Światowy Dzień Origami. Jak origami, czyli sztuka składania papieru wpływa na rozwój dziecka? W Japonii to ważny element wychowania

Origami kojarzy się przede wszystkim z Japonią. Jednak to nie ona jest kolebką sztuki składania papieru. Według historyków to buddyjscy mnisi z Chin, którzy przynieśli ze sobą do Japonii technikę wytwarzania papieru, pokazali Japończykom również techniki jego składania. Origami zrodziło się w Chinach w VI wieku, a do Japonii wraz ze wspomnianymi mnichami, dotarło w wieku VII.

Co ciekawe, początkowo origami było związane w Chinach z kultem grzebania zmarłych. Chińczycy, zgodnie ze swoimi tradycjami, zmarłego chowali wraz z przedmiotami, które miały im przypominać życie ziemskie. Był to najczęściej ceramiczne figurki. Niestety, takie „wyposażenie” zmarłego zachęcało barbarzyńskie ludy do plądrowania grobowców. Wtedy Chińczycy zastąpili ceramiczne skarby właśnie papierowymi, misternymi składankami.

Japonia pokochała origami. Nazwa tej techniki wywodzi się już bezpośrednio z języka japońskiego. Na słowo origami składają się dwa japońskie znaki: ori - składać lub zginać oraz kami - papier. Sztuka składania papieru szybko upowszechniła się w Japonii i tam rozwinęła skrzydła.

Doceniając korzyści, jakie płyną z tworzenia origami, pod koniec XIX wieku uczniowie japońskich podstawówek obowiązkowo ćwiczyli składanie papieru na lekcjach.

- Po co w ogóle zajmować się składaniem papieru? Okazuje się, że warto. Po pierwsze uczy wręcz anielskiej cierpliwości, precyzji i kreatywności. Buduje zdolności manualne, wpływa też na umiejętność logicznego myślenia i uczy pokory. Rozwija wyobraźnię przestrzenną oraz pamięć. Origami pozwala dzieciom poznać podstawy geometrii, ale też stanowi panaceum na nudne popołudnia – przekonuje Jolanta Bluj, nauczycielka edukacji wczesnoszkolnej z Krakowa i jednocześnie propagatorka wykorzystywania metod efektywnego i aktywnego nauczania.

Zdecydowanie potwierdza to Marzena Fenert, terapeutka ręki, autorka pomocy edukacyjnych dla dzieci i twórczyni bloga Kreatywne Wrota:

- Metoda manipulacji i badania dotykiem form ma ważne znaczenie dla… procesu uczenia czytania! Oko dziecka w wieku 6-7 lat nie jest przygotowane do liniowego odbioru informacji i męczy się przy wodzeniu po wyrazach. Oglądanie płaskich modeli origami z kół oraz manipulowanie nimi umożliwia swobodną wędrówkę soczewki oka w różne kierunki, co wzmacnia nerw wzrokowy i pomaga w uzyskaniu stabilności mięśnia wzrokowego. Dzięki tym procesom zachodzącym w mózgu, dziecko pracujące systematycznie metodą origami zaczyna niejako „samoistnie” płynnie czytać – wyjaśnia Marzena Fenert.

Jaki wpływ ma origami na dziecko?

• pomaga utrwalać kierunki na płaszczyźnie,
• uczy nazywać położenie przedmiotów względem siebie,
• ćwiczy koncentrację uwagi, logiczne myślenie, pamięć,
• wspiera rozwój procesów poznawczych,
• usprawnia koordynację wzrokowo-ruchową,
• rozwija tzw. myślenie konstrukcyjne,
• wywołuje emocje podczas tworzenia, co ma ogromny wpływ na rozwój mowy,
• manipulowanie modelami jest korzystne dla przyrostu nowych powiązań nerwowych w korze mózgu i mielinizacji tych powiązań,
• stymuluje i wspiera rozwój wyobraźni,
• rozwija motorykę małą.

- Lekarze wykorzystują origami przy rehabilitacji osób starszych i chorych, a psychologowie przy badaniu cech charakteru, gdyż origami to nie tylko odtwarzanie natury, to przede wszystkim jej tworzenie, to nadanie jej wyrazu własnego widzenia świata – podkreśla Marzena Fenert.

Czym jest origami dla współczesnego człowieka?

• sztuką składania papieru,
• metodą pracy wychowawczej z dziećmi, młodzieżą, a także dorosłymi,
• metodą edukacyjną wspierania rozwoju,
• formą terapii w pracy z dziećmi z deficytami rozwojowymi oraz upośledzonymi,
• metodą stymulującą rozwój dzieci wybitnie zdolnych,
• lekcją cierpliwości, dokładności i dyscypliny,
• ciekawym zajęciem wypełniającym wolny czas dzieci i dorosłych.

Warto wspomnieć, że światową popularność origami zyskało na początku drugiej połowy XX wieku. Wtedy ukazała się książka pt. „Nowa sztuka origami”. Opracował ją Akira Yoshizawa – twórca wielu tysięcy projektów papierowych modeli.

Papier jest cierpliwy. Dotyczy to nie tylko pisarskich prób, ale też sztuki jego składania. Najmłodsi adepci origami z cierpliwością mogą mieć spore problemy. Dlatego zaczynając przygodę z origami, warto startować od najprostszych konstrukcji. Pierwsze sukcesy zachęcą dziecko do dalszych prób, a z czasem składanie papieru stanie się jednym z ulubionych sposobów spędzania wolnego czasu.

Najmłodszych zainteresują zapewne proste, ale praktyczne konstrukcje – samolot, który może szybować, papierowa łódka, własnoręcznie złożony z arkusza papieru jednorazowy kubeczek, z którego rzeczywiście można napić się wody. Latem albo na czas remontów hitem będą papierowe czapki.

Z czasem można zachęcić dziecko do składania bardziej skomplikowanych konstrukcji – słynnego żurawia, ale też innych zwierząt, kwiatów, ozdób. Dorosłych i najbardziej cierpliwe dzieci może zafascynować tzw. origami modułowe, pozwalające z wielu pojedynczych (często różnorodnych) elementów tworzyć niezwykłe, misterne i nawet bardzo złożone konstrukcje.

Fachowcy do składania origami używają specjalnego papieru. Jednak dla początkujących, z powodzeniem nada się zwykły papier do drukarek lub ksero – biały albo kolorowy. Najlepiej, aby papier dobrze się zginał, był wytrzymały.

Zazwyczaj do większości konstrukcji potrzebny jest papier kwadratowy – kartki A4 lub A5 można przyciąć do tego formatu. W sklepach dostępny jest też papier specjalnie przeznaczony do składania – już przycięty w odpowiednie kształty, kolorowy, a nawet wzorzysty. Jednak mnóstwo frajdy można mieć również składając figurki nawet z kartki z zeszytu.

Pomysły i instrukcje, jak składać poszczególne figury, znajdziemy w licznych książkach poświęconych origami. Dostępne są zarówno publikacje adresowane do dzieci, jak i dorosłych. Instrukcje krok po kroku dostępne są też na licznych stronach internetowych, blogach, w wirtualnych poradnikach.

Warto dodać, że w naszym kraju działa organizacja, skupiająca się na sztuce składania papieru - Polskie Towarzystwo Origami. Wspiera ono i zrzesza miłośników origami, organizuje także konkursy dla pasjonatów, wystawy oraz warsztaty.