Spis treści
Czym jest zielnik i jak się go zakłada?
Zielnik to kolekcja ususzonych i opisanych roślin, przedstawiana zazwyczaj w formie zeszytowej. Taki album może stać się doskonałym podręcznikiem do nauki przyrody. Często zadawany jest także jako praca domowa w szkole, również w młodszych klasach.
Zakładanie zielnika nie jest trudne, ale na pewno czasochłonne. Najpierw trzeba zebrać odpowiednie rośliny, później właściwie je ususzyć, a na końcu wybrać formę zaprezentowania poszczególnych gatunków – na przykład w skoroszycie, zeszycie czy notesie – oraz podpisać je.
Jak zrobić zielnik? Instrukcja krok po kroku. Wyjaśniamy, jak suszyć rośliny
Robienie zielnika warto zacząć od zastanowienia się, jak on będzie wyglądał i co chcemy w nim zamieścić: tylko liście, a może także łodygi czy kwiaty. Pamiętajmy, by jeszcze przed zbieraniem okazów zastanowić się, jaki rozmiar będzie miał zielnik oraz dopasować do niego zbierane rośliny.
Kiedy już zdecydujemy się na to, jaką formę ma przyjąć zielnik (np. skoroszyt z koszulkami) oraz które gatunki będziemy zbierać, warto wybrać się na spacer i znaleźć konkretne rośliny. Można wziąć ze sobą notes, w którym będziemy zapisywać nazwy gatunków oraz miejsce, w którym zostały one zebrane.
Następnie suszymy zebrane liście, łodygi czy kwiaty. Umieszczamy je więc między gazetami (takie z kolorowymi, śliskimi kartami nie są preferowane), a później dociskamy książkami. Najlepiej jest wymieniać gazety co kilka dni (np. co 2-4), by nie pojawiła się pleśń. Jaki powinien być czas suszenia? W przypadku roślin, które są niezbędne do zielnika szkolnego, zazwyczaj jest to 10-13 dni. Warto jednak sprawdzać sztywność roślin, w czasie, gdy zmieniamy gazety. W wersji „dla leniwych” można po prostu ułożyć rośliny między gazetami i wyjąć je po określonym czasie, jednak nie ma gwarancji, że dobrze się ususzą.
Dalsza część zależy już od naszej inwencji twórczej. Można wkleić poszczególne gatunki do zeszytu czy notesu. Najprostszym i dość popularnym pomysłem jest jednak zamieszczenie w skoroszycie koszulek z białymi sztywnymi kartkami, a na koniec włożenie tam także poszczególnych ususzonych roślin. Wówczas nie trzeba ich nawet przyklejać. Niektórzy tworzą także zielniki, w których gatunki zamieszczone są w teczkach lub takie, które można wywiesić na ścianie. Jednak te, tworzone na użytek szkolny sprawdzają się raczej w formie zeszytowej.
Nie zapomnijmy, że gatunki w zielniku na koniec należy podpisać. Można także wykonać stronę tytułową z ozdobnym napisem: „Zielnik” oraz przyklejonymi tam (lub narysowanymi) gatunkami roślin.
Jakie rośliny zbierać do zielnika?
Nie ma szczegółowo określonych kryteriów, jakie rośliny powinny znaleźć się w zielniku, chyba że zostaną one odgórnie określone przez nauczyciela/nauczycielkę. Warto jednak zdecydować się na mniejsze gatunki i takie, które łatwą dają się ususzyć. Dobrym pomysłem będzie więc zebranie kwiatów polnych czy okazów, które znajdziemy we własnym ogródku. Pamiętajmy o dopasowaniu roślin do stron naszego zielnika. Zbyt duże gatunki mogą wystawać spoza stron, a w efekcie – połamać się.
Pamiętajmy też o tym, że nie wszystkie rośliny można zbierać! Zrezygnujmy ze zrywania tych, które są pod ochroną, rosną w parkach narodowych lub na terenach prywatnych, nienależących do nas.
Jak opisać zielnik?
Zielnik powinien być w odpowiedni sposób opisany, przynajmniej ten, który jest robiony na użytek szkolny. Co powinno się w nim znaleźć oprócz wklejonych gatunków?
- Nazwa danego gatunku oraz rodziny, do której należy (zazwyczaj polska i łacińska);
- Miejsce zbioru;
- Data zbioru;
- Imię i nazwisko osoby, która zebrała i oznaczyła dany okaz.
Pomysły na zielnik. Baza inspiracji
Chociaż zielniki w praktyce są często udręką dla dzieci i rodziców, którzy pomagają je wykonywać, to – dobrze rozplanowane w czasie – mogą przynieść sporo radości. Warto więc na wszelki wypadek zapytać swoje dziecko, czy nie ma do zrobienia zielnika, nawet jeśli do terminu oddania pozostały jeszcze dwa miesiące.
Najczęściej spotykany zielnik szkolny to ten, w którym zamieszczamy okazy w foliowych koszulkach. Trzeba jednak zadbać o to, by rośliny były dobrze ususzone i nie spleśniały. Ciekawą opcją jest także zamieszczenie poszczególnych gatunków w notesie z białymi kartkami lub szkicowniku. Pamiętajmy jednak, by nie przyklejać ich taśmą klejącą, ale wyciętymi wcześniej paskami papieru, które przykleimy klejem.
Można także wykonać zielnik na luźnych kartkach papieru, które następnie zamieścimy w ładnie ozdobionej teczce. Ciekawym pomysłem będzie wykonanie zielnika w formie plakatu. Minusem takiego rozwiązania jest jednak trudność w przeniesieniu go do szkoły. Pełni on raczej funkcję ozdobną – można go na przykład oprawić i powiesić w domu.
Bardzo praktycznym rozwiązaniem będzie bogatsze opisanie zielnika. Starsi uczniowie, którzy interesują się botaniką, mogą wypisać zastosowania danej rośliny. Jest to wiedza, która przyda się w praktyce.
Wykonanie zielnika może być naprawdę pasjonującym zadaniem, zwłaszcza dla osób, które są ciekawe świata roślin. Warto jednak odpowiednio je rozplanować, znaleźć czas na spokojny spacer i zbieranie gatunków (można wówczas powtórzyć zdobytą wiedzę o danych okazach), a później suszenie ich i część artystyczną – wklejanie, ozdabianie i opisywanie.