Czym jest informacja zwrotna? Sprawdź, czy może być podstawą oceniania w szkole i dowiedz się na czym to polega

OPRAC.:
Magdalena Konczal
Magdalena Konczal
Małgorzata Meszczyńska
Małgorzata Meszczyńska
Informacja zwrotna jest sednem oceniania kształtującego. Ocena opisowa jest diagnozą i wskazówką jednocześnie.
Informacja zwrotna jest sednem oceniania kształtującego. Ocena opisowa jest diagnozą i wskazówką jednocześnie. Fot. lithiumcloud/GettyImages
Co to jest informacja zwrotna? Czy warto przekazywać ją uczniom? Jak robić to skutecznie? W komunikacji nauczyciela z uczniem często brakuje informacji zwrotnej. Bywa, że nauczyciel, który nie chce zniechęcić dziecka, unika zwracania mu uwagi. Zdarzają się też komunikaty, które zamiast przekazywać istotne informacje, zamieniają się w ocenę. Jak zatem budować informacje zwrotne? Skorzystaj ze wskazówek eksperta od oceniania kształtującego.

Spis treści

Co to jest informacja zwrotna? Do czego się przydaje?

- Często unikamy przekazywania informacji zwrotnej, gdyż czujemy się niezręcznie i ryzykownie. Aby to zmienić, najpierw warto zmienić podejście do informacji zwrotnej. Trzeba założyć, że może ona być po prostu pomocna osobie, której się jej udziela. W informacji zwrotnej nie chodzi o przekazującego informację, ale o tego, który ją przyjmuje. Dlatego trzeba się na tej osobie skoncentrować – podkreśla Danuta Sterna, ekspert z dziedziny efektywnego uczenia się i oceniania kształtującego.

Do czego służy informacja zwrotna? W każdej sytuacji – zarówno w szkole, w pracy czy w życiu codziennym, pomaga korygować działania, unikać błędów, poprawiać efektywność i wyniki. Informacja zwrotna jest swego rodzaju diagnozą sytuacji obecnej i jasną instrukcją, wskazującą kierunek kolejnych działań.

- Informacja zwrotna jest sednem oceniania kształtującego, które zbiera zasady dobrego nauczania. Jest ona bardzo ważna dla ucznia, który powinien i ma prawo wiedzieć, jak przebiega jego proces uczenia się – podkreśla Danuta Sterna.

ABC informacji zwrotnej. Zachowaj zasady i kolejność

Jak powinna być zbudowana informacja zwrotna, aby była skuteczna? Warto zastosować prosty schemat, który proponuje Lori Dernavich, amerykańska trenerka liderów i menedżerów, a który jak podkreśla Danuta Sterna, sprawdza się w praktyce:

  • A = budując komunikat, warto zacząć od czegoś pozytywnego. Dzięki temu wykazujesz się empatią, wychodzisz naprzeciw potrzebom osoby, której udzielasz informacji zwrotnej. Każdy chce usłyszeć coś pozytywnego na swój temat. Znajdując coś takiego, pokazujemy, że troszczymy się o osobę, z którą rozmawiamy. Dzięki temu zwiększamy szansę na to, że odbiorca nie przyjmie postawy obronnej.
  • B = przekazuj tylko to, co zaobserwowałeś, bez oceniania. Same fakty z pominięciem założeń, uczuć lub osądów. Dobrym sposobem na sprawdzenie, czy przekazujesz tylko bezstronne fakty, jest zastanowienie się, czy to samo można byłoby stwierdzić na podstawie oglądania filmu zarejestrowanego kamerę wideo? Zamiast powiedzieć: „Byłeś nierozsądny, wychodząc z egzaminu przed czasem”, lepiej jest po prostu stwierdzić fakt: „Wyszedłeś z egzaminu przed czasem”.
  • C = przekaż konsekwencje. Powiedz, jaki wpływ na innych miało zachowanie osoby. Często mówimy ludziom, co robią źle, ale nie mówimy, jaki wpływ mają ich zachowania na nich samych oraz otoczenie. Przykładowo: „Podczas mówienia nie patrzyłeś ludziom w oczy, tylko w bok. To rozpraszało słuchających”.

Jeżeli osoba przyjmująca informację zwrotną zaczyna się bronić, to zgodnie ze wskazówkami Lori Dernavich, trzeba wrócić do A, aby zaznaczyć swoje dobre intencje. Następnie znowu przejść do punktu B i dalej do C. Oto przykład:

  • A = „Mario, postrzegam cię jako silną liderkę. Chciałabym, aby wszyscy widzieli w tobie pewną siebie osobę, za którą będą chcieli podążać”.
  • B = „Kiedy jesteś na spotkaniu, mówisz bardzo cicho i unikasz kontaktu wzrokowego. W rezultacie…”
  • C = „...sprawia to wrażenie, że brakuje ci pewności siebie i nie możesz w przekonujący sposób bronić siebie ani innych osób”

Jak zbudować informację zwrotną i jakich zasad przestrzegać?

