Klasa integracyjna: podstawowa forma edukacji włączającej w polskich szkołach. Poznaj zalety i wyzwania oddziałów integracyjnych

Klasa integracyjna to specjalny rodzaj klasy w szkole, która stawia sobie za cel dostosowanie procesu nauczania do indywidualnych potrzeb uczniów. Różni się od tradycyjnej klasy nie tylko liczbą uczniów, ale także strukturą. W odróżnieniu od klasycznej klasy, w tej integracyjnej pracuje dwóch nauczycieli. Jeden jest nauczycielem prowadzącym, który realizuje program nauczania np. z języka polskiego, a drugi to nauczyciel wspomagający, który pomaga i dostosowuje prezentowany materiał do możliwości uczniów z trudnościami np. z autyzmem.

W przedszkolach ogólnodostępnych z oddziałami integracyjnymi, przedszkolach integracyjnych, szkołach ogólnodostępnych z oddziałami integracyjnymi i szkołach integracyjnych zatrudnia się dodatkowo nauczycieli posiadających kwalifikacje z zakresu pedagogiki specjalnej w celu współorganizowania kształcenia integracyjnego, z uwzględnieniem realizacji zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego – wyjaśnia Rozporządzenie MEiN w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym

Klasa integracyjna jest miejscem, które ma pomóc uczniom o specjalnych potrzebach edukacyjnych, przy jednoczesnym integrowaniu dzieci z różnymi dysfunkcjami z dziećmi zdrowymi. Uczniowie z orzeczeniem w klasach integracyjnych są najczęściej w normie intelektualnej, ale napotykają trudności w przyswajaniu wiedzy i funkcjonowaniu w tradycyjnym systemie szkolnym. Najczęściej są to uczniowie ze zdiagnozowanym:

• autyzmem, w tym z zespołem Aspergera,
• ADHD,
• niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją.

Ale także mogą być do takiej klasy zapisane:

• dzieci niesłyszące,
• słabosłyszące,
• niewidome lub słabowidzące,
• z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym lub znacznym,
• z niepełnosprawnościami sprzężonymi.

Liczba uczniów w klasie integracyjnej jest ściśle regulowana. Zgodnie z przepisami, w jednej klasie integracyjnej może uczyć się nie więcej niż dwudziestu uczniów, w tym nie więcej niż pięciu uczniów niepełnosprawnych.

Jeśli podczas roku szkolnego uczeń otrzyma orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z uwagi na niepełnosprawność, dyrektor szkoły może zwiększyć liczbę dzieci lub uczniów niepełnosprawnych w danym oddziale, ale nie więcej niż o dwie osoby.

Klasy integracyjne mają wiele zalet nie tylko dla dzieci z orzeczeniem o kształceniu specjalnym. Dla dzieci zdrowych obecność w klasie integracyjnej to szansa na naukę tolerancji, akceptacji i empatii.

Mniejsza liczebność klas integracyjnych pozwala na bliższy kontakt z nauczycielem, co wpływa na efektywność procesu nauczania. Obecność drugiego nauczyciela jest dużym wsparciem dla uczniów z trudnościami. Pedagog specjalny nie tylko wspomaga ucznia w edukacji, ale także wspiera go emocjonalnie np. może wyjść z uczniem z sali, aby uczeń się wyciszył.

Ponadto pedagog pełniący funkcję nauczyciela wspomagającego obserwuje relacje uczniów w klasie, a jego perspektywa może pomóc we wdrażaniu działań wpierających edukację włączającą. Dzięki niemu nauczyciel prowadzący może realizować program w czasie dostosowanym do większości dzieci.

Nauczyciel wspomagający jest w klasie przez większość czasu. Widzi dużo więcej niż wychowawca, może wcześniej zareagować na niepokojące zachowania nie tylko ucznia, który tego potrzebuje. Dzięki nim mamy możliwość wcześniejszego wyłapania jakichś trudnych sytuacji w klasie i zamknięcia tematów wcześniej niż zdążą naprawdę wybuchnąć. Często nauczyciele wspomagający pomagają nie tylko uczniowi z orzeczeniem, ale także wszystkim tym, którzy potrzebują pomocy – mówi nauczycielka historii w jednej z podwarszawskich szkół podstawowych w rozmowie z Magdaleną Ignaciuk.

Niekiedy rodzice obawiają się, że poziom nauczania w klasach integracyjnych będzie niższy lub że ich dziecko nie będzie bezpieczne. Warto dodać, że te obawy rzadko mają pokrycie w rzeczywistości. Tak jak wspomnieliśmy, podstawa programowa jest taka sama dla oddziałów integracyjnych. Tylko uczniowie z orzeczeniem o kształceniu specjalnym mają dostosowania odnośnie formy i tempa nauki.

Dodatkowy nauczyciel, a w niektórych przypadkach przepisy pozwalają na zatrudnienie także pomocy nauczyciela, to kolejne dorosłe osoby, które dbają o bezpieczeństwo uczniów i minimalizują sytuacje, w których mogłoby dojść do konfliktów, zakłócania lekcji itp.

Klasy integracyjne to odpowiedź na rosnące wyzwania edukacyjne, z jakimi spotykają się dzieci o różnych potrzebach. To miejsce, które stawia na akceptację, wsparcie i indywidualne podejście do uczniów. Choć obawy niekiedy towarzyszą rodzicom, warto zrozumieć, że klasy integracyjne mają wiele do zaoferowania zarówno dzieciom zdrowym, jak i tym, dla których systemowa edukacja stanowi ponadprzeciętne wyzwanie.

Podstawa prawna: Rozporządzenie MEiN z dnia 28 lutego 2019 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli, Rozporządzenie MEiN z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym, Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe.