Jak napisać streszczenie na maturze 2022? To wcale nie jest takie trudne. Zasady i podajemy przydatne słownictwo oraz przykłady streszczenia

Może się wydawać, że streszczenie jest dość prostą formą pisemną. Jednak wbrew pozorom zawarcie myśli głównego tekstu w zwięzły sposób może przysparzać uczniom sporo problemów. Właśnie dlatego stworzyliśmy krótkim poradnik, w którym wyjaśniamy, jak napisać streszczenie krok po kroku.

1. Zaczynamy od przeczytania z uwagą tekstu, który mamy streścić (jeśli ktoś ma taką potrzebę, można przeczytać go dwu- czy trzykrotnie). Następnie dzielimy go na mniejsze części. W niektórych tekstach poszczególne segmenty wydzielone są przez śródtytuły, co ułatwia nam zadanie. Wówczas z każdego segmentu staramy się wyłonić jedną, przewodnią myśl.
2. Zastanówmy się także, co jest tematem całego tekstu i co o tym temacie mówi jego autor.
3. Warto stworzyć krótki plan (w głowie lub pisemnie), w którym zawrze się poszczególne punkty streszczenia.
4. Przed samym przystąpieniem do napisania streszczenia, dobrze byłoby jeszcze raz przeczytać tekst bazowy i upewnić się, że został on przez nas dobrze zrozumiany.
5. Piszemy streszczenie, pamiętając, że powinno ono stanowić 10% tekstu bazowego. Podczas pisania warto tworzyć krótkie i rzeczowe zdania pozbawione szczegółów. Nie zapominajmy też o tym, że streszczenie powinno zawierać wstęp, rozwinięcie i zakończenie.
6. Na koniec warto przynajmniej raz przeczytać napisane przez nas streszczenie, by upewnić się, że jest ono zrozumiałe i nie jest zbyt długie.

Tak jak to już zostało powiedziane, podczas pisania streszczenia warto jest tworzyć zwięzłe zdania. Poza tym dobrym pomysłem będzie zapoznanie się ze zwrotami, które są mile widziane przy formie pisemnej, jaką jest streszczenie.

Można używać następujących słów: W tekście został poruszony problem…,Autor/autorka chce przekazać…, W artykule jest mowa o…, Następnie…, Dalej…, W dalszej części tekstu autor/autorka dowodzi…, Na podstawie przykładów/opinii stara się udowodnić, że…, Na koniec…, Podsumowując…, Finalnie…, Na zakończenie autor/autorka udowadnia… itd.

Bardzo ważne jest to, by w streszczeniu nie zamieszczać własnych opinii, rozbudowanych zdań czy niepotrzebnych określeń. Streszczenie ma być zwięzłe, ale jednocześnie zawierać wszystkie główne myśli, wyodrębnione z tekstu bazowego.

Jest kilka ważnych informacji na temat streszczenia. Oto zasady, dotyczące pisania streszczenia, o których nie powinno się zapominać:

• Streszczenie zasadniczo ma stanowić mniej więcej 10% tekstu bazowego. W przypadku streszczenia maturalnego zazwyczaj jest to tekst z zakresu publicystyki czy szeroko pojętej kultury języka. Najczęściej streszczenie maturalne powinno więc zamykać się w przedziale 40-60 słów.
• Bardzo ważne jest to, by streszczenie było chronologiczne. Nie zaczynajmy go od informacji, które znajdują się na samym końcu tekstu bazowego.
• Częstym błędem podczas pisania streszczenia jest stosowanie mowy niezależnej (np. Basia mówi: „Zjedz ciastko”), zamiast mowy zależnej (np. Basia powiedziała, żebym zjadła ciastko).
• Zazwyczaj w poleceniu czy temacie tekstu bazowego znajdują się podpowiedzi, które okazują się pomocne podczas pisania streszczenia – warto dokładnie je przeczytać.
• Streszczenie powinno być napisane prostym stylem, bez ozdobników, nadmiernej liczby przymiotników czy przysłówków. Warto zwrócić uwagę na to, czy większość zdań, zawartych w streszczeniu to zdania pojedyncze.
• Kolejnym częstym błędem jest pisanie zbyt długiego streszczenia. Warto wrócić do polecenia i sprawdzić, czy nie ma tam limitów, dotyczących słów. Jeśli są – należy ich przestrzegać. Jeśli nie ma – pamiętajmy o standardowych 10% tekstu bazowego.

Łatwiej jest zrozumieć, jak powinno wyglądać streszczenie, gdy zobaczy się przykłady tej formy wypowiedzi. Oto te zaczerpnięte ze strony Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, które spełniają wszystkie wymogi egzaminacyjne (w nawiasach znajduje się liczba słów):

Andrzej Markowski w artykule „O przekręcaniu, czyli skrzydlate słowa ze zwichniętym skrzydłem” poruszył problem modyfikacji słów znanych autorów przez współczesnych ludzi. Zauważył, iż może stanowić to poważny problem w odbiorze oraz właściwemu zrozumieniu znaczenia. W swoim artykule przedstawia konkretne przykłady, najczęstszych przekręceń znanych cytatów pochodzących z polskiej literatury. W zakończeniu zwraca się z prośbą o dokładność w cytowaniu. (58)

Artykuł Andrzeja Markowskiego mówi o modyfikacjach powiedzonek znanych postaci lub cytatów z literatury i o wpływie na prawidłowe ich zrozumienie. Autor podał trzy przykłady, w których przedstawił różne konsekwencje tych przekształceń. Przedstawia on również swoją opinię na ten temat nie zgadzając się z celowością takich zabiegów i przestrzega czytelników przez niedokładnym cytowaniem. (52)

Artykuł „O przekręcaniu, czyli skrzydlate słowa ze zwichniętym skrzydłem” opowiada o nieświadomym modyfikowaniu cytatów. Autor tekstu przedstawia trzy przykłady przekształceń, które zmieniają sens słów znanych pisarzy. Tekst ma na celu uświadomić czytelnika, aby uważnie i starannie cytował słowa artystów. Autor zaznacza, że nawet niewielkie zmiany stylistyczne, mogą spowodować duże modyfikacje znaczeniowe. (51)

Streszczać można książkę, artykuł czy film. Jednak na maturze czy egzaminie ósmoklasisty najczęściej uczniowie mają do napisania streszczenie krótszego tekstu. Warto więc ćwiczyć pisanie streszczenia maturalnego czy streszczenia, które występuje na egzaminie ósmoklasisty. Szczegółowe wymogi egzaminacyjne w zakresie pisania streszczenia znajdują się w Informatorze Centralnej Komisji Egzaminacyjnej.