Spis treści
Kiedy obowiązkowa religia pojawi się w szkołach?
Obowiązkowa religia lub etyka – taki pomysł minister edukacji zapowiadał już dwa lata temu. Podkreślał wówczas, że to rozwiązanie miałoby pomóc w przekazywaniu uczniom odpowiedniego systemu wartości:
– Religia nie jest, nie była i nie będzie nigdy obowiązkowa w szkole. Jeśli ktoś nie chce chodzić na religię, będzie chodził na etykę. System wartości musi być przekazywany uczniom w szkole, bo na tym polega funkcja wychowawcza szkoły – podkreślał wówczas Przemysław Czarnek.
Zgodnie z zapowiedziami obowiązek chodzenia na religię lub etykę miałby wejść do szkół od 1 września 2023 roku. Na tę chwilę nie ma jednak żadnych regulacji prawnych, które mówiłyby, że rzeczywiście tak się stanie. W związku z tym zapytaliśmy rzecznika prasowego MEiN, czy obowiązkowa religia lub etyka pojawi się w roku szkolnym 2023/2024.
– Trwają prace wewnątrzresortowe w tej sprawie – przekazała nam Adrianna Całus-Polak. – O konkretach będziemy mogli mówić w momencie przekazania do konsultacji projektu rozporządzenia.
Obowiązkowa religia lub etyka w szkołach. Na jakich zasadach?
Przemysław Czarnek, zapowiadając tę zmianę w 2021 roku, ogłosił na łamach „Gazety Polskiej”:
„Będziemy chcieli zlikwidować to, co wiele lat temu zostało wprowadzone, czyli możliwość wyboru jednego z trzech wariantów: albo religia, albo etyka, albo nic”.
Pierwotnie zakładano, że zmiana miałaby być wprowadzana stopniowo, na poszczególnych etapach nauki, począwszy od 1 września 2023 roku:
- od 1 września 2023 r. - dla uczniów klas IV szkół podstawowych i klas I szkół ponadpodstawowych wszystkich typów;
- od 1 września 2024 r. – dla uczniów klas IV i V szkół podstawowych oraz klas I i II szkół ponadpodstawowych wszystkich typów;
- od 1 września 2025 r. – dla uczniów klas IV - VI szkół podstawowych oraz klas I - III szkół ponadpodstawowych wszystkich typów;
- od 1 września 2026 r. – dla uczniów klas IV-VII szkół podstawowych i klas I-IV szkół ponadpodstawowych wszystkich typów;
- od 1 września 2027 r. – dla uczniów klas IV-VIII szkół podstawowych i wszystkich klas szkół ponadpodstawowych wszystkich typów.
Zmiana ta, już w momencie, gdy pierwszy raz została zapowiedziana, spotkała się z dużymi kontrowersjami. Mówiono wówczas, że zajęcia z etyki niczym nie będą różnić się od lekcji religii, bo prowadzić je będą katecheci. Podkreślano, że brakuje nauczycieli, którzy mają uprawnienia do nauki tego przedmiotu. Inni zaznaczali jednak, że warto tę kwestię uporządkować.
Ze strony RPO pojawiła się z kolei wątpliwość co do poszanowania praw obywatelskich uczniów (wolności sumienia i wyznania). Marcin Wiącek zwrócił uwagę m.in. na problemy z dostępnością lekcji religii mniejszościowych i lekcji etyki. W odpowiedzi na te wątpliwości w MEiN odbyło się więc spotkanie z przedstawicielami 11 kościołów i związków wyznaniowych, które miało charakter prekonsultacji zmian w zakresie nauczania tych dwóch przedmiotów.
Resort edukacji zaznaczył również, że stopniowe wprowadzanie zmian w tym zakresie ma na celu przygotowanie nauczycieli o odpowiednich kwalifikacjach, którzy mogliby nauczać etyki.
Młodzi ludzie nie chcą chodzić na religię. Badanie CBOS
Już od jakiegoś czasu mówi się o tym, że coraz więcej uczniów rezygnuje z udziału w lekcjach religii. W lipcu 2022 roku pojawiło się badanie CBOS „Polski pejzaż religijny – z dalekiego planu”. Przyjrzano się m.in. uczestnictwu młodych ludzi w zajęciach z religii. Okazało się, że liczba uczniów, biorących udział w tych zajęciach z roku na rok spada.
W 2010 roku 93 proc. badanych uczestniczyło w lekcjach religii, w 2018 roku było ich już 70 proc., a w 2021 roku – 54 proc. Poza tym 29 proc. uczniów oceniło te zajęcia jako ciekawe, 42 proc. stwierdziło, że są „jak każde inne lekcje”, a kolejne 29 proc. zaznaczyło, że religia to nudny przedmiot.
Czy obowiązek wybrania lekcji religii lub etyki sprawi, że młodzi ludzie chętniej będą uczestniczyć w tych zajęciach? Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie, warto jednak zwrócić uwagę na wyzwania, które staną przed placówkami, w związku z tymi zmianami, a będą to przede wszystkim znalezienie wykwalifikowanych nauczycieli oraz podział uczniów na oddziały, a więc właściwe rozmieszczenie zajęć religii i etyki w planie lekcji.