanych Użytkowników. Cenimy wolność słowa i nieskrępowane dyskusje, ale serdecznie prosimy o przestrzeganie kultury osobistej, dobrych obyczajów i reguł prawa. Wszelkie wpisy, które nie są zgodne ze standardami, proszę zgłaszać do moderacji. Zaloguj się lub załóż konto

Nie hejtuj, pisz kulturalne i zgodne z prawem komentarze! Jeśli widzisz niestosowny wpis - kliknij „zgłoś nadużycie”.

Podaj powód zgłoszenia

Nikt jeszcze nie skomentował tego artykułu.
Wróć na strefaedukacji.pl Strefa Edukacji