Pełna informacja zwrotna powinna odnosić się do wcześniej określonych kryteriów i przekazywać uczniowi co zrobił dobrze, co i jak ma poprawić i jak może się dalej rozwijać. Informacja zwrotna może być zarówno pisemna, jak i ustna.
Trzy warunki niezbędne dla efektywnej informacji zwrotnej można zawrzeć w kodzie – KOD:

  1. KRYTERIA - odnosi się tylko do wcześniej określonych i znanych uczniom kryteriów. Oznacza to, że nauczyciel powinien poinformować uczniów, co będzie podlegało ocenie i tylko do tego odnosić się w informacji zwrotnej.
  2. OSOBA - odnosi się do pracy ucznia, a nie jego osoby. Co oznacza, zaniechanie „pustych” pochwał i krytycznych uwag odnoszących się do ucznia.
  3. DOSKONALENIE - uczniowie wykorzystują ją do doskonalenia swojego uczenia się. Uczniowie przyzwyczajeni do oceniania stopniami, przeważnie nie potrafią korzystać z informacji zwrotnej, rolą nauczyciela jest ich do tego zachęcić.

Jednym z dobrych pomysłów jest pytanie uczniów, czy informacja zwrotna pomaga im się uczyć. Można zadać uczniowi pytania: „Czy z mojej informacji zwrotnej możesz wywnioskować:

  • Co zrobiłeś dobrze?
  • Co i jak powinieneś poprawić?
  • Jak powinieneś/możesz dalej pracować?”

- Jeśli uczeń umie na te pytania odpowiedzieć, to znaczy, że trafiliśmy informacją zwrotną w jej cel. Jeśli nie, to musimy nad nią pracować. Takie postępowanie pozwala dotrzeć do każdego ucznia, dostosować informację zwrotną do jego potrzeb, buduje też partnerstwo pomiędzy nauczycielem i uczniem – podkreśla Danuta Sterna.

Jakie prace podlegają ocenie kształtującej?

Ważną sprawą jest wybór prac, które nauczyciel zamierza oceniać, stosując informację zwrotną. Powinny być to prace, które warto i można poprawiać i doskonalić. Nie ma sensu oceniać kształtująco testów, czy prac polegających na udzielaniu odpowiedzi na pytania zamknięte. Nauczyciel powinien zapowiedzieć uczniom, czy ocena z danej pracy będzie kształtująca (informacja zwrotna), czy sumująca (wyrażona stopniem).

W której klasie stosować ocenianie kształtujące i informacje zwrotne?

Ocenianie kształtujące warto wprowadzić jak najwcześniej. Nie ma też górnego limitu wieku, przy stosowaniu tej metody pracy z uczniami.

- Pracę opartą o ocenianie kształtujące zaczynam z dziećmi już w pierwszej klasie. Zawsze przed rozpoczęciem roku organizuję spotkanie z rodzicami i wyjaśniam im, na czym taka praca polega. Najwięcej czasu poświęcam na wytłumaczenie rodzicom roli Informacji zwrotnej. To właśnie oni muszą ją zaakceptować, zrozumieć i pomóc dziecku z niej korzystać. Dobra współpraca i relacje z rodzicami małych dzieci, już na samym początku ich edukacyjnej drogi powodują, że uczniowie z niecierpliwością czekają na każdą informację zwrotną – podkreśla Beata Minta, nauczycielka edukacji wczesnoszkolnej w Szkole Podstawowej nr 3 im. K. Makuszyńskiego w Koźminie Wielkopolskim.

Jak się okazuje, dzieci pozytywnie przyjmują ocenę kształtująca, opartą na informacji zwrotnej.

- Ważne jest też poczucie bezpieczeństwa. Uczeń musi wiedzieć, że zostanie zrozumiany, że błąd nie jest czymś strasznym, że warto pytać, mówić o tym, że się czegoś nie wie, nie rozumie. Dziecko powinno mieć pewność, że nikt nie będzie się z niego śmiał, nie będzie go krytykował. Wtedy taka informacja zwrotna jest przyjmowana jako rada, a nie krytyka. Staram się dawać krótkie, konkretne, rzeczowe Informacje zwrotne. Chodzi o to, aby dzieci miały możliwość je przeczytać czy choćby wysłuchać i zrozumieć.

W przypadku nieco starszych uczniów dużą zachętą do skorzystania z informacji zwrotnej jest zapowiedź sprawdzianu na ten sam temat, ale ocenianego stopniem.

- Uczeń jest wtedy zmotywowany do zapoznania się z informacją, aby poprawkową pracę wykonać lepiej – dodaje Danuta Sterna.

źródło: Lori Dernavich; Moja oś świata

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Krokusy w Tatrach. W tym roku bardzo szybko

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na strefaedukacji.pl Strefa Edukacji