Spis treści
- Szkolny logopeda dziś bardziej dostępny
- Logopeda w szkole. Kto może skorzystać z pomocy?
- Co robi szkolny logopeda? Najpierw diagnoza, potem ćwiczenia
- Dziecko ma wadę wymowy? Pomoże szkolny logopeda
- Jak wyglądają zajęcia z logopedą w szkole? Dzieci lubią zabawy językowe
- Jak ćwiczyć z dzieckiem w domu? Logopeda podpowie
Szkolny logopeda dziś bardziej dostępny
Logopeda w szkole podstawowej jeszcze do niedawna był rzadkością – częściej z pomocy specjalisty mogły korzystać przedszkolaki. To ma się jednak zmienić, bowiem z początkiem roku szkolnego 2022/2023 rozpoczęło się wdrażanie pierwszego etapu standaryzacji zatrudniania nauczycieli specjalistów: psychologów, pedagogów, logopedów, terapeutów pedagogicznych i pedagogów specjalnych. Minimalny wymiar zatrudnienia tych fachowców w szkołach narzuca ustawa z dnia 12 maja 2022 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw.
I chociaż nie w każdej szkole obowiązkowo pracuje dziś logopeda, to taki specjalista jest teraz zdecydowanie bardziej dostępny. Przepisy, według ministerialnych zapowiedzi, mają tę sytuację jeszcze stopniowo poprawiać.
Logopeda w szkole. Kto może skorzystać z pomocy?
Z pomocy szkolnego logopedy skorzystać może każdy uczeń, który tego potrzebuje. Aby wyłowić dzieci z wadami wymowy i problemami artykulacyjnymi, logopeda przeprowadza wśród uczniów „zerówek” oraz klas I-III badania przesiewowe. Dzieci, które wymagają wsparcia, powinny otrzymać diagnozę i zaproszenie na zajęcia z logopedą.
Dziecko, które ma zaburzenia mowy, często miewa jednocześnie trudności w nauce czytania i pisania. Logopedyczne kłopoty idą często w parze z dysleksją. To sprawia, że chociaż uczeń, wkłada w naukę mnóstwo wysiłku, osiąga niewielkie efekty. W ten sposób trwale zniechęca się do szkoły.
Logopeda w szkole najczęściej zajmuje się najmłodszymi dziećmi, jednak jeśli starsi uczniowie również wymagają pomocy, a logopeda ma w kalendarzu dostępne terminy – nie powinni zostać odprawieni z kwitkiem.
Na zajęcia z logopedą w szkole kierowane są również dzieci, które posiadają orzeczenia z Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej, ze wskazaniami do terapii logopedycznej.
Szkolna terapia pod okiem logopedy nie jest obowiązkowa, ale warto z niej skorzystać, tym bardziej że ćwiczenia u młodszych dzieci przynoszą pozytywne i stosunkowo szybkie efekty. W sytuacji, gdy z wadami wymowy będzie chciał walczyć np. nastolatek, może się to wiązać ze sporymi kosztami terapii w prywatnym gabinecie logopedy.
Jeśli więc szkoła oferuje bezpłatną opiekę specjalisty – nie miejmy oporów, aby korzystać z pomocy logopedy w szkole. Na zajęcia z logopedą w szkole, rodzic lub opiekun prawny dziecka musi wyrazić pisemną zgodę.
Co robi szkolny logopeda? Najpierw diagnoza, potem ćwiczenia
Praca logopedy w szkole zaczyna się od diagnozy. Najpierw specjalista prowadzi badania przesiewowe. W ten sposób „wyłapuje” dzieci, które mają problemy z wymową. Badanie takie polega na analizie mowy dziecka – pod kątem jej odbioru przez inne osoby. W ten sposób sprawdza, czy komunikaty formułowane przez dziecko są zrozumiałe. Jeśli tak nie jest – logopeda szuka powodu zniekształcenia mowy.
Dopiero na podstawie diagnozy może zaproponować konkretną terapię albo kieruje do odpowiedniego specjalisty. Przyczyną kłopotów może być np. zbyt krótkie wędzidełko, wada zgryzu, nieprawidłowości laryngologiczne. Wtedy konieczna jest konsultacja z pediatrą, laryngologiem, stomatologiem, czy nawet ortopedą.
Logopeda w szkole podstawowej może również prowadzić ogólne zajęcia profilaktyczne dla wszystkich uczniów, rozwijając ich umiejętności komunikacyjne. Najczęściej są to zajęcia realizowane w porozumieniu z wychowawcami najmłodszych klas i prowadzone w formie atrakcyjnych zabaw. Są to zwykle ćwiczenia oddechowe, artykulacyjne, ćwiczenia słuchowe oraz zabawy rytmiczne.
To, czy takie zajęcia będą się odbywały, zależy oczywiście od „obłożenia” logopedy. Pensum nauczyciela-specjalisty wynosi bowiem 22 godziny tygodniowo, a dzieci wymagających korekty wad wymowy jest coraz więcej. Może się więc okazać, że na szkolną profilaktykę logopedyczną zabraknie po prostu czasu.
Dziecko ma wadę wymowy? Pomoże szkolny logopeda
Sporym błędem, jaki popełniają rodzice, jest oczekiwanie, że dziecko „wyrośnie” z problemów z mową. Niestety, nierzadko wraz z wiekiem kłopoty się nasilają. Na problemy z artykulacją nakłada się wstyd, a często także brak akceptacji w grupie rówieśniczej. Według fachowców z Polskiego Związku Logopedów już 3-latek powinien mówić w sposób zrozumiały dla obcych osób. Jeśli tak nie jest – wskazana jest konsultacja z logopedą.
Wśród wielu przyczyn zaburzeń mowy jest między innymi wzrost zachorowań na różnego rodzaju alergie – niedrożny nos, częste infekcje powodują kłopoty z prawidłowym oddychaniem. Kolejną przyczyną są wady zgryzu, ale również życie w pośpiechu i brak czasu na rozmowy z dzieckiem, wspólne czytanie książeczek, które mają wpływ na rozwój mowy i komunikacyjne kompetencje. Nie bez znaczenia jest też popularność młodzieżowego slangu opartego na skrótach, czy wszechobecny hałas utrudniający skuteczną komunikację.
Jak wyglądają zajęcia z logopedą w szkole? Dzieci lubią zabawy językowe
Terapia logopedyczna w szkole podstawowej najczęściej odbywa się w grupach. Na indywidualne zajęcia szkolny logopeda nie ma wystarczająco czasu.
Grupowe ćwiczenia mają jednak sporo zalet, bowiem sprzyjają nawiązywaniu relacji, a biorące w nich udział dzieci, ćwicząc wraz z rówieśnikami, nie czują się inne. Wspólnota doświadczeń wzmacnia ich wiarę w siebie.
Zajęcia z dziećmi są ponadto atrakcyjniejsze, szczególnie jeśli logopeda proponuje ćwiczenia w formie gier i zabaw. Warto podkreślić, że grupa terapeutyczna składa się najwyżej z 4 osób.
Na czym polega terapia logopedyczna? To ćwiczenia artykulacyjne, słuchowe i oddechowe. Ich zadaniem jest wywołanie odpowiednich głosek, utrwalenie prawidłowego wzorca, a w końcu zautomatyzowanie nowej głoski. W razie potrzeby terapia obejmuje również ćwiczenia prawidłowego połykania.
Jak wyglądają szkolne ćwiczenia z logopedą?
- ćwiczenia słuchu, rytmu, umiejętności różnicowania dźwięków i sylab,
- ćwiczenie prawidłowych ruchów języka, żuchwy, podniebienia,
- ćwiczenia żucia i połykania,
- modelowanie oddechu do prawidłowej mowy,
- rozwijanie słownictwa i umiejętności wypowiadania się,
- ćwiczenia relaksacyjne.
Ćwiczenia te mają rozbudzić aktywność słowną uczniów oraz powiększyć możliwości poprawnego i twórczego opanowania języka.
Jak ćwiczyć z dzieckiem w domu? Logopeda podpowie
Bardzo ważnym elementem terapii logopedycznej są konsultacje z rodzicami podopiecznych. Podczas spotkań logopeda wyjaśnia przyczyny wad wymowy, podpowiada jak ćwiczyć z dzieckiem w domu, aby efekty były lepsze i trwałe.
Logopeda w szkole współpracuje również z wychowawcami, przekazując im informacje o postępach w rehabilitacji mowy uczniów. Na bieżąco konsultuje się także ze szkolnym pedagogiem i psychologiem.
Nie bez znaczenia jest też współpraca ze specjalistami z poradni psychologiczno-pedagogicznej. Chodzi tu przede wszystkim o konsultacje i wymianę doświadczeń.
Szkolny logopeda na koniec roku przygotowuje stosowny raport, opisujący postępy podopiecznych. Sprawozdanie takie logopeda przedstawia radzie pedagogicznej.
Zajęcia logopedyczne w szkole powinny odbywać się w komfortowym, zacisznym miejscu. Najlepiej, aby był to specjalnie przygotowany i dobrze wyposażony gabinet logopedyczny. Pomieszczenie powinno być jasne i przestronne, aby uczniowie mieli możliwość wykonywania ćwiczeń ruchowych.
W gabinecie nie powinno zabraknąć lustra, umożliwiającego obserwację twarzy terapeuty i podopiecznych. Wyposażenie w drobny sprzęt zależy już od inwencji logopedy – na pewno niezbędne będą piórka, słomki, lekkie piłeczki do ćwiczeń oddechowych, a także wszelkie pomoce dydaktyczne dostosowane do potrzeb uczniów